Şimdiye kadar 28 ölü esirden yalnızca dokuzu iade edildi; Hamas ise diğerlerini Gazze’nin enkazından çıkarmak için zamana ve özel ekipmana ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Çarşamba günü iade edilen son iki naaşın, İsrail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) Perşembe sabahı açıkladığına göre, İnbar Hayman ve Kıdemli Başçavuş Muhammed el-Atreş olduğu doğrulandı.
Perşembe günü iki naaşın iadesini doğrulayan İsrail ordusu, Hayman’ın 7 Ekim 2023’te Nova festivalinde Hamas tarafından öldürüldüğünde 27 yaşında olduğunu, cesedinin Gazze’ye götürüldüğünü açıkladı. El-Atreş’in de aynı gün çatışmada hayatını kaybettiği belirtildi.
Ölü esirlerin iadesi etrafındaki anlaşmazlık, İsrail’in Gazze’ye vaat edilen yardım malzemelerini kısıtlamasına yol açtı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın iki kıdemli danışmanı, Gazze Şeridi’nin silahsızlandırılması ve yeni bir geçiş hükümetinin kurulması yönündeki planların sürdüğünü söyledi.
Trump’ın 20 maddelik barış planının uygulanmasına dair güncelleme veren danışmanlar, Hamas’ın daha fazla naaşın çıkarılmaması nedeniyle anlaşmayı ihlal ettiğine dair bir kanaat bulunmadığını ifade etti. Danışmanlara göre Hamas, yaşayan tüm esirleri serbest bırakarak iyi niyetle hareket etti ve diğerlerinin naaşlarını bulmak ve iade etmek için farklı arabulucularla çalışıyor.
Hamas’ın silahlı kanadı yaptığı açıklamada anlaşmaya bağlı olduklarını, ancak ulaşabildikleri tüm naaşları iade ettiklerini söyledi.
Bir ABD’li üst düzey danışman, Gazze’deki yıkımın boyutu nedeniyle tüm naaşların kurtarılmasının haftalar sürebileceğini, bu süreçte bilgi veren Gazze sivillerine ödül teklif edilebileceğini ve Türk uzmanların aramalara katılmasının beklendiğini belirtti.
Trump ise daha sert mesajlar verdi:
Bu çok korkunç bir süreç. Kazı yapıyorlar. Kazdıkları yerlerde birçok ceset buluyorlar… Bazıları enkazın altında, bazıları tünellerde. Hamas’la konuştum, onlara ‘Silah bırakacaksınız, değil mi?’ dedim. Onlar da ‘Evet efendim, silah bırakacağız’ dediler. Bana söyledikleri buydu. Eğer anlaşmaya uymazlarsa, İsrail kuvvetleri sokaklara geri döner. Bunun için tek kelime yeter.”
Hamas, Gazze barış planının ilk aşaması kapsamında toplam 28 ölü esirin iadesini üstlenmiş durumda. Ancak Hamas’ın silahlı kanadı yaptığı açıklamada, “kalan naaşların aranması ve çıkarılması için önemli çaba ve özel ekipman gerektiğini, bu dosyayı kapatmak için büyük gayret gösterildiğini” bildirdi.
Daha önce İsrail, esirlerin iadesinde “taviz vermeyeceklerini” ve “görevin henüz tamamlanmadığını” açıklamıştı. İsrail Savunma Bakanı, Hamas’ın barış planını uygulamaması halinde Gazze’de Hamas’ı yenilgiye uğratmak için “kapsamlı bir plan” hazırlanması talimatı verdiğini duyurdu.
Çarşamba günü üst düzey generallerle görüşen İsrail Katz, ordunun, Hamas’ın anlaşmayı uygulamayı reddetmesi halinde harekete geçmeye hazır olması gerektiğini söyledi.
Son naaş iadesi, Hamas’ın Salı günü dört ceset iade etmesinden sonra geldi. Ancak İsrail, bu dört cesetten birinin kayıp esirlerden olmadığını belirtti. Diğer üçünün ise Tamir Nimrodi (20), Eitan Levy (53) ve Uriel Baruch (35) olduğu Esir Aileleri Forumu tarafından açıklandı.
Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi Başkanı Tom Fletcher, Çarşamba günü İsrail’e ateşkes planında öngörüldüğü şekilde tüm geçiş kapılarını insani yardıma açma çağrısı yaptı.
X üzerinden yaptığı açıklamada Fletcher, Hamas’ın da “tüm ölü esirlerin naaşlarını iade etmek için yoğun çaba göstermesi” gerektiğini belirtti.
“İsrail kabul ettiği üzere, binlerce kamyon insani yardımın girişini sağlamalıdır. Bu yardımlar milyonlarca insanın hayatına bağlıdır ve dünya da bunu talep etmektedir” dedi.
Fletcher, “daha fazla geçidin açılmasını ve kalan engellerin kaldırılması için gerçekçi, pratik çözümler” çağrısında bulundu ve “sivillere yardımı engellemek pazarlık kozu olamaz” dedi.
Trump’ın İsrail ve Hamas’a kabul ettirdiği ateşkes planı, 48 esirin tamamının Pazartesi öğleye kadar teslim edilmesini öngörüyordu. Hamas, 20 yaşayan esiri zamanında teslim etti. Ancak ABD aracılığındaki anlaşma, Hamas ve diğer Filistinli grupların ölü esirlerin tüm naaşlarını belirtilen süreye kadar bulamayabileceğini de kabul ediyordu.
Anlaşma kapsamında İsrail, her ölü İsrailli esire karşılık 15 Filistinlinin naaşını iade etmeyi kabul etmişti. Hamas’ın kontrolündeki Sağlık Bakanlığı, İsrail’in Çarşamba günü 45 Filistinlinin daha naaşını teslim ettiğini ve toplam sayının 90’a ulaştığını duyurdu.
Bu arada Gazze’de halk arasında ateşkesin kalıcılığına dair kaygılar artıyor; gıda fiyatları yükseliyor. Yerel halk, savaşın yeniden başlayabileceği korkusuyla yiyecek stokluyor.
Gazze’nin güneyindeki Han Yunus’ta yaşayan, altı çocuk annesi yerinden edilmiş Neven el-Muğrabî, “Her güvenlik hissetmeye başladığımızda yeni tehditler beliriyor, savaşın yeniden başlayacağından korkuyoruz. Evimi Gazze Şehri’nde kaybettim, ailemle burada kalmaya karar verdim çünkü ateşkese güvenmiyorum, yerinden edilmekten bıktık” dedi.
Bir başka pazarcı, un, yağ ve şeker talebinin saatler içinde arttığını söyledi. Neven, “Fiyatlar bir anda %30 yükseldi ama insanlar sanki bu sakinliğe güvenmiyormuş gibi alıyor. Herkes yardımın kesilmesinden korkuyor” diye ekledi.
ABD’li danışmanlar ayrıca, İsrail ile birlikte, Hamas’tan tehdit hisseden sivillerin kaçabileceği “güvenli bölgeler” oluşturulması için çalışıldığını, odak noktasının insani yardım akışını sağlamak ve yeniden inşa sürecini başlatmak için çatışmasızlık mekanizmaları olduğunu söyledi. Uluslararası bir güvenlik gücü kurulması planı ise henüz erken aşamada bulunuyor.