Danimarka ile ABD, Grönland’ın kontrolü konusundaki diplomatik gerilim dışında, zayıflama ilaçları pazarında da şirketler düzeyinde rekabet halinde. Bu konunun bir de “CagriSema” boyutu var… CagriSema sonrasında ABD, rekabette öne geçti… Ama her şeyi en baştan anlatmaya çalışalım…
Zayıflama ilaçları sektöründe öne çıkan iki büyük firma var: ABD merkezli Eli Lilly ve Danimarka merkezli Novo Nordisk. Eli Lilly, yarışın son düzlüğünde, Novo Nordisk’in önüne geçmiş durumda. Son aylarda dünya genelinde ilaç firmalarının hisseleri düşüşte olmakla birlikte, ABD’deki birkaç ilaç devi, Avrupa’ya oranla pozitif ayrışıyor.
Novo Nordisk’in Başarısı ve Düşüşü
Danimarkalı zayıflama ilaçları üreticisi Novo Nordisk, 2024 yılında Avrupa’nın en değerli şirketi konumuna kadar yükseldi. 28 Haziran 2024’te hisse değeri 1000 kronu aştı. Şu an ise hisse değeri 410 krona kadar düşmüş durumda. Danimarka’nın Avrupa’nın yaklaşık 15. büyük ekonomisi olduğunu düşünürsek, Novo Nordisk firmasının çapı ülkenin ölçeğini fazlasıyla aşmıştı ve Danimarkalılar, şirketleriyle büyük gurur duydular. Danimarka basınında sık sık Novo Nordisk haberleri görür olduk. Ancak Novo Nordisk artık sadece Avrupa’nın en değerli üçüncü şirketi konumunda. Gerçi firma bu haliyle bile Danimarka ekonomisinin gözbebeği.
Novo Nordisk hisseleri, 2024 yazından bu yana düşüşte. Bu noktada en önemli etkenlerden biri, Donald Trump’ın, ABD’de, obezite ilaçlarının Medicare kapsamına alınmasına karşı olması. Bu durum, Novo Nordisk’in ABD pazarındaki potansiyel satışlarını kısıtlayabilir. Yasal çerçevenin değişip değişmeyeceği konusu, Kongre’deki tartışmalara bağlı olduğu için, yatırımcılar belirsizlik yaşıyor ve bu da tüm ilaç hisselerinde dalgalanmalara yol açıyor.
Buna ek olarak, Novo Nordisk’in geliştirdiği son ilaç olan CagriSema, bazı hastalarda beklendiği kadar iyi sonuç vermedi, gastrointestinal yan etkiler (mide bulantısı, kusma, ishal gibi) sebebiyle eleştiri aldı. CagriSema nedeniyle, Novo Nordisk, zayıflama ilacı yarışında, Eli Lilly’nin gerisine düştü. Yine de, Danimarkalı şirket, obezite ve diyabet tedavisinde Wegovy, Ozempic gibi başka güçlü ilaçları da içeren bir portföye sahip olduğundan, uzun vadeli büyüme potansiyelini koruyor.
“CagriSema” Adının Kaynağı
“CagriSema” ismi, “Cagrilintide” ile “Semaglutide” moleküllerinden türetilmiş bir kısaltma. Bu isim, Türkçede “Çağrı-Sema” çağrışımı yapabilse de ilacın tasarımcıları Türk değil. Avrupa’nın çeşitli büyük firmalarında çalışan çok sayıda Türk olmasına rağmen, bu Türkçe çağrışımının tamamen tesadüf olduğunu söylemek mümkün. Zaten Novo Nordisk, örneğin Hollanda’daki ASML gibi “Türk mühendislerin cirit attığı” bir firma da değil.
Eli Lilly’nin Üstünlüğü
Peki neden Eli Lilly, Novo Nordisk’e oranla pozitif ayrıştı? ABD’li ilaç devi Eli Lilly, sadece kilo kontrolü veya diyabet ilaçları değil, farklı tedavi alanlarında da (nöroloji, onkoloji vb.) faaliyet gösterdiği için, daha geniş bir Ar-Ge ve finansman altyapısına sahip. Gerçi Eli Lilly’nin de en güçlü olduğu nokta zayıflama/obezite ilaçları. Özellikle Mounjaro adlı diyabet ilacındaki ve obezite tedavilerindeki başarısı, firmanın küresel piyasalardaki değerini koruyor. Eli Lilly’nin piyasa değeri şu an Novo Nordisk’in iki katından yüksek. Oysa 2024 yılı ortalarında iki şirketin değeri neredeyse eşitlenmişti. Sonuç olarak, Eli Lilly’nin hisse grafiği, Novo Nordisk’ten farklı olarak, sadece obezite ilaçlarına bağlı değil. Eli Lilly şu an açık farkla dünyanın en güçlü ilaç firması.
ABD’nin Vergi ve Ticaret Politikaları
Trump yönetimi döneminde gündeme gelen ek ithalat tarifeleri, ilaçları doğrudan kapsamasa da sektör temsilcileri bunun kalıcı olmayabileceğinden endişe ediyorlar. Danimarka ile Trump yönetimi arasında, “Grönland’ı satın” teklifi gibi gerginlikler yaşanmış olsa da, bunun doğrudan Novo Nordisk’i hedef alan bir politikayı doğurmasından söz etmek için şimdilik erken. Yine de politik risk faktörü, Avrupalı şirketlerin ABD piyasalarında temkinli davranmasına yol açıyor.
Sonuç
ABD ve Danimarka arasında belki doğrudan devlet düzeyinde değil ama kurumsal ölçekte çok ciddi bir zayıflama ilacı rekabetinin olduğu açık. Novo Nordisk, Danimarka’nın global ölçekteki en önemli başarı hikâyesi olsa da, ABD’nin daha büyük iç piyasaya, daha geniş ürün yelpazesine ve daha hızlı üretim kapasitesine sahip şirketleri (Eli Lilly, Johnson&Johnson, AbbVie gibi) şu an hem zayıflama ilaçlarında hem genel ilaç sektöründe piyasa lideri. Novo Nordisk ise dünyanın en büyük dördüncü ilaç firması konumuna düşmüş durumda.
Yine de obezite ve diyabet tedavilerinde yenilikçi ilaçlar geliştirme yarışının, hem ABD hem de Avrupa merkezli şirketleri birkaç yıl içinde bambaşka konumlara taşıma potansiyeli mevcut. Avrupa medyasında, Novo Nordisk’in yeniden ayağa kalkacağına dair beklentiler de yaygın. Ne olursa olsun, zayıflama ilacı teknolojisindeki en ileri noktayı, şu an itibariyle, Danimarka’nın ilaçlarından çok, ABD’nin ilaçlarının temsil ettiğini görebiliyoruz. “Çağrı” ile “Sema”ya da buradan selamlarımızı yolluyoruz.