Fransa’da Pazar günü Sosyalist Parti’nin (PS) Cumhurbaşkanı adayını belirlemek üzere 7 adayın katıldığı ön seçimin ilk turu yapıldı. Cumhurbaşkanı François Hollande’ın çekilmesi üzerine adaylığını koyan ve favori gösterilen eski Başbakan Manuel Valls, beklentilerin aksine, yüzde 31,1 oyla sandıktan ikinci sırada çıktı. Birinci sırayı alan ve gelecek hafta yapılacak ikinci turda mücadele edeceği rakibi ise partinin Sol kanadını temsil eden eski bakanlarından Benoît Hamon. Yüzde 36,3 oy alan Hamon’un kâğıt üzerinde şansı daha yüksek. Çünkü ön seçimden 17.50 oyla üçüncü sırada çıkan ve ikinci turda Manuel Valls’in rakibi olacağı düşünülen eski bakanlardan Arnaud Montebourg’un desteğine sahip.
Bu sonuçlar PS’in 23 Nisan ve 7 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ne kadar şansı olacağına ilişkin bazı somut göstergeleri de içeriyor. İlki seçime katılımın PS’e ve adayı François Hollande’a iktidar yolunu açmış olan 2011 ön seçimindeki 2.6 milyonun altında kalması. Bu kez seçime katılanların sayısı 2 milyon eşiğinin biraz altında görünüyor. Dahası, ortalıkta katılımcıların sayısının şişirildiği, hatta mükerrer oy kullanılmasına göz yumulduğu söylentileri dolaşıyor.
Katılımın 2011 yılına oranla düşük olmasının nedeni, PS’in adayının Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 7 Mayıs’taki ikinci turuna kalmasının çok düşük bir olasılık olarak görülmesi. Haber kanalı BMFTV’ye göre, anketler, 23 Nisan’da ilk iki sırayı aşırı Sağcı Ulusal Cephe’nin (FN/Front National) adayı Marine Le Pen (yüzde 25,6) ile ılımlı Sağ’ın adayı François Fillon’un (yüzde 24,2) alacağını gösteriyor. Bu durumda ikinci turu açık farkla Fillon kazanıyor. Onları yüzde 19,4 ile en yakından izleyen ise, Valls hükümetinin eski Ekonomi ve Sanayi Bakanı Emmanuel Macron. İkinci tura kalabilirse, Macron’un hem Le Pen hem de Fillon karşısında şansı daha yüksek görünüyor.
Emmanuel Macron, baş harfleri isim ve soyadının baş harfleriyle örtüşen ve “yürüyen” anlamına gelen “En Marche” (EM) isimli bir hareket oluşturmuş durumda. “İlerici” olarak tanımladığı bu hareket sadece ılımlı Sol’a değil, merkez Sağ’a da hitap ediyor. Bu küreselci sosyal-liberal eğilimli hareket kısa zamanda örgütlenmesi ve anketlerde yükselmesiyle dikkat çekiyor.
İlk turun kazananı Macron mu?
Emmanuel Macron merkez Sağ kesimden de oy talep ettiği için, davet edilmesine karşın, PS ön seçimine girmedi. İlk turu önde göğüsleyen Hamon’un Montebourg’un desteğiyle ikinci turu da alarak PS’in adayı olması halinde partinin ılımlı seçmeninin küçümsenmeyecek bir bölümünü parti saflarında tutması kolay görünmüyor. Böyle bir olasılıkta ılımlı sosyalist seçmenin daha ilk turda Macron’a kayması kaçınılmaz görünüyor. Bu nedenle birçok siyasi analist daha şimdiden ön seçimin ilk turunun galibi olarak Macron’u işaret ediyor.
Bununla birlikte, eski Başbakan Manuel Valls, ikinci turdan son derece umutlu. Çarşamba gecesi televizyonda tartışacağı Hamon’u alt edeceğinden emin. Çünkü Hamon’un örneğin her yurttaşa “evrensel gelir” sağlanması gibi devlet bütçesinin kaldıramayacağı ütopik vaatlerde bulunduğunu söylüyor. Siyasi analistlerin görüşü de bu doğrultuda.
İkinci turda sandıktan Hamon değil de partinin Sağ kanadını temsil eden Valls çıkarsa, ılımlı sosyalist seçmenin Macron’a yönelmesinin bir ölçüde önüne geçilecek. Ancak bu defa da partinin sol seçmeninin Manuel Valls ismi üzerinde mutabık kalması oldukça zor. Çünkü davet edildiği halde ön seçime girmeyen Sol Parti’nin (PG/ Parti de Gauche) kurucusu eski sosyalist Jean Luc Mélenchon, 2012’de olduğu gibi, yine ayrı olarak Cumhurbaşkanlığa aday ve yine anketlerde 4. sırada (yüzde 14) yer alıyor.
Geçen yıl oluşturduğu “La France İnsoumise “(Asi Fransa) isimli halk hareketinin adayı olan Mélenchon komünistlerin de desteğine sahip. Seçildiğinde uygulamayı vaat ettiği “Ortak gelecek” (L’avenir en commun) programı, geçen yıl ülke çapında gösterilere yol açmış olan yeni İş Yasası’nın feshini, AB antlaşmalarından çıkılmasını öngörüyor. Ayrıca Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTİP) ile Serbest Ticaret Anlaşması’na (TAFTA) karşı çıkıyor.
Sosyalist Parti çöküyor mu?
Görüldüğü gibi, Sosyalist Parti’nin ön seçimi, parti içinde mevcut olan ve geçen yıl yeni İş Yasası vesilesiyle keskinleşen ve sokak gösterileriyle günlük yaşama olumsuz biçimde yansıyan “birbiriyle uzlaşması mümkün olmayan iki Sol’un varlığını ortaya koyuyor. Bu, PS içinde 1971 Epinay Kongresi’nde sağlanan ve partiyi François Mitterrand’la uzun yıllar iktidara taşıyan birliğin yıkıldığını gösteriyor.
İkinci turda Hamon veya Valls, kim kazanırsa kazansın, PS adayı anketlerde 5. sırada yer alıyor. Valls kazanırsa, yüzde 9,5, Hamon kazanırsa yüzde 7 oy desteğine sahip görünüyor. Çünkü parti dışında bu adaylarla benzer çizgilerde olan Macron ve Mélenchon gibi daha güçlü adaylar var. İkinci turda Valls kazanırsa Macron’un, Hamon kazanırsa Mélenchon’un önüne geçmeleri hiç de kolay değil.
Görünen o ki Hollande’ın uzaktan, bir ziyaret için gittiği Şili’den izlediği Sosyalist Parti ön seçiminin ilk turu, Hamon’un yaptığı sürpriz dışında, partinin uzlaşmaz Sol ve Sağ kanatlarını karşı karşıya getirmiş durumda. Bunun şaşırtıcı bir yanı yok. Tıpkı PS adayının, kim seçilirse seçilirsin, 7 Mayıs’ta seçmenin önündeki iki seçenekten biri olmaması gibi. Büyük olasılıkla, iktidardan en azından bir dönem uzak kalacağı anlaşılan PS’in kendisini yeniden tanımlaması ve bu çerçevede yeniden yapılanması şart gibi görünüyor.