Teyit. Org’dan Yunus Anıl Yılmaz araştırdı
ABD’deki 25 Cumhuriyetçi valinin Teksas Valisi Gregg Abbott’a desteğini göstermek için imzaladığı bildiri, sosyal medyada geniş yankı uyandırdı. Ortaya atılan iddialardan biri, Teksas’ın ABD’den ayrılarak bağımsızlık ilan ediyor olduğu idi. Peki bu iddialar gerçeği ne kadar yansıtıyor?
Teksas’ta neler oluyor?
ABD’nin en büyük ikinci eyaleti Teksas, 2021’de “Operation Lone Star” isimli bir proje başlatmıştı. Teksas Valisi Greg Abbott’ın önderliğinde başlatılan projenin amacı, yine valinin kendi aktarımıyla “yasadışı göçmenlerin ve ölümcül uyuşturucuların” Teksas’a girişini engellemekti. Projenin önemli parçalarından biri, Meksika-ABD sınırındaki bazı stratejik bölgelere örülen dikenli tellerdi.
Teksas’ın göçmen karşıtı politikaları, federal hükümetle ve çeşitli federal yetkililerle polemikler yaşamasına sebep oldu. Bunların en önemlisi Ocak ayının başında Teksas’ın, ABD Sınır Devriyesi’ne (US Border Patrol) ABD-Meksika sınırına erişim izni vermemesiydi. 12 Ocak 2024’te sınırdan geçmeye çalışan Meksikalı bir annenin iki çocuğuyla birlikte boğulması ve Biden yönetiminin, Teksas yönetimini konuyla ilgili suçlamasıyla gerilim arttı.
Biden yönetimi, Yüksek Mahkeme’ye başvurarak Teksas’ın aldığı tedbirleri kaldırmasını ve ABD sınırında ABD Sınır Devriyesi’nin yetkilerini kullanmasına engel olmamasını talep etti. Yüksek Mahkeme, 22 Ocak’ta Biden yönetiminin taleplerini haklı bularak federal yetkililere Teksas’ın ördüğü dikenli telleri kaldırma yetkisi verdi. Ancak bu karar, Biden yönetiminin acil talebine yönelik geçici olarak verildi ve dava hala sürüyor. Teksas Valisi Abbott, kararı “Bu iş burada bitmedi,” sözleriyle eleştirmişti.
Cumhuriyetçi valilerin bildirisi
Donald Trump’ın ülkedeki tüm Cumhuriyetçi valilere, “Ulusal muhafızlarını sınıra göndermek suretiyle Teksas’a destek vermeleri” çağrısı üzerine 25 Cumhuriyetçi vali, 25 Ocak’ta yayınladıkları ortak bildiriyle Biden yönetimini eleştirerek Teksas valisinin yanında olduklarını gösterdi. Bildiride Teksas’ın “anayasal meşru müdafaa hakkı” desteklendi ve Başkan Biden, ülkeyi yasadışı göçe karşı tamamen savunmasız bırakmakla eleştirildi.
Teksas yönetiminin ve Cumhuriyetçi valilerin açıklamalarında ayrılık talebine dair resmi bir ifade yer almıyor. Yaşananların ardından çok sayıda sosyal medya kullanıcısı “Texit” olarak bilinen ve Teksas’ın ABD’den ayrılması gerektiğini savunan gönderiler paylaştı.
Yaşananların boyutuna dair çeşitli yorumlar var. NTV Washington temsilcisi Hüseyin Günay, Teksas ve federal hükümet arasındaki gerilimin sosyal medyada anlatıldığı gibi olmadığını aktardı. Günay, 25 valinin federal hükümete baş kaldırmadığını, göçmenlik politikalarına itiraz ettiğini dile getirdi. CNN Türk & Hürriyet Washington Temsilcisi Yunus Paksoy ise federal hükümetin Teksas’ın Ulusal Muhafızlarına el koymasına kadar gidebilecek bir gerilim yaşandığını ifade etti.
Teksas Valisi Greg Abbott: Anlaşma teorisi bozuldu
Teksas Valisi Greg Abbott, 24 Ocak’ta yaptığı açıklamada “Federal hükümet, Birleşik Devletler ile Eyaletler arasındaki anlaşmayı (compact) bozmuştur,” ifadelerini kullandı. Abbott, açıklamasında anlaşma teorisi (compact theory) olarak bilinen anayasa teorisine atıfta bulunuyor.
ABD’de iki temel anayasa yorumu olarak anlaşma teorisi (compact theory) ve sözleşme teorisi (contract theory) olduğu biliniyor. Anlaşma teorisine göre ABD, kendisini oluşturan eyaletlerin anlaşmasıyla meydana gelen bir birlik. Buna göre eyaletler, anayasaya aykırı buldukları federal mahkeme kararlarını uygulamama hakkını elinde bulundurmalı. Sözleşme teorisine göre ise ABD, vatandaşı olan insanların bir araya gelerek oluşturduğu bir birlik ve ülke, bireylerin üzerinde uzlaştığı bir sözleşmeye dayanıyor. Klasik sosyal sözleşme teorilerine dayanan bu yorum ABD’de Yüksek Mahkeme tarafından, 1793’teki Chisholm v. Georgia kararından bu yana pek çok kez kullanılmış durumda. Buna göre Yüksek Mahkeme’nin kararları, ABD’deki eyaletleri bağlıyor ve eyaletlerin bu kararları tanımama hakkı bulunmuyor.
Teksas Valisi Abbott’un anlaşma teorisine gönderme yapması, Yüksek Mahkeme kararını tanımayacağına dair bir işaret olabilir. Ancak bu açıklama, Teksas’ın ABD’den ayrılma talebi açıkladığı anlamına gelmiyor. Ayrıca Yüksek Mahkeme’nin 1868 tarihli Texas v. White kararı uyarınca, eyaletlerin tek taraflı olarak ABD’den ayrılma kararı alması yok hükmünde sayılıyor.
Yüksek Mahkeme’nin 2012 tarihli Arizona v United States kararına göre göçmenlikle ilgili aksiyon alma yetkisi eyaletlere değil federal hükümete düşüyor. Vali Abbott, yaptığı açıklamada göçmenlerin sınırdan geçişini “işgal” olarak tanımlayarak bu alanda eyaletlerin tedbir alma hakkı olduğunu savunuyor.