Ben Seçerim Derneği danışma kurulu üyesi Prof. Binnaz Toprak, yönetim kurulu üyesi Doç. Özlem Kaygusuz ve yönetim kurulu başkanı Nilden Bayazıt, KONDA Araştırma işbirliğiyle seçmenlerdeki kadın siyasetçi algısını ölçen “Türkiye’de Kadın Siyasetçilerin Durumu ve Beklentiler” araştırmasının sonuçlarını Ankara’da bir grup gazeteci ile birlikte değerlendirdi. Bu değerlendirme toplantısına KONDA araştırmacısı Bekir Ağırdır da katıldı.
Araştırma, Türkiye genelinde 31 il, 80 ilçe, 126 mahalle veya köyde toplam 2 bin 258 kişiyle yüz yüze ve derinlemesine görüşmelerle tamamlandı. Araştırma, Türkiye toplumundaki kadın algısını ölçmenin ötesinde, siyasi partilere dönük algı ve beklentileri yaş ve cinsiyet gibi değişkenler özelinde ölçmesi bakımından yapılmış en kapsamlı çalışma olarak tanıtıldı.
Ben Seçerim Derneği Başkanı Nilden Bayazıt, araştırmayla temel amaçlarının toplumsal cinsiyet eşitliğini tam anlamıyla içselleştirmiş, bu alanda ciddi mücadele edecek kadınların meclise taşınmasını sağlamak, siyasette kadın temsiliyetini artırmak olduğunu anlatırken, araştırma sonuçlarının siyasi partiler başta olmak üzere toplumun tüm kesimleri açısından dikkat çekici olduğunu söyledi.
Toplumun tümünde kadınların siyasete katılması, kadın haklarının daha ileri noktalara götürülmesi konusunda büyük arzu ve niyet olduğunu anlatan KONDA araştırmacısı Bekir Ağırdır, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması konusunda ciddi bir farkındalık yükselişi olduğunu gözlemlediklerini anlattı.
Ağırdır, “Bugün bir partinin sadece kadın kotası getirmesi, o partide ya da toplumda kadın-erkek eşitliği konusunda tek başına sonuç üretmiyor. Bu alanda topyekün bir zihniyet değişimine ihtiyaç var” diye konuştu.
Toplumun beklentisi: Kadın siyasetçi
Araştırma sonuçlarına göre toplumun yüzde 62’si, kadınların yüzde 71’i, erkeklerin yüzde 54’ü kadın siyasetçi artınca Türkiye’nin gelişeceğini ve daha iyi bir toplum haline geleceğini düşünüyor. Kadınların yüzde 79’u, erkeklerin yüzde 66’sı kadın milletvekili sayısı arttığı takdirde kadınların toplumun her alanında önemli roller üstlenebileceklerini düşünüyor.
Kadınların yüzde 82’si kadınların karar verici kademelerde daha fazla yer alması gerektiğini düşünürken, erkeklerin yüzde 65’i bu düşünceye sahip.
Türkiye’nin hızla kentleşmesinin bu oranlardaki rolüne dikkat çeken Bekir Ağırdır, “Türkiye’de kadın siyasetçi ya da mecliste kadın-erkek dengesinin sağlanması konusunda farkındalık hızla yükseliyorsa bunun nedeni, dünyaya açılan, dünyayı gören kuşakların toplumun öncü kesimleri olmasıdır” diyor.
Kadın-erkek eşitliği konusunda en başarılı parti AK Parti
Araştırma sonuçları toplumun yüzde 61’inin partilerde mecburi kadın kotası uygulanmasından yana olduğunu gösteriyor. Bu fikre katılmayanların oranı yüzde 23’te kalıyor.
Erkeklerin yüzde 50’si partilerde eş başkanlığı desteklerken, kadınların yüzde 61’i bu fikre destek veriyor.
Toplumun yüzde 51’i siyasi parti yöneticilerinin kadın adayları seçilemeyen yerlerden listeye koyduklarını düşünüyor. Toplumun yüzde 27’si ise bu düşünceye katılmıyor. Kadınlar arasında bu yargıya katılanların oranı erkeklere göre daha fazla.
Toplumun yüzde 40’ı hiçbir partinin kadın-erkek eşitliği konusundaki duruşunu başarılı bulmazken, yüzde 20’si bu konuda AK Parti’yi başarılı buluyor. AK Parti’yi yüzde 16 ile CHP, yüzde 11 ile İyi Parti, yüzde 8 ile HDP takip ediyor.
Bu sonuçların kadın-erkek eşitliği açısından siyasi partilere dönük bir hoşnutsuzluğun göstergesi olduğunu söyleyen Bekir Ağırdır, “AK Parti’de kadın siyasetçi oranı fazla. Kadın kolları, ev ziyaretleri o partide daha çok dikkat çekiyor. İyi Parti’nin de lideri kadın, HDP’de de kadın eş başkan var” diyor.
