Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisinde kameraların karşısına geçen Erdoğan müjdeyi açıkaladı: “Türkiye, tarihinin en büyük doğalgaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi. Fatih gemimiz Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetti.”
Bölgenin yeni adı: Sakarya Gaz Sahası
Keşif yapılan alana Sakarya Gaz Sahası adının verildiğini açılayan Erdoğan, “İlk kuyuda bulunan rezerv, çok daha zengin bir kaynağın sadece bir parçası. İnşallah devamı da en kısa sürede gelecek. Hedefimiz 2023’te Karadeniz gazını milletimizin kullanımına sunmaktır” dedi.
Ardından ilk sözü eski Enerji Bakanı olması sıfatıyla Fatih sondaj gemisinde bulunan Hazine Bakanı Berat Albayrak’a verdi. Albayrak konuşmasında bu keşifle “Hakikaten artık ülkemizin gündeminden cari açık konusunu kaldırdığımız dönemin başladığını” iddia etti.
Fatih gemisinden canlı yayında konuşan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, daha yolun başındayız, yeni kuyular açacağız dedi, sondaj gemisinin 9’uncu denemesinde başarılı sonuç elde ettiğini açıkladı.
Peki bundan sonra ne olacak?
Petrol Mühendisleri Odası Enerji Politikaları Grubu Başkanı Necdet Pamir’in bugün Cumhuriyet’te çıkan röportajında anlattıklarına göre rezerv hakkında yorum yapmak için kuyu sayısının artırılması gerekli:
“Tuna-1, Romanya münhasır ekonomik bölgesinin uzantısı konumunda. Onların daha önce yaptığı bir keşif vardır. Domino 1. Lisans sahasının adı da Neptün. 60 milyar metreküplük keşif ilan etmişlerdi. Onun uzantısı gibi. Münhasır bölgemizin içinde Buradan kalkıp da rezerv rakamı üfürmek, onu dolarla çarpmak bilimsel değil. Ne bunu küçümseyelim, ne de abartalım. Gaz bulgusu ekonomik değer taşır. Ancak bir kuyu delip de rezerv açıklamak doğru değil. Testleri yapılır. Kuyular açılır. Uzun süreli akışa bırakılır. Ondan sonra rezerve bakılır. Rezerv ilk günden öğrenilemez. Açıklanan tahminler spekülatif olur. Tek kuyuyla bu olmaz.”
Romanya aynı bölgede 2012’de keşfetmişti
Türkiye’nin bugün aldığına benzer bir müjdeli haberi 2012’nin Mart ayında Romanya da almıştı. Romanya kıyılarınndan 170 km uzaklıktaki Domino-1 sondaj kuyusunda 60 milyar metre küp doğal gaz bulunduğu açıklanmıştı.
Neptün adı verilen bu sondaj alanı, Fatih sondaj gemisinin keşif yaptığı Tuna-1 kuyusuna oldukça yakın.
1.2 trilyon Dolarlık keşif
Keşfi gerçekleştiren Exxon Mobil ve Avusturyalı OVM şirketleri, keşfedilen kaynağın yaklaşık 42-80 milyar metreküp olduğunu açıklamışlardı. Bulunan doğalgazın yaklaşık 1.2 trilyon Dolar gelir getireceği tahmin ediliyordu.
2008’den bu yana toplamda 2 Milyar dolardan fazla yatırım yapıldığı bilinen bu araştırma faaliyetlerinde, Neptün isimli bölgede 2018’de bir keşif daha yapılmıştı.
Enerji devleri Türkiye’nin keşfine ihtimal vermemişti
O günlerde Avusturyalı OMV şirketinin yönetim kurulu üyesi Jaap Huijskes, “Türkiye’nin jeolojik açıdan şanssız olduğunu” söylemişti:
“ Jeolojik açıdan oldukça genç bir kara parçası üzerinde yer alıyor. Ayrıca petrol ve doğalgaz rezervleri büyük nehirlerin denize döküldüğü yerlerde toplanır. Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna yani daha kuzeyde yer alan ülkeler daha şanslı görünüyor”
Fakat Türkiye, bahsedilen bölgeye yakın bir yerde Romanya’nın keşfinin yaklaşık 5 katı bir kaynak bulmuş oldu.
Enerji uzmanları: Romanya süreci iyi yönetemedi.
Fakat Romanya 2012’de keşfedilen bu rezervi yönetmekte başarılı olamadı.
2004’te devlet işletmesi Petrom özelleştirip Avusturyalılara satılırken düşük seyreden petrol ve gaz fiyatları, 2012’de keşif yapılırken fırlamış ama fırlayan fiyatlardan Romanyalılar yararlanamamıştı.
Enerji uzmanlarına göre, siyasetçilerin süreci yönetmekteki başarısızlığı ve özel şirketlerin rekabet yerine birlikte hareket etmeyi tercih etmesi, devletin kazancını azaltmıştı.
Bu kaybını 2019’da getirdiği vergi düzenlemeleriyle kapatma çalışan Romanya, bu kez de projede yer alan enerji şirketlerinin tepkisiyle karşılaşmış, ExxonMobil Bükreş’i projeden çekilmekle tehdit etmişti.
Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölgesinde (MEB) hangi dev şirketler var?
Tuna-1 kuyusunun bulunduğu lokasyonda, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ve ABD’li Chevron şirketi arama yürütüyordu. Romanya’nın Neptün bölgesinde de faaliyet gösteren ExxonMobil, Brezilya enerji şirketi PetroBrasil ve doğu kısımda Shell gibi birçok enerji devi Türkiye MEB’inde bulunuyor.