ABD, Mısır, BAE, Suudi Arabistan, Endonezya, Pakistan, Katar, Ürdün ve Türkiye tarafından yayımlanan ortak bildiride, Gazze’de “Uluslararası İstikrar Gücü” (ISF) kurulmasını öngören Amerikan karar tasarısına destek verildi. Metin, geleneksel ABD söyleminden farklı olarak Filistin devletinin kurulması için somut bir siyasi yol haritasına yer verilmesini memnuniyetle karşıladıklarını vurguladı.
Bildiride, “Bu süreç, Filistinlilere kendi kaderini tayin edebilecekleri ve devlet kurabilecekleri gerçek bir yol sunmaktadır” denildi ve taslağın “hızla kabul edilmesi” çağrısı yapıldı.
Taslağın Son Hali: İstikrar Gücü, Geçiş Yönetimi ve ‘Sarı Hat’ Düzeni
ABD’nin BM Güvenlik Konseyi’ne sunduğu taslağın son haline dair diplomatik kaynaklardan sızan bilgiler, belgenin Gazze’nin savaş sonrası idaresine ilişkin oldukça ayrıntılı hükümler içerdiğini gösteriyor.
Taslağa göre:
• Uluslararası İstikrar Gücü (ISF), ABD’nin belirlediği “garantör ülkeler” eşliğinde Gazze’ye konuşlanacak ve hem güvenliği sağlayacak hem de geçiş yönetimini denetleyecek.
• Gazze’nin yönetimi, “geçici ve teknokrat nitelikli” bir Barış Konseyi tarafından yürütülecek. Bu konseyin üyeleri Filistinli olacak ancak atanma usulleri uluslararası mekanismalarca denetlenecek.
• Taslakta, Barış Konseyi’nin görevinin Filistin Yönetimi’nin reform programını tamamlamasına kadar süreceği, ardından yönetimin yeniden tek elde toplanacağı belirtiliyor.
• Eklenen yeni bir maddeyle, Konsey’in kararlarının “İsrail veya ABD tarafından tek taraflı biçimde geçersiz kılınamayacağı” hükme bağlandı. Bu, Filistinli aktörlerin meşruiyetini güçlendiren bir ifade olarak değerlendiriliyor.
Taslak ayrıca, Trump’ın 20 maddelik planının ötesine geçerek:
• İsrail ordusunun çekilme takvimini ISF’nin güvenlik kriterlerine bağlayan yeni bir mekanizma,
• Gazze çevresinde ‘periferik güvenlik kuşağının’ uluslararası gözlemcilikle sınırlandırılmasını,
• Gazze’nin yeniden inşasında uluslararası ihale komisyonu kurulmasını,
• Sarı Hat’ın doğusunun “Yeni Gazze” olarak yeniden imar edilmesi ve batının statüsünün daha sonra ele alınmasını şart koşuyor.
ABD taslağı, İsrail’in Gazze’de kalıcı bir askeri yönetim oluşturmasını fiilen engelleyen maddeler içerdiği için İsrail hükümetinde huzursuzluk yarattı.
Washington’ın Yeni Tutumu: Filistin Devleti İçin Açık Siyasi Ufuk
Taslağın son halindeki en önemli fark, “inandırıcı bir devlet kurma yolu” ifadesinin açıkça yazılması oldu. Diplomatik kaynaklara göre:
• Bu ifade, ilk versiyonda yer almıyordu; Rusya ve Arap ülkelerinin baskısı sonucu eklendi.
• Metin, ABD’nin 2023 sonrası söyleminde ilk kez Filistin devletine giden siyasi süreci “zorunlu bir hedef” olarak tanımlıyor.
• Taslak ayrıca İsrail ve Filistin için iki yıl içinde bağlayıcı müzakereler öngörüyor.
İsrail’de Endişe: “Büyük kararlar bizden gizleniyor”
Haaretz’in haberine göre İsrail ordusu, ABD’nin “Yeni Gazze” inşasının Sarı Hat’ın doğusunda başlatılacağını bildirmesi üzerine şaşkınlık yaşadı. Bu hattın batısında kalan “eski Gazze”de sorumluluğun büyük ölçüde İsrail’e bırakılacağı, Amerikan belgelerinin askeri yetkililere “oldu-bitti” şeklinde sunulduğu ifade ediliyor.
Bir eski güvenlik yetkilisi, “Eski Gazze’nin sorumluluğunu kimse almak istemiyor. Talimatların tamamı ABD’den geliyor, İsrail hükümeti sürece dahil değil” dedi.
Arap Başkentlerinde Diplomasinin Hızı Artıyor
Ateşkesi kalıcı barışa dönüştürme çabaları sürerken bölgede yoğun diplomasi trafiği yaşanıyor.
• Katar Başbakanı, İran Dışişleri Bakanı ile görüşerek ateşkesin korunması için ortak mekanizmalar çağrısı yaptı.
• Türkiye, uluslararası gücün ateşkesin devamını garanti etmesi ve insani yardımı engelsizce sokması gerektiğini vurguladı.
ABD ve İsrail’in ateşkesin çökmesi ihtimaline karşı B Planı üzerinde çalıştığı yönünde haberler de bulunuyor.