Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Suriye Destek Grubu’nun Münih’te yaptığı toplantıda aldığı kararlarla ilgili ilk kez açıklama yaptı. Toplantı sonrası bir yorum yapmadan salondan ayrılan Çavuşoğlu, bir gün sonra yaptığı açıklamada alınan kararların uygulanabilmesi için Rusya’nın bombardımanının durması gerektiğini söyledi:
“DAEŞ ve El Nusra, ikisi de terör örgütü. Ama Rusya bugüne kadar 'terör örgütleriyle mücadele ediyorum' diyerek daha çok muhalafete saldırdı ve saldırıların yüzde 88'i muhalefete yönelikti. Dün akşam dahil. Azez'den yine destek verdi. 'Terörler mücadele ediyorum' diye Rusya bu bölgelerde saldırılarını devam ettirirse çatışmalar da durdurulamaz, ateşkes de sağlanamaz. İnsani yardımlar da etkili bir şekilde ulaştırılamaz.''
Münih’te yapılan ve ABD, Rusya, Katar, Suudi Arabistan, İran, Irak, Almanya, Fransa, İngiltere, Mısır ve Türkiye’nin de katıldığı Suriye toplantısında, Cenevre’de masaya geri dönmek için muhalefetin taleplerinden biri olan ve BMGK kararına konu olan ateşkes konusunda uzlaşılamadı. Onun yerine ‘saldırıların ve şiddetin durdurulması’ formülü ortaya çıktı. Bir hafta içinde tüm tarafların saldırılarını durdurmasına, bunu izlemek için de ABD ve Rusya öncülüğünde bir heyet oluşturulmasına karar verildi. Ancak kararın Nusra ve IŞİD’i kapsamaması konusunda mutabık kalındı.
İnsani yardımların da kuşatma altındaki yedi bölgeye birkaç gün içinde ulaştırılması, bunun için de sahadaki gruplar üzerinde etkili ülkelerin temsilcileri ve BM yetkililerinden oluşan ayrı bir heyetin kurulmasına karar verildi.
Cenevre’de 25 Şubat’ta yeniden başlaması planlanan müzakerelere ara verilmesine sebep olarak Rusya'nın hava saldırıları, rejim güçleri, Hizbullah ve İran'ın desteğiyle karadan saldırıların devam etmesini gösteren Çavuşoğlu, ''Saldırılar devam ederken anlamlı müzakerelerin devam etmesi söz konusu değildi. Yine 3 Şubat'ta müzakerelerin devam etmemesinin başka bir sebebi de insani yardımların önündeki engeller kalkmamıştı. Dün bunun üzerinde uzun uzun durduk''' diye konuştu:
''Umarım önce çatışmaların durdurulması sağlanır. Bir hafta gibi bir süre öngörülüyor. Muhalefet arazideki güçlerle de görüşecek. Umarım kalıcı bir ateşkese dönüştürülür. Çatışmalar durdurulur. Ondan sonra da müzakereler başlar, çözüme giden müzakereler. Siyasi çözüm en gerçekçi ve kalıcı çözümdür.''
‘Rusya saldırılarını durduracak mı?’
Bakan Çavuşoğlu Suriye'de siyasi dönüşümün gerekliliğine işaret ederek, bunun için Beşar Esed'in gitmesi gerektiğini vurguladı:
''Muhalefet Riyad'da hazır. Kendi istişare grubunu hazırladı, müzakere heyetini belirledi. Arazideki şartlar uygun değil. Tüm bunları denetlemek amacıyla iki tane çalışma grubu kurma kararı aldı. Türkiye tüm bu çalışma gruplarının içinde olacak, komşu ülkeler müttefik ya da koalisyon içinde bulunan ülkeler, Rusya ve ABD de dahil. Bu süreçte en büyük soru, Rusya saldırılarını durduracak mı durdurmayacak mı?
İnsani yardımların ulaştırılabilmesi için Rusya'nın bir an evvel saldırıları durdurması gerekiyor. Rusya'nın DAEŞ'e ve El Nusra'ya yönelik yaptığı operasyonlara kimse itiraz etmez. Ama bunu da koalisyonla bir şekilde koordineli yapmak gerekir. Hem yanlış hedefler seçilmesin hem de dün akşam 9 saat sürdürdüğümüz müzakerede aldığımız kararlar ve bildirinin içindeki unsurlar da uygulanabilsin. Suriye'de kalıcı barış ve istikrarı müzakereyle yerine getirmiş olalım."
Lavrov: Terör örgütlerine yönelik operasyona devam
24 Kasım’da Türkiye hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Türk jetleri tarafından bir Rus savaş uçağının düşürülmesinin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler gerilmişti. Ankara, sıklıkla Rusya’nın Suriye’de çoğunlukla IŞİD yerine ılımlı muhalefet ve Türkmenlerin bulunduğu bölgeleri hedef aldığı ve rejime yardım ederek sığınmacı akınını artırdığı konusunda eleştiriyor. Rusya ise ülkedeki terör örgütlerine yönelik hava bombardımanı düzenlediğini ve bu sebeple operasyonların meşru olduğunu öne sürüyor.
İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD de Rusya’yı aynı gerekçeyle eleştiriyor ve rejime destek vermek için sürdürdüğü bombardımana son verme çağrısı yapıyor.
Münih toplantısından bir gün sonra, Münih Güvenlik Konferansı sırasında Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Cubeyir ile bir araya gelen Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, saldırıların durdurulması çağrısının Nusra ve IŞİD’i kapsamadığını, bu sebeple Rusya’nın Suriye hükümetiyle birlikte bu terör örgütlerine yönelik operasyonlarına devam edeceğini söyledi.
Toplantı sonrası Lavrov’la ortak basın toplantısı düzenleyen Kerry ise Viyana’da varılan 18 aylık geçiş süreci sonrasında Suriye’de seçimlere gidilmesi takvimine tarafların hâlâ bağlı olduğunu, Esed’in Suriye’nin geleceğinde yeri olmadığını bir kez daha tekrarladı.
İlk heyet Cenevre’de toplanıyor
Münih’teki toplantıdan bir gün sonra insani yardımların ulaştırılmasını gözlemleyecek olan ilk heyet de Cenevre’de toplanıyor. BM Genel Sekreteri Suriye Özel Temsilcisi Steffan De Mistura’nın danışmanı Jan Egeland öncülüğünde toplanacak heyete Uluslararası Suriye Destek Grubu’na dâhil olan ülkelerin temsilcileri de davet edildi.
Kaynak: Al Jazeera, Reuters