2022 yılından bu yana çeşitli vesilelerle yapay zeka alanındaki gelişmeleri kapağına taşıyan, hatta bir kapak fotoğrafını tamamen yapay zekaya tasarlatan Time dergisi, Eylül 2024 sayısında yapay zeka alanındaki en etkili 100 ismi kapağına ikinci kez taşıdı.
Listeyi hazırlamak için pek çok uzman ve endüstri lideri ile görüşmeler yapan Time dergisi, liderler, sektörü şekillendirenler, mucitler, yapay zeka filozofları gibi geniş bir yelpazede belirlediği nihayet Eylül 2024 sayısı ile okurlarıyla paylaştı.
Listede kimler yok ki, sadece yapay zeka alanında geliştirici, yönetici, bilim insanı olarak çalışan isimler değil, komedyenler, aktör ve aktrisler, hatta politik aktivistler de AI 100 listesini renklendirenler arasında.
Time’ın AI 100 listesi yapay zeka ekosisteminin ne kadar dinamik bir ekosistem olduğunu da kanıtlıyor. 2023 yılında yayınlanan Time 100 AI listesi ile mukayese edildiğinde, 2024 yılının yapay zekaya yön verenler listesinde 91 yeni isim var. Yani sadece 9 isim bir önceki yılın listesiyle ortak.
Yapay zeka dünyasına yön veren 100 isim denilince ilk akla gelen bu sahanın kutup yıldızı mesabesindeki, yapay zeka çalışmalarını laboratuvarların dışına taşıyan şirketler. Listenin bu şirketlerin yöneticilerinden müteşekkil olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz, listede sadece 40 CEO var. Listede yer alan diğer isimler farklı meslek, hatta farklı yaş gruplarından. Listede 15 yaşında aktivistleri, 80’ine merdiven dayamış bilgisayar bilimcileri görmek mümkün.
Time dergisinin basılı kopyasında elbette tüm isimler listelenmiyor. Derginin özenle tasarlanmış kapağında 19 isim, iç sayfalarda ise yapay zeka endüstrisinde etkin şirketlerin yöneticisi ağır topların söyleşileri ile karşılaşıyoruz.
Full list: https://time.com/collection/time100-ai-2024/
Derginin kuşe kağıdı sayfaları çevrilmeye başlandığında, nihayet kapağa konu olan yapay zeka dosyasına denk gelen okur Google’ın CEO’su Sundar Pichai’nin söyleşisi ile karşılaşıyor. 2004 yılında Google’da ürün yöneticisi olan Pichai, 2014’de CEO koltuğuna oturdu. Pichai Google’ın yapay zekaya katkısını son 20 yılın en büyük gelişmelerinden biri olarak görüyor. Pichai haksız değil. Google; ChatGPT ve Antropic gibi, bir lego kovasındaki parçaları kullanıcının önüne boca edip, kullanıcıları her işi potansiyel olarak yapabilecekleri, bir oyuncak yığını ile başbaşa bırakmıyor. Google adım adım, milyonlarca kullanıcısı olan servislerine yapay zekayı entegre ederek aslında yapay zeka dijital dönüşümünün yumuşak geçişi için taşları döşüyor. Belki bu yüzden Pichai söyleşisinde özenle Google’ın kurucu ortakları ile aralarında geçen anekdotu paylaşıyor. Pichai, Google kurucuları ile yaptığı görüşmelerde neden kanser tespit sistemleri konusunda ilerleyemedikleri konusuna hayıflandıklarını belirtiyor. Bu Google’ın yapay zeka teknolojilerine yaklaşımını da ifade eden bir görüş. Belki de bu yüzden Pichai, Time dergisi ile yaptığı söyleşiside yaptıkları büyük yatırımların uzun vadede kâra dönüşebileceğini inandığını belirtiyor.
2023 yılının Time 100 AI listesinde yer alan Sam Altman, 2024’ün Time 100 AI listesinde de var. OpenAI’ın genç CEO’su Altman’a listede yer almak uğurlu gelmemiş olacak ki, derginin yayınından hemen sonra tartışmalı istifa (ya da şirketten uzaklaştırılma) olayları patlak vermiş, neyse ki çok geçmeden görevinin başına geri dönmüştü. 2024 yılının Time 100 AI listesinde, Altman’ın tartışmalı istifa kararı sonrası yerine geçici olarak CEO koltuğuna oturan Mira Murati ve istifa/şirketten uzaklaştırma kararında etkili olduğu düşünülen şirketin eski yöneticilerinden Ilya Suskever da var. Dileriz listede yer almak bu iki isme şans getirir.
Listede yer alan kadın CEO’lardan biri de AMD’nin CEO’su Lisa SU. Göreve başladığı yıllarda 3 dolar olan şirket hisselerini 10 yıl içerisinde 150 dolara çıkaran Lisa Su tam sayfa söyleşi ile her 10 yılda bir teknoloji dünyasında yeniliklerle karşılaşıldığını, yapay zeka gelişmelerinin bütün bu gelişmelerden çok daha büyük olduğunu belirtiyor.
Sadece kârlı şirketler değil elbette, yapay zeka destekli sağlık girişimlerinin yöneticileri de profil fotoğrafları ve özet bilgilerle hem listeyi, hem de Time’ın basılı kopyasını renklendiriyorlar. Örneğin Sarah Guven’in girişimi Evascape Project. Projenin COVID-19 ve türevlerini ortaya çıkmadan önce tahmin edebileceği belirtliyor. Doktorlar için not tutan ve evrak işlerini halleden yapay zeka destekli çözüm Abridge’in CEO’su Shiv Rao da listede.
