1950’den beri seçimleri yakından izleyen bir aile geleneğinden geliyorum. Hemen her seçim kritik oldu. Demokratik alışkanlıklarımız zayıf, kurumlarımız oturmuş değil. Bu nedenle de her seçimde kaçınılmaz olarak sistem tartışmaları (hatta varoluş tartışmaları) gündemimize giriyor.
Bu defa, "Başkanlık Sistemi"ni deniyoruz. Bazı kesimlere göre, bu bir varlık-yokluk tercihi.
16 Nisan 2017 Anayasa Referandum öncesinde, "denge ve denetim" mekanizmalarını tartıştık. Yürütmenin başının çok güçlü yetkilerle donatıldığı bir devlette; yargının, yasamanın, medyanın, yerel yönetimlerin ve hepsinden önce de “birey”in, bağımsız ve güçlü olmasının önemine işaret ettik. Başkanlık sisteminin temel özelliklerinden olan, “yasama ve yürütme arasındaki ayrışma”nın sağlanmasının önemine vurgu yaptık.
Ancak hemen hemen hiçbir şeyi doğru dürüst tartışmaya, masaya yatırmaya fırsat bulamadan, bir erken seçimle karşı karşıya kaldık.
Başkanlık sistemi, partilerden çok liderlerin önem kazandığı, parti disiplininin gevşeyebildiği bir sistem olsa da; şu an, partilerde büyük hırs ve telaş görülüyor. Liderlerin sert ve kutuplaştırıcı dile olan eğilimi ise, bir kez daha tırmanışta. Toplum ise, siyasi görüş farklılıklarını, siyasetçilerin beklediği ve sandığı kadar sert yaşamıyor. Liderlere göre gruplara ayrışmış bir toplumdan söz etmek pek mümkün değil.
Toplumda, tepedeki kutuplaştırıcı dile rağmen, gündelik yaşam, eskisi gibi devam ediyor. Seçmen kitlesi, sakin şekilde gelişmeleri izliyor. İnsanlar kendi dertleriyle meşguller. Geniş kesimler, küfürlü, hakaretli, tehditli dile, çok da fazla ilgi göstermiyor.
Seçmenin sağduyusu
Serbest seçimlerin olduğu her yerde, iktidarı, seçmen belirler. Darbeler hariç, ülkemizde de, 1950'den bu yana, iktidara kimin geleceğine, seçmen karar verdi. Seçim sistemi ve seçimlerin yapılış şekli zaman zaman tartışma konusu olsa da, seçmen iradesi, belirleyici özelliğini korudu… Türkiye'de, benim kendi yaşam tecrübem içinde o kadar çok iktidar değişti ki…
İşte bu yüzden "iyi ki seçimler var" diyorum. İyi ki siyasiler seçmene hesap vermek zorunda kalıyorlar.
Seçim ortamına girdiğimizden bu yana, iktidar da muhalefet de vaat yarışına girdi. Halkın yaşamının iyileştirilmesi, demokrasi ve özgürlük konusunda sözler verilmesi… Seçmeni ikna etmek ve oyunu alabilmek için, büyük bir çaba harcanıyor.
Toplumsal sağduyu, maceralara, sonu belirsiz tehlikeli gidişlere kapalı tercihlerde bulunmaya eğilimlidir. Seçmen, darbeciye de, otoriterleşmeye de, en zor koşullarda bile prim vermedi. Sağduyu üstün gelir.