Son günlerde poliklinikler, acil servisler gece gündüz fark etmeksizin çok yoğun. İnsanlar muayene olmak için saatlerce sıra bekliyorlar. Gündüz polikliniklerde yer bulamayanlar akşamları da acil servislere gidiyorlar. Başlayan hastalıklar bitmek bilmiyor. İnsanlar hangi hastalığı geçirdiklerini de anlamakta zorlanıyorlar. Geçirdiğimiz salgınla ilgili Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Şevket Özkaya ile konuştuk.
Çok yoğun bir salgın döneminden geçiyor gibiyiz. Siz de sosyal medya hesabınızdan paylaştığınız bir tabloyla durumu özetlemişsiniz. Bize tabloyu biraz anlatabilir misiniz?
Mevsimsel geçiş dediğimiz zamanlarda yani özellikle havaların soğumasıyla grip virüsleri yani influenza, domuz gribi vakaları Aralık- Ocak ayında bir pik yapıyordu. Şikayetler 2-3 gün sürüyordu. Fakat şimdi çok yoğun ve uzun hastalıklarla karşı karşıyayız. Bunun sebebini bir tabloyla anlatmak istedim.
Tabloda Covid19, Influenza, Influenzanın bir çeşidi olan H1N1 (Domuz Gribi), Viral Pneumonia (Viral Zatürre), ICU Patiens (Yoğun Bakım Hastaları), Hospitalized Patients (Hastaneye Yatış Yapan Hastalar) kümelerini görebilirsiniz.
Bizim şu anda bir influenza ve domuz gribi salgınımız var ama zeminde covidimiz de var. Covid üzerine influenza ve domuz gibi ortaya çıktığında vaka sayıları çok fazla arttı. Bu şekilde hepsi üst üste geldiğinde de zatürre sayısında da çok büyük artış gerçekleşiyor. Tabloda da anlamak istediğim durum bu.
Hastaların büyük bir çoğunluğu influenza mı olduk covid mi diye tereddüte düşüyorlar. Test yaptırdıklarında influenza pozitif çıkıyor ama aslında genelde covid de olmuş oluyorlar. Covidin şu anki varyantı pozitif olmasına rağmen genelde testlerde negatif çıkıyor. Ama aslında artık insanlar bir virüsle değil, birkaç virüsle beraber enfekte durumdalar. Yani combo bir durum yaşıyoruz. Zeminde covide sahip olduğumuz için artık normalde bizi hasta etmeyecek düzeyde olan influenza ya da domuz gribi kaptığımızda bile hasta oluyoruz ve bu bazen zatürreye sebep oluyor.
Mavi kümede olanlar evde tedavi edilebilirler ama bizim korktuğumuz alan tablodaki yeşil alan, yani hastaneye yatan hastalar. Tutulum fazlaysa bir hafta içerisinde düzelmeyip hastalık ciğerlerine inen, zatürre ya da covid olan hastalar.
Tablodaki kırmızı, sarı ve siyah halkaların kesişiminde olduğumuzda yani covid, influenza ve H1N1 beraber olursa hasta yoğun bakımlık oluyor. Bu yoğun bakımlık hastalar da zaten zatürreye daha açık oluyorlar.
Hastalıkların bu kadar uzamasını sebebi ne peki?
Önceden influenza veya H1N1 (domuz gribi) virüsü alıyordunuz, 2-3 gün hastalanınca evde kalıp ilaçları kullanıyor ve rahatlıyordunuz. İnsanlar hastaneye gitmeden ağrı kesici ve ateş düşürücülerle bu hastalıkları kolaylıkla geçirebiliyorlardı. Hastalıkların pik olduğu dönemlerde zatürre vakalarımız da oluyordu. Gelen 100 hastanın belki 4-5 tanesine akciğer zatürresi teşhisi konuyordu. Ama maalesef covidden sonra bu değişti. Covid salgınından sonra vücut bağışıklık sistemimiz, vücudumuzun bağışıklık yanıtı değişti. Covid’in iyileşme süresi 2-3 gün yerine 14 gün. Bu sebeple zeminde genelde covid olduğundan hastalıklar çok uzuyor. Hastalık 10 gün uzadığında da genelde zatürreye dönüyor yani tablodaki mavi küme içerisine giriliyor. Bu sebeple eğer süre bir haftayı aştıysa mutlaka doktora başvurulması gerekiyor. Özellikle 60-65 yaş üstü hastalar mutlaka gelmeliler. Film çekilip zatürre var mı diye mutlaka bakılmalı. Büyük oranda bu şekilde tespit edebiliyoruz.
Hastaneye yatışlarda durum nedir pandemi zamanıyla kıyaslarsak?
Hastane yatışlar pandemiye göre daha az. Çünkü şu an salgın influenza salgını. Yani 2-3 gün içinde iyileşiyor hastalar. Ama covid döneminde sadece covid virüsü vardı. 1000 hastanın 60-70’i hastaneye yatıyordu. Şu anda ise hastaların %1-2’si ancak hastaneye yatıyor. Her zatürre olan da hastaneye yatmıyor.
Şu an çocuklar çok hastalar. Büyük bir çoğunluğu ya influenza, domuz gribi ya da RSV dediğimiz hastalığa yakalandılar. Çocuklar öksürük, ateş içinde kıvranırken veliler de kendi şikayetlerini unutuyorlar. Önümüzdeki günlerde hastalıklar çocuklardan velilere geçecek, velilerin vücut dirençleri düşecek. Esas o zaman covid etkisini göreceğiz. Çünkü covid sinsi ilerliyor ve 14 gün boyunca bulaştırıcı oluyor.
Sizce tekrar evlere kapanır mıyız?
Hayır. Sağlık Bakanlığımız bu konuda inanılmaz bir politika izledi ve gerçekten birçok insanın hayatını kurtardı. Çok erken müdahaleler edildi, tedaviler erken yapıldı. Testlere erkenden ulaştırdı. Gerçekten pandemide dünyaya örnek olacak bir yaklaşımda bulunuldu. Şu anda da her şey kontrol altında. İnfluenzayı, domuz gribini, covidi çok güzel ayırt edip tedavi edebiliyoruz artık. Şu anki salgınlarda ölen hasta sayımız az. Yoğun bakım hasta sayımız da az. Bir hafta içinde şikayetiniz geçmediyse kolaylıkla doktora da ulaşabiliyorsunuz. Film çekildiğinde de hastalık erken tespit edilip hastaneye yatmanıza gerek kalmadan tedavi edilebiliyorsunuz. Eğer domuz gribi, covid, influenzadan dolayı hastaneye yatan hasta sayısı artar ve normal hastalara, kanser hastalarına, cerrahi hastalara, ameliyat olması gereken hastalara yer bulamazsak o zaman belki kapanma söz konusu olabilir. Şu an için öyle bir riskimizin olmadığını söyleyebilirim.