Fener Rum Patriği Bartholomeos, Maçka ilçesindeki Sümela Manastırı’nda önceki gün (15 Ağustos) dokuzuncusu düzenlenen ayini yönetti. Ayin için 14 Ağustos Pazar günü Trabzon’a gelen Patrik Bartholomeos’a havalimanında iş insanı Efkan Başkan tarafından arkasında “Ekümenik Patrik Bartholomeos” yazan Trabzonspor forması ile bordo-mavi atkı ve çiçek hediye edilmişti.
Patrik Bartholomeos’a hediye edilen formadaki ‘Ekümenik Patrik’ ibaresi tartışmalara sebep oldu.
Fransızca kökenli ‘ekümenik’ kelimesi ‘evrensel birleşme’ anlamına geliyor ve dünyadaki bütün Ortodoks Hıristiyanların liderliğini ifade etmek için kullanılıyor.
Bahçeli: “Bu yürek yaralayıcı tertip skandal olmasının ötesinde tahrik, tahrip ve taciz tonu çok yüksek bir meydan okumadır”
Patrike verilen formada ‘ekümenik’ ifadesinin kullanılmasına ilk tepki MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’den geldi.
Bahçeli yaptığı yazılı açıklamada, “Son günlerde ardı arkasına sahnelenen provokasyonlar, milli birliğimizi ve dayanışma ruhumuzu hedef alan sabotajlar bizi yolumuzdan çeviremeyecektir. Bu provokasyonlardan birisi de Sümela Manastırı’nda 9’ncu kez ayin yapmak için Trabzon’a gelen Fener Rum Patriği Bartholomeos’a ekümenik yazılı Trabzonspor formasının hediye edilmesidir. Bu yürek yaralayıcı tertip skandal olmasının ötesinde tahrik, tahrip ve taciz tonu çok yüksek bir meydan okumadır” dedi.
Fatih Kaymakamlığı: “Fener Rum Patrikhanesinin ‘ekümeniklik’ iddiası hukuki gerçeklerle bağdaşmamaktadır”
Bahçeli’nin paylaşımının ardından Fener Rum Patrikhanesi’nin içinde yer aldığı Fatih Kaymakamlığı da konuya ilişkin bir açıklama yaptı ve Lozan Antlaşmasına atıfta bulunarak “Patrikhanenin yönetsel açıdan Ekümenik vasfının” bulunmadığını öne sürdü:
“Lozan Anlaşması tutanakları ile yargı kararlarında Fatih Kaymakamlığına bağlı dini bir kuruluş olarak kabul edilen Fener Rum Patrikhanesinin ‘ekümeniklik’ iddiası hukuki gerçeklerle bağdaşmamaktadır.”
Erdoğan, “Bu Hıristiyanları ilgilendiren bir mesele” demişti
Gerçek Gündem’de yayınlanan özel habere göre, Prof. Dr. Elçin Macar’ın ‘İmroz’dan İstanbul’a Patrik Bartholomeos’ isimli kitabında yayınladığı 26 Kasım 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı antetli davetiye mektubunda Bartholomeos’a “Sayın Ekümenik Patrik I. Bartholomeos, Rum Ortodoksları Patriği” diye hitap edildiği görülüyor.
Bartholomeos’un davet edildiği toplantı dönemin Adalet Bakanı Abdulhamit Gül ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın tarafından düzenlenmişti.
Toplantıda Patrik Bartholomeos’un önündeki isimlikte de ‘Ekümenik Patrik’ ifadesi yer almıştı.
