Güney Afrika’nın idari başkenti Pretoria’da yeşillikler içinde, bol güneşli bir havada, bu ülkede gerçekleşen ‘barış süreci’ni konuşuyoruz.
Demokratik Gelişim Enstitüsü’nün (DPİ) düzenlediği, Güney Afrika’daki barış tecrübesini, çözümün önde gelen isimlerinden dinliyoruz. DPI’ın direktörü Kerim Yıldız, bu toplantılarla neyi hedeflediklerini şu sözlerle ifade etti:
“Çatışma yaşanan ve çözüme ulaşan ülkelerde 8 yıldır onlarca toplantı yaptık. Bu ülkelerde çözümde etkin rol oynayan üst düzey aktörlerin tecrübelerini dinliyoruz. Bu çalışmalarımızın amaçları arasında, ülkemizde zaten zemini olan çözüm imkanlarını geliştirmek, diyalogu canlı tutmak var. Çözümün buzluğa kaldırıldığı dönemler, yeni ufuklar yaratmak açısından bir fırsat. DPI’ın amacı; diyaloğun devam etmesini sağlamak, çözümün her zaman mümkün olduğu gerçeğini hatırda tutmak.”
Robben adasında 18 yıl
Afrika Ulusal Kongresi’nin (ANC) çatışmaları sonlandırma dönemindeki müzakerecilerinden Muhammed Bhabha iki arkadaşını tanıtıyor: Roelf Meyer: G. Afrika Ulusal Parti (NP) milletvekili ve barış süreci başmüzakerecisi. İkinci ismi ifade ederken, “Yaşamının önemli bir bölümünü Robben adası Hapishanesi’nde (18 yıl) geçirmiş efsanevi barış savunucusu İbrahim İbrahim” dedi.
İbrahim İbrahim, Hindistan’dan göç etmiş bir aileden geliyor. Annesi, babası Hindistan’da doğmuş. Kendisi, beyazların ötekileştirdiği “renkli” gruba mensup. Yoksulluktan okula ancak 12 yaşında gidebilmiş. Irk ayrımcılığıyla çocuk yaşta karşılaşmış.
“Gandi yöntemi” onun mücadele biçimi olmuştu. Barışçı bir direniş yolunu seçmişti. Ancak hayat onun karşısına, şiddet gerçeğini getirdi. Mensubu olduğu ANC, 1960’dan itibaren sınırlı da olsa silahlı mücadele metodlarını kullanmayı kararlaştırdı.
İbrahim, bu eylem biçimini kabul etmekle birlikte sivilleri öldürmeye karşı olduklarını özellikle vurguladı. İbrahim İbrahim, katıldığı eylemler nedeniyle tutuklandı. Toplam 20 yıl hapis yattı. Mandela’nın 1994 yılında Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından çıkarılan afla özgürlüğüne kavuştu.
İbrahim’le toplantı arasında sohbet ettik. 10 ve 12 yaşındaki iki çocuğunun resimlerini gösterdi. “81 yaşındayım, geç evlendim. Mandela’ya danışmanlık, bakan yardımcılığı, miletvekilliği yaptım. Şimdi aktif siyasetin dışındayım. Danışmanlık yapıyorum.”