Halil Berktay

PKK, Suruç saldırısından hükümeti sorumlu tutarak yeniden “devrimci halk savaşı” başlattı. Tam Orwell-vâri bir ikilidüşün (doublethink) ve yenikonuş (newspeak) dili. Doğrusu şu ki, eğer büyük bir kamusal tepkiyle önlenemezse bu, tümüyle yalan üzerine kurulu, taleplerinin Türkiye içinde ve Türkiye tarafından karşılanması olanaksız, artık düpedüz karşı-devrimci karakterde bir iç savaş olacak. HDP’nin sırtını sıvazlayan medya, sol ve aydınlar da bunda büyük sorumluluk taşıyacak.

Bu böyle gitmez; Ortadoğu’daki yıkım, parçalanma ve çöküntü, gene Batının tek yanlı, plansız ve vizyonsuz, kısa vâdeli taktik müdahaleleriyle, “bugün Türkiye, yarın Kürtler, öbür gün İran” hesaplarıyla düzeltilemez. Durum yeni bir uluslararası anlayış ve konsensüsü, çok-taraflı bir girişimi gerektirecek vahamette.

Genzebe Dibaba’nın insan azmi ve takatinin sınırındaki müthiş koşusunu ve sonrasındaki çılgın, tamamen spontane, dakikalar süren sevincini izlerken, aynı zamanda vicdanî bir rahatlamayı da yaşadım.

Türkiye İkinci Dünya Savaşının dışında kalmayı başardı ama şimdiki Ortadoğu Savaşının dışında kalmayı hiç tahmin etmiyorum ki başarabilsin. Olsa olsa, hangi amaçla, ne uğurda, kime karşı ve kiminle birlikte türünden ayırımlar yapılabilir. Enver Paşa tarzı maceracılıklar, “bir koy üç al” bezirgânlıkları, ya da Musul petrollerini kapıverme hırsı reddedilebilir. Dar mezhepsel (Şiilere karşı Sünniler gibi) cephelere katılmamaya; bu arada Kürtleri asla düşman almamaya özen gösterilebilir. Öte yandan, daha evrensel ve kapsayıcı bazı dâvâ ve cephelere katılmak kaçınılmaz olacaktır.

Herkes politikaların düzelmesiyle birlikte giden Kürt oylarının geri geleceği kanısında. Hattâ bugün erken seçim yapılsa, söz konusu oyların en azından büyük bir bölümünün geri geleceğine inanıyorlar. Bu ise, soruna tamamen normal siyaset çerçevesinde baktıkları; karşılarında hiç öyle karşı konulmaz ve geri dönülmez bir “mahalle baskısı” görmedikleri anlamına geliyor.

“Yeni Türkiye için yeni AKP” Kürtlerle nasıl tekrar bağ kuracak? Önemli bir husus, Suriye Kürtlerini asla düşman almamak. Evet, PYD problem; AND desteği de problem; İran da problem. Ama bunların hiçbiri IŞİD ile karşılaştırılabilecek düşman veya tehlikeler değil. Türkiye, ne olursa olsun bu gibi noktalarda Kürt duyarlılıklarını gözetmek zorunda.

Kimse zerrece lâfını sakınmadı; insanlar hiç evirip çevirmeden “Sayın Cumhurbaşkanı şunları şunları yanlış yaptı” ve doğrudan başbakana “siz de şahsen şunları şunları yanlış yaptınız” deyip duruyordu. Rahat ve sâkin bir demokrasi hâkimdi.

[19 Haziran 2015] Bu akıl yürütme çizgisinin 13 Haziran’daki giriş notunu (Devrimci belleğin hayaleti, kumdaki son ayak izleri) çok soğuttumsa da, bugün bitirecek ve gerek Kemal İnan’ın mânâsız ve mantıksız hırçınlığına (bkz Kürt oyları ne diyor), gerekse bizatihî Kürt siyasetinde satha çıkan iç çelişki ve zigzagların ne gösterdiğine, daha sonra değineceğim.

Surfing the internet, I keep coming across those who keep flying on wings of fancy “from the Gezi spirit to the spirit of 8th June.” The way they connect these two is that the people’s “revolutionary wave” first crested at Gezi, then retreated in the face of “counter-revolutionary terror,” but is now “rising yet again” as reflected by the 7th June outcome.

Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığının mevcut ve makul sınırlarının içine çekilip “her şeyi ben bilirim” tavrıyla hükümete ve eski partisine ikide bir müdahale etmekten vaz geçmesi de istenebilir. Ben istiyorum şahsen.

Kobani süreci cereyan ederken durumun olağanüstü vahametini farkedip aşağıdaki yazıyı yazmış ama doğrusu bu konuda biraz yalnız kalmıştım ve şimdi daha israrlı davranmadığıma hayıflanıyorum.

Durum açık: AKP bir yandan hâlâ açık arayla en büyük parti; diğer yandan bu seçimin en büyük, hattâ tek büyük kaybedeni.

Diyarbakır mitinginin herkes için önemi izahtan vareste. O meydan her türlü elektronik araç dahil didik didik edilmez mi, henüz dolmadan?