Gençlerden gelen mesaj: Kadın aday gösterin
Araştırmaya göre kadınların yüzde 44’ü kadınların siyasette daha fazla rol alması için kadın adaylara öncelik verilmesi gerektiğini düşünürken, erkeklerin yüzde 37’si bu konuda bir şey yapılmaması gerektiğini ve zaten hak eden kadın adayların seçileceğini söylüyor.
Yaş azaldıkça kadınların siyasette az temsil edilmesinin sebebini partilerin yeterince fırsat vermemesi olarak görenlerin oranı artıyor. 15-17 yaş arasındakilerin yüzde 49’u bu konuda siyasi partileri suçlu buluyor.
18-32 yaş arasındakilerin sadece yüzde 16’sı kadınların aile sorumlulukları ağır bastığı için siyasette yeterince olamadıklarını düşünürken, 15-17 yaş arasındakilerin yüzde 23’ü, 33-48 yaş arasındakilerin yüzde 24’ü, 49 yaş ve üzerindekilerin ise yüzde 26’sı bu şekilde düşünüyor.
Bekir Ağırdır, “Siyasi partiler gençleri sandığa götüreceklerse, kararsızları ikna edeceklerse, kadın aday göstermek zorundalar. Çünkü hikâyeyi gençler değiştirecek. Metropollerdeki farkındalığın, dünyaya açılmışlığın içine doğuyor yeni kuşaklar. Bugün, 30 yaş altı gençler kendilerini önce cinsiyet üzerinden tanımlarken, 40 yaş üstü dini ve etnik kimliklerini öne çıkarıyor” değerlendirmesi yapıyor.
MHP’nin farkı
CHP, HDP ve İyi Parti seçmeninin yüzde 80’den fazlası siyasette daha fazla kadın olması gerektiğini düşünüyor.
AK Parti seçmeni erkeklerin yüzde 65’i, kadınların yüzde 45’i siyasette daha fazla kadına gerek olmadığını söylüyor.
Kadın ve erkeklerin bu konuda en farklı düşündüğü seçmen kümesine MHP sahip görünüyor. Bu kümedeki erkeklerin yüzde 69’u siyasette daha fazla kadın olmasını gerekli görmezken, kadınların yüzde 80’i daha fazla kadını gerekli görüyor.
Kadın seçmenler arasında, partilerde kadınların daha fazla olması gerektiğini düşünenlerin en fazla olduğu küme yüzde 24 oranla MHP seçmeni kadınlar, bu kümeyi yüzde 21 oranla İyi Parti seçmeni kadınlar takip ediyor.
AK Parti seçmeni erkekler kadın kotası konusunda en katı küme. Bu seçmen kümesinin yüzde 34’ü mecburi kadın kümesini doğru bulmazken, yüzde 30’u erkeklerin daha çok olması gerektiğini düşünüyor.
“Erkek taklidi olmayın”
Araştırmacı Bekir Ağırdır, toplumun kadınları karar verici konumlarda görmek istediğini, genç seçmenin değişim beklentisinin de çok büyük olduğunu anlatırken, kadınlara “Erkek taklidi siyasetçi olmayın. Sizden beklenen, nüfus kâğıdınızda yazdığı gibi bir kadın olmanızın ötesinde, toplumda eşitlik için mücadele verebilmeniz” diyor.
Ağırdır, araştırma kapsamında Türkiye’yi 10 sözcükle tanımlamalarını istediklerinde herkesin bütünüyle “Yoksulluk, yolsuzluk, yasaklar, rüşvet, adaletsizlik” gibi kavramları gündeme getirdiğini, gelecek hayalinin de “Adalet, huzur, güven, saygı, vicdan” gibi kavramlar üzerinden anlatıldığını vurguluyor.
Ağırdır; “Bu kavramlar üzerinde yeniden düşünmek, siyaseti ve toplumu dönüştürmek gerekiyorsa, bunu yapacak olanlar da kadınlar. Çünkü kadınlar beden, akıl ve gönül üçgeninde hareket etmekte erkeklere oranla çok daha yüksek bir kapasiteye sahip” diyor.
Kadınlar neyi değiştirecek?
Kadın-erkek eşitliği üzerine çalışmalarıyla bilinen Prof. Binnaz Toprak, kadınların siyasette yer almasıyla eğitimden, çevreye toplumun temel sorunlarını ele alan politikaların yaygınlaşacağını anlatıyor.
Toprak, “Daha fazla kadın siyasetçinin toplumda yolsuzlukların azalmasına, sosyal adaletin sağlanmasına, kamu kaynaklarının adil biçimde dağıtılmasına büyük katkı sağladığı dünya genelindeki araştırmalarla ortaya kondu. Türkiye de bunu başarabilir” diyor.