ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz) kasları kontrol eden beyin nöronlarında meydana gelen hasar nedeniyle ortaya çıkan bir hastalık. Esas etkilerini 50-60’lı yaşlarda gösterse de, daha erken yaşlarda da gözlemlenebiliyor. Hastalığın ileri devrelerinde kas kütlelerinde yaşanan aşırı zayıflama nedeniyle ALS hastasının hareketlerinde, konuşma becerisinde, yeme içme hatta soluk alıp verme gibi temel becerilerde aksaklıklar gözlemlenebiliyor.
Hastalık, Lou Gehrig hastalığı olarak da biliniyor. Bu isim hastalığa yakalanan olan ünlü beyzbol oyuncusu Lou Gehrig’den geliyor.
Her ne kadar ALS hastalığının bilinen bir tedavisi olmasa da, belirtilerin yönetilmesine ve hastanın yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yardımcı olabilecek bazı tedaviler mevcut. Yapay zeka her alanda olduğu gibi devrimsel dönüşümlerini ALS hastalarının dünyasında da göstermeye başladı.
Yaklaşık dört yıl önce konuşma becerisini yitiren bir ALS hastası, beyin impulslarından toplanan sinyaller ve makine öğrenmesi sayesinde konuşma becerisine yeniden kavuştu.
University of California, Stanford Üniversitesi, Washington Üniversitesi ve birçok sağlık kuruluşundan araştırmacıların geliştirdiği sistem beyindeki konuşma sistemlerini çözümleyerek ALS hastasına konuşma yetisini tekrar kazandırdı. New York Times’ın ayrıntılarını paylaştığı habere göre araştırmacılar cerrahi bir operasyonla beynin konuşma becerilerini yöneten alana dört adet elektrot implemente ettiler. Geliştirilen sistem hastanın beyin sinyallerini çözümleyerek, konuşma istemine en uygun olguların hangileri olduğuna karar verdi. Aynı zamanda bu sinyaller vasıtasıyla hastanın konuşmada kullanmayı tercih ettiği kelimeler de tespit edildi. Sonrasında kişiselleştirilmiş bir konuşma sistemi ile, tespit edilen bu kelimelerin kişiselleştirilmiş bir ses ile telaffuzu gerçekleştirildi. Sistemin eğitilmesi ve geliştirilmesinde kullanılan sinyaller hastanın konuşmaya çalıştığı 84 oturum boyunca kaydedildi. Oturumların her biri 5 ile 30 dakika arasında sürdüğü ve 32 hafta boyunca devam ettiği belirtiliyor.
Hastanın beyin siyallerinden toplanan 2 saatlik sinyal kaydının eğitim verisi olarak kullanılması sonucu, yüzde 90.2’lik bir kesinlik oranında kopyalama işleminde başarı sağladığı not ediiyor. Modelin başarım ölçümlerinde hastanın bu yeni teknik sayesinde 125 bin kelimelik bir dağarcıktan, dakikada 31.6 kelime ile konuşabildiği raporlandı. Sistemin başarımının yüzde 97.5 olduğu belirtiliyor.
Benzer bir araştırma 2023 yılında da gerçekleşmişti. Son araştırmada uzmanların elektrotların pozisyonlarını değiştirerek daha yüksek bir başarıma ulaşıldığı kaydedildi.