Sürücüsüz araçlar ABD yollarını henüz aşındırırken, ilginc istatistikler de kamuoyu ile paylaşılmaya başlandı. Yapay zeka yolları daha güvenli hale getirecek ve trafik canavarını güçlü bir vuruşla yere serecek gibi görünüyor.. Sürücüsüz otonom taksileri yollarla buluşturan Waymo firmasinin kadın CEO’su Tekedra Mawakana da Time’ın listesinde selektör yapan isimlerden. Waymo yapay zekanın sürüş güvenliğine dair ilginç araştırma sonuçları paylaşan bir firma. Waymo’nun açıkladığı son verilere göre yapay zeka destekli sürücüsüz otomobiller, insan sürücülere nazaran yüzde 85 daha az kazaya karışıyor.
Ömrünün 60 yılını teknoloji ve düşünebilen makinelere vermis, Google’ın yapay zeka vizyoneri Ray Kurzweil’in hem kendisi, hem de öngörü ve kehanetleri ile kendilerine ilham olduğu pek çok isim de listede yer alıyor. Yapay zekanın geleceği konusunda ziyadesiyle ümitvar olan Kurzweil, ilerleyen yaşına rağmen, yapay zekanın dönüştürücü gücünü görmeden hayata gözlerini yummak istemiyor. Bu yüzden olsa gerek biraz daha uzun yasamak izin Kurzweil’in gunde 80’e yakın hap kullandigi belirtiliyor. Bill Gates’in yapay zeka geleceğinin Nostradamus’u olarak betimlediği Kurzweil, 2011 yılında da Time’in kapağına konuk olmuş; 2045 yılıyla ilgili öngörülerini dergi okurlariyla paylaşmıştı. Kurzweil’in öngörülerine göre 2045 yılı insanların ölümsüz olacağı yıl olacak.
15 yaşındaki aktivist Francesca Mani Time AI 100 listesinde yer alan en genç isim. Mani, okulundaki erkek öğrencilerin deep fake teknolojilerini kullanarak kendisinin cinsel içerikli videolarını oluşturduklarını fark edince duruma karşı sesini yükseltiyor. Benzer bir zorbalığa maruz kalmış yaşıtlarından gelen destek üzerine Mani’nin hareketi politik bir aktivizme dönüşüyor. Belki de Mani sayesinde -ki yine kendisi de listede yer alan- CEO Victor Ribarbelli’nin yapay zeka videolari üreten şirketi Synthesia yapay zeka ile görüntü üretme işlemlerine bir doğrulama adımı ekledi. Bu adım ile yapay zeka ile üretilen bir videoda gerçek bir kişiye ait görüntü kullanacaksanız, öncelikle bu kişinin kendiniz olduğunu görüntülü doğrulama adımı ile kanıtlamak zorundasınız.
Hollywood’daki yazarların grevini örgütleyen Meredith Stiehm’den Scarlett Johansson’a kadar kırmızı halıda, beyaz perdede gördüğümüz ünlüleri, Time dergisinin yapay zeka oscarında görmek gerçekten ilginç. Scarlett Johansson, “Her” filmindeki sesini anımsatan bir sesin OpenAI tarafından kullanıldığını belirterek hak iddia etmişti. OpenAI’in ses kullanımını geri çekmesinden sonra sular duruldu tabii. Belki de OpenAI’in Advanced Voice ozelliginin gecikmesinin sebeplerinden biri de Scarlett Johansson’un mücadelesiydi. Müjdeli haberi verelim öyle ise, bu yazının yazıldığı gün yani 24 Eylül’de OpenAI firmasi Advanced Voice ozelligini tum Pro ve Enterprise kullanıcılarına actigini duyurdu. Ne sesim, ne de yüzüm diyenlerden biri de Hintli aktor Anil Kapoor. Bollywood dunyasinin ünlü ismi kendisine benzer AI görsellerinin üretilmesine karşı açtığı davayı kazanarak, Time’in AI dunyasini etkileyen 100 etkili isim listesine adını yazdırmayı başardı.
Çok uzun bir süredir körfez ülkelerinin petrol musluklarını yapay zeka için açtığını biliyoruz. Geliştirdikleri açık kaynak kodlu dil modelleri, yapay zeka robotlarına verilen vatandaşlıklar, yapay zeka bakanlıkları, milyarlarca doları bulan yatırımlardan sonra nihayet yapay zeka dünyasını etkileyen isimler arasinda körfez ülkelerinden bir ismi görmek nasip oldu. Suudi Kamu Yatırım Ajası’nda yonetici olan Yasir Al-Rumayyan da Time’in listesinde yer alıyor.
Time dergisi geniş bir yelpazede AI dünyasına teknoloji, yasal düzenlemeler, fikri önderlik yapan pek çok ismi 2024 listesinde toplayarak aslında bu ekosistemin nasıl şekillendiğini de bizlere gösteriyor. Scarlett Johansson’un örneğinde olduğu gibi gelişmelerin yasal düzenlemelerin fersah fersah önünde seyrettiği yapay zeka dünyasında, fikri mülkiyet hakları için kaldırılan bir bayrak gelişmelerin baş döndürücü hızıyla sarhoş olmuş “kural koyucuların” bir lahza soluklanıp, düşünme imkanı sunuyor. Yapay zekanın şekerini yiyenler, Scarlett’in sesine de, Anil Kapoor’ın yüzüne de gereken özeni göstermek zorundalar.