Kitapta ayrıca Patrik Bartholomeos’un 2010’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ekümeniklik meselesi Hıristiyanları ilgilendiren bir konudur” dediğine dair sözlerine yer veriliyor:
“Ankara bu unvanı kullanmaya mecbur değildir ama kullanılmasına da engel olmamalı. Belki bunun etkisi altında İbrahim Kalın gibi okumuş insanlar sayesinde bu olgunlaştı. Nitekim Cumhurbaşkanı Erdoğan dedi ki; ‘bu ekümeniklik meselesi Hıristiyanları ilgilendiren bir konudur.’ Artık bunu söyledikten sonra gözüktü ki Ankara’nın reaksiyonu bitiyor. Belki bu Venedik Komisyonu’nun tesiri belki daha aydın fikirler sayesinde neticede ‘ekümenik’ diye hitap eden bir davet mektubu geldi bana geçen yıl. Dolmabahçe’de İbrahim Kalın’ın dini liderlere verdiği bir yemekte benim önümde “Ekümenik Patrik Bartholomeos” diye bir not yer almıştı, ilk o oldu. Sonra elimdeki bu mektup geldi. Birkaç hafta Ankara’daydım. İbrahim Kalın ile konuştuk. Teşekkür ettim bu konu için. O da ‘geç bile kalındı. Daha erken olmalıydı’ dedi. Yeni Kadıköy metropolitiyle birlikte gitmiştik.”
Kezban Hatemi: Bu sıfatın kullanımı için Türk makamlarına müracaat edilmesine gerek yoktur”
Ekümeniklik tartışmasını Serbestiyet için değerlendiren Katolik, Ortodoks ve Süryani cemaatlerinin kurumsal, Patrik Bartholomeos’un ise kişisel avukatı Kezban Hatemi şunları söyledi:
“Fener Rum Patriği Bartholomeos’un ruhani yetkilerinin üstünlüğü 17 asırdır Ortodoks mezhebinin ruhani, tarihsel ve onursal bir unvanıdır. Patrikhane bir makam, bir manevi kişilik, bir tüzel kişiliktir. Bu ruhani makamın en yüksek dereceli temsilcisi de bizzat Patrik olduğuna göre, Patrik’in ‘ekümenik’ olması; Patriklik= Patrikhane’nin de ‘ekümenik’ olması demektir.
“Kaldı ki, Patrik de müteaddit defalar basın açıklaması yaparak bu unvanın tamamen dini ve ruhani bir unvan olduğunu vurgulamıştır.
“Böyle bir sıfatın kullanılması için, Türk makamlarına müracaat edilmesine gerek yoktur. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti ‘laik’ bir devlettir ve Patrik’in ‘Hristiyan ümmeti’ karşısında kullandığı unvanlarla meşgul olmaz ve bu konuya müdahale etmez.
“Kaldı ki, ekümeniklik sıfatı; ruhani bir unvan olarak Rum Patrikhanesi Nizamnamesi’nde (Birinci Tertip Düstur, 2. cilt, s. 905, Fasl-i Sani, 3. madde) açıkça zikredilmektedir. Patrik’in ruhani sıfatı, “Kilisa-i Şarki’nin bir büyük reis-i ruhanisi” şeklinde belirtilmiş, Osmanlı Dönemi’nde Patrikhane’den sadır olan belgeler üzerinde de daima ‘Ekümenik Patriklik’ ibaresi kullanılmıştır.
“Şu halde, ekümenik unvanının kullanılabilmesi için hükümetten izin alınması gerekmemektedir. Kaldı ki bu unvanı kullanan Patrikhane değil, Hıristiyan alemi, Vatikan, diğer ruhani makam ve kiliseler ve birçok İslam ülkeleri, AB ülkeleri ve ABD makamlarıdır.
“Sonuç olarak Patrikhanenin ekümenikliği milli hamaset, siyasi çekişme ve polemik konusu yapılamaz. Bu konunun Laik Devlet tarafından ele alınması mümkün olmayıp, tamamen dini bir statü yani teolojik anlam taşımaktadır. İstanbul Patrikhanesi’nin ve Patrik’in konumu Primus İnter Parestir (Eşitler Arasında Birinci). Aksi tutum ve davranış, ‘Din Özgürlüğü’ne müdahale’ anlamını taşır.”