İstanbul’daki Suriye İslam Konseyi tarafından önceki yıllarda “Suriye Cumhuriyeti Başmüftüsü” ilan edilen Usame el-Rifai (80), dün (4 Ocak 2025) 13 yıllık sürgünün ardından Şam’a döndü ve Kafer Susa semtindeki Abdülkerim er-Rıfai Camisi’nde on binlerce kişi tarafından coşkuyla karşılandı.
Peki el-Rıfai kim ve dönüşü ne anlama geliyor?
Suriye İslam Konseyi’ni kurdu
Şam’da 1944 yılında doğan el-Rıfai’nin babası da Şam’da “İslam alimi” olarak tanınmış bir isim olan Abdulkerim el-Rıfai idi.
Şam Üniversitesi’nde Arap dili üzerine eğitimini tamamlayan el-Rıfai, 1971 yılında Şam’da babasının adını alan ve dün yıllardan sonra ziyaret ettiği Abdulkerim el-Rıfai Camisi’nde imamlığa başladı.
1970’li yıllarda Müslüman Kardeşler’e yakınlıkları nedeniyle Hafız Esad’ın hedefi olan El-Rıfai ile kardeşi Sariya, 1981’de Suudi Arabistan’a kaçtı, 1993’te ise ülkeye geri döndü. 2000’lerin başında Beşar Esad, el-Rıfai’yi ziyaret ederek vaazını dinledi.
El-Rıfai, Suriye’de 2011’de rejim karşıtı protestoların başlamasının ardından önce Mısır’a ardından da Türkiye’ye geçti.
Nisan 2014’te El-Rıfai’nin sürgündeki Suriyeli din adamlarını koordine etmek amacıyla başlattığı çalışmanın sonunda İstanbul’da kırkın üzerindeki İslami oluşumun ve yüzün üzerinde tanınmış Müslüman din adamının biraraya geldiği Suriye İslam Konseyi kuruldu.
“IŞİD’in Suriye’de yeri yok”
Suriye’de 2013’ten itibaren selefi grupların giderek güçlenmesi, Suriye İslam Konseyi’nin etkisini zayıflattı.
El-Rıfai, IŞİD aleyhinde konuşmalar yaptı. Konuşmalarında IŞİD’i “suç örgütü”, “Suriye’de yeri olmayan bir örgüt” gibi ifadelerle tanımladı.
Suriye’deki terör eylemlerini kınadı, örgütlerin yabancı savaşçılar bulunmasına karşı çıktı.
HTŞ ile rakip
El-Rıfai, 2017’de Ahmet es-Şara (Muhammed Colani) liderliğindeki HTŞ’ye de tavır aldı. Suriye İslam Konseyi, HTŞ’nin rakiplerini destekleyen bir fetva yayımladı.
HTŞ de Suriye İslam Konseyi’ni “dini otorite” olarak kabul etmediğini açıkladı. Ardından da kendi yönetimindeki İdlip’de Fetva Konseyi kurarak, Suriye İslam Konseyi ile dini alanda rekabete girişti.
Türkiye destekli “Başmüftü”
Suriye İslam Konseyi ise 2021’de sürgündeki el-Rıfai’yi “Suriye Cumhuriyeti Başmüftüsü” ilan etti.
El-Rıfai, 2021-2024 yılları arasında Suriye’de Türkiye’nin kontrolündeki bölgeleri ziyaret etti.
2011’den sonra Suriye sınırları içinde ilk Cuma hutbesini de 2022’de Türkiye’nin kontrolünde bulunan Azez Ulu Camisi’nde verdi.
“Suriye’de özgür ve çok partili seçimler yapılmalı”
Suriye İslam Konseyi, 26 Ekim 2024’te “Suriye’de yeni bir rejim kurmanın yol haritası” başlıklı bir metin yayımladı.
Yayımlanan metinde Suriye’nin özgür ve çok partili seçimlerin yapıldığı bir cumhuriyet olarak yönetilmesi önerisi yer alıyordu.
Bu da Suriye İslam Konseyi ile HTŞ arasındaki çelişkilerden biriydi.
HTŞ’yle diyaloğu nasıl olacak?
HTŞ, El-Rıfai’nin Suriye İslam Konseyi tarafından “Suriye Cumhuriyeti Başmüftüsü” ilan edilmesini kabul etmemişti.
El-Rıfai taraftarları ile HTŞ’liler arasındaki diyaloğun nasıl ilerleyeceği şimdilik belirsiz.