Bazı insanlar var ki onlarla sık görüşemeseniz de bu dünyadaki varlıkları, aynı göğün altındaki havayı soluma hissi güç katar insana. Ayşe Hanım bekâ alemine göçeli iki yıl olmuş. Bıraktığı iz hiç kaybolmayacak sanırım. İrfani yanını, sinemasını, sağlam Batı eleştirisini, köklerle ilgili görüşlerini yazmak lazım ama bu kadarcık yerde ancak insani yanını anabilirim.
O her şeyden önce insana cinsiyetçi yaklaşımın, zihnimizdeki katı müennes ve müzekker ikilemin yükünü hafifleten biri. Doğrudan insan ruhunun tekamülüne odaklanan düşünme biçimi, ruhun bu dünyadaki yolculuğuna ayna tutuyor. Çevresi dostlarla kuşatılmış olsa da o Necip Fazıl’ın dizelerinin parlak kahramanı: “Bütün insanlığı dövsen havanda/Herkes zerre zerre yine yalnız.”
Sinemasını insanın mana arayışının arenası haline getirmek istemişse de pratikte yaşadığı sıkıntılar, acılar buna yeterince imkan vermemiş. İlk çocukluk ve gençlik çağlarının, modernleşmenin radikal biçimde yansıdığı bir ailede, şefkatten uzak ilişkiler içinde geçmesi onu hayatı boyunca etkilemiş bir travma. Ingeborg Bachman’ın Malina’da anlattığı gibi insan hastalıklardan değil ilişkilerdeki acımasızlıktan, insanın insanda açtığı yaralardan ölüyor ve toplum kanlı bir arena bu bağlamda. Aileyi savunuruz ama bazen aile şiddetin üretildiği kaçışın olmadığı bir yere de dönüşebilir Şasa’nın hayatında olduğu gibi.
Onun hayatını bilmeden sinematografisini anlamak hiç kolay değil. Şasa hayatını cömertçe anlatmış ve yaşamının bütün fırtınalı düşünce eşiklerini paylaşmış biri olarak oldukça şeffaf bir sinema emekçisi.
Bir Ruh Macerası (2009) adlı nehir söyleşi Berat Demirci, Leyla İpekçi ve Meryem Atlas’ın sorularına verdiği yanıtlardan oluşuyor. Düşünce ikliminin zahirî anlatımı sayabileceğimiz bu kitap batınî tecrübesini aktardığı Delilik Ülkesinden Notlar’dan (2003) sonra geldi garip bir tecelli olarak. Deli ve veli arasındaki tek harflik fark kültürümüzde ikisini engin bir ruhun masumiyetinde buluşturur ve farkı siler bir anlamda.