Şu çok açık bir gerçek: Türkiye’de 1946’dan bu yana seçimlerde önemsenecek bir hile olmadı, hileli seçim yapılmadı, sonuçlar daima halkın gerçek tercihlerini yansıttı.

Fetih Şöleni’nde de tarih tamamen güncel siyasetin emrine ve iktidar partisinin tekeline verildi. Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir belediye başkanı seçilmesi ve önümüzdeki 7 Haziran oylaması arasında kesintisiz bir devamlılık belirlendi. Özetle, “Fetih = AKP’nin yeni bir seçim zaferi” denklemi kuruldu.

Marksizmin ve Marksist solun serüveni, doğrularından çok yanlışlarıyla, yanılsamalarıyla, takıldığı engellerle, yuvarlandığı çukurlarla, İslamcılar için önemli derslerle dolu.

2 Mayıs’ta gözüme çarptığında ah dedim içimden. Maya Plisetskaya ölmüş. Münih’te. Kalp krizinden. 89 yaşında. En tepede, ana başlığın yanında sağda, son dönemlerindeki sayısız ödül töreninden birinde. 80 küsurken nasıl bu kadar güzel olunur? Solda, Kuğu Gölü’nde, Odette/Odile rolünde. Yıl 1966. Tam benim Boston’da seyrettiğim sırada.

Gözümüzün önünde, Erdoğan’a yönelik bir nefret söylemi durmaksızın akıyor. Yazılar, konuşmalar, tweet’ler, karikatürler. Bulanık, çamurlu bir sel suyu. Laik-ulusalcıların ikide bir girip yıkandığı bir Ganj veya İndus.

Biz ne kadar nüanslandırmaya, dengeli konuşmaya, grinin açığı ve koyusunu görmeye çalışırsak çalışalım, birileri illâ nefret, illâ kutuplaşma, illâ karşısındakine hayat hakkı tanımayacak imhacı bir boy ölçüşme talep edecek.

Keşke aman bir an evvel bitirip yollayayım diye o kadar telâşlanmasaydım; daha fazla özen gösterseydim de baştan bu kadar komple yazabilseydim.

Beş altı kişi bir aradaydık; lâf seçimlerden, Mahçupyan’ın Başbakan Başdanışmanlığından ve Esayan’ın AKP’den adaylığından açıldı.

Biraz güncelliğe ve siyasete giriyorsunuz, derken her yanınız güncellik ve siyaset oluyor; sıkılıyorum bundan. Daha genel olarak, tek yanlı partizanlıklardan sıkılıyorum.

Herkes AKP’yi 12 Eylül’e bağlamaya hazır da, asıl bunların nereden türediği ile 12 Eylül arasındaki bağlantı hakkında hemen hiçbir soru sormuyor.

Komünizmin Sovyet taraftarı ve karşıtı bütün varyantları, varlık nedenini yitirdi. Eski, tarihsel TKP de bu gerçeği kabullendi, biz Maocuların bir bölümü de bu gerçeği kabullendik. Öte yandan, her iki taraftan (ve ara kesimlerden) kabullenemeyenler de çıktı şüphesiz.

Çeşitli Serbestiyet yazarları, her fırsatta “Suriyeliler dışarı” diyen Kılıçdaroğlu’nun CHP’sinin nev zuhur yabancı düşmanlığına dikkat çekti. Önemli bir konu; ben de kıyısından köşesinden birkaç şey eklemek istedim...

Profesyonel devrimcilik: Gerçek komünist partilerinin veya onlara özenen derme çatma taklitlerinin bünyesini saran, bazen yavaş ilerleyen fakat son tahlilde daima öldürücü bir tümör. Patolojik anatomisi bakımından, “öncü(lük)” kanseri ve “yeni tip parti” kanseriyle akraba ve aynı familyada sayılır. Bunun nedeni, hepsinin “tek yol devrim” mutasyonundan türemiş olmasıdır.

Vietnam diye bir ülke ve bir savaş vardı; hatırlar mısınız? O da göçüp giden Yakınçağın son yirmi otuz yılının bir başka sembolüydü.

Mustafa Akıncı’nın “yavru vatan değil kardeş vatan” fikrini ortaya atması gayet normal, haklı ve doğrudur aslında. Temelde, adı konmamış bir sömürgelik halinin koşullar da olgunlaştığından artık son bulması talebinden başka bir şey değildir.

Türkiye’nin en katı, en ikiyüzlü, akademik özgürlüğe karşı en hoyrat inkârcılık içinde nefes alamaz hale geldiği; medyanın da maalesef bu ekibin değneğine göre hoplayıp zıpladığı, kimsenin iki cümlede bir “sözde” demeden konuşamadığı yıllardı.

Türk olsun Ermeni olsun, aslına bakarsanız hepsi eski kutuplaşmanın olanca sertliğiyle sürmesinden yana; faraza Şükrü Elekdağ ve Onur Öymen’ler, Yusuf Halaçoğlu, Hikmet Özdemir ve Kemal Çiçek’ler, Ümit Özdağ’lar ve Kemal Gürüz’ler geçmişteki kurum ve konumlarına dönseler ve AKP hükümetinin de bütün yaptığı illâ soykırım değil demekten ibaret kalsa, çok daha rahat edecekler.