Birbiriyle çelişen, hatta bazen birbirinin tamamen zıddı iki kavramın bir arada kullanılmasıyla oluşturulmuş ifadelere oksimoron deniyor. Tanımı itibariyle mantıksız gibi görünse de iyi oluşturulmuş bir oksimoron bazen anlamı öylesine kuvvetlendirebilir ki, telaffuz edildiğinde yalnız ilk bakıştaki mantıksızlık ortadan kalkmaz, ortaya bir söz sanatı çıkar.
Yıldız Tilbe’nin ünlü şarkısında, susan sevgiliye “susma çığlık çığlığa” diye hitap edilir ve biz buradan haklı olarak derin bir suskunluk ve sessizlik peydahlarız. Oysa ‘çığlık atmak’ ve ‘susmak’, kendi başlarına asla bağdaşmayacak iki zıt sözcüktür.
İnternette bol bol oksimoron örnekleri bulabilirsiniz. Benim karşılaştıklarım arasında en ilginci, şimdi hâlâ öyle mi bilmiyorum, ehliyet için müracaat ettiğinizde elinize tutuşturulan “yapılacaklar” listesindeki şu ibare oldu: ”Ehliyet işlemleriniz için Türk Polis Teşkilatı Güçlendirme Vakfına bağış yapılması zorunludur…”
İzaha gerek yok herhalde: ‘Bağış’ ancak gönüllülük temelinde yapılınca ona atfedilen anlamı taşıyabilir, fakat bir bağışın aynı zamanda ‘zorunlu’ olması tam bir oksimorondur.
Oksimoronun kralı: Sadece ‘biz’i teyit eden bir teyit sitesi
Hayır, henüz böyle bir teyit sitesi yok ama her an hayatımıza girebilir; teyit.org’un “İstanbul’un suları”yla ilgili araştırmasına gösterilen “yerli ve milli” tepkileri görünce vardım bu kanaate ve düşündüm; günün birinde bu türden tepki sahiplerinin ihtiyacını karşılamak üzere aHaber suretinde bir teyit sitesi kurulsa ne şahane bir oksimoron olur diye.
Yıldıray Oğur, Yargıtay Başkanı’nın konuşmasından hareketle “yerli ve milli hukuk” arayışımızı yazmıştı; o da bir oksimoron tabii; düşünsenize, hukuk ancak evresellikle anlam kazanabilecek bir kavram ve biz onu ‘yerlileştirmekten’ söz ediyoruz. ‘Yerli hukuk’ diyen birinin bir adım sonra ‘yerli fizik, yerli astronomi’ demesine şaşırır mısınız?
Muhayyel teyit sitemize dönelim: Orada burada üretilen gerçek dışı bilgilere savaş açan, tanımı gereği “tarafsız” kalmak zorunda olan (aksi takdirde kendi varoluşunu anlamsızlaştıracak olan) bir oluşumun sadece ve otomatik olarak ‘biz’i doğrulayan versiyonuna oksimorondan başka ne denir?
Dediğim gibi, yok henüz böyle bir site, fakat bakın ne oldu:
Teyit.org’u biliyorsunuzdur, bir doğrulama ve kontrol sitesi. Site, “nedir” başlığının altında kendi işlevini şöyle tarif ediliyor:
“teyit.org yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere, medyanın gündeme getirdiği iddialardan, şehir efsanelerine birçok alanda doğrulama yaparak internet kullanıcılarının doğru bilgiye ulaşmasını sağlamak için çalışıyor.
“teyit.org böylece birincil haber kaynağı olarak interneti kullanan yurttaşların ve sivil toplum örgütlerinin çevrimiçi platformlarda hangi bilginin doğru, hangisinin yanlış olduğunu öğrenmesini sağlıyor. teyit.org eleştirel düşünme alışkanlığını kazandırmayı ve yeni medya okuryazarlığını artırmayı amaçlıyor.”
İşte bu teyit.org’dan üç araştırmacı, basında artık örneğini asla göremeyeceğimiz bir çabanın ürünü olarak dört bölümlük bir “İstanbul’un suları” dosyası hazırlamışlar. Dosyada İstanbul’un su sorunu akla gelebilecek bütün ayrıntısıyla ele alınmış: İsraf, kirlilik, kaynaklar vb. Fakat bu arada büyük bir hata yapmışlar ve İstanbulluların şimdi karşı karşıya bulunduğu sorunların sadece mevcut belediyenin pratiğinden kaynaklanmadığını, çok eskilere giden temellerinin olduğunu yazmışlar.
İşte bu, bazı kişilerin asabını çok fena bozmuş; bu kişiler, teyit.org’un Twitter hesabının altına girilen ’yorum’larla sitenin ipliğini pazara çıkarmış.
Sadece olgusal gerçeklerin araştırıldığı bir teyit platformunun (yanlışlar olabilir, eleştirmek herkesin hakkı), her durumda kafamızdaki düşünce şablonunu bozmayacak bir içerikte olmasını istemek…
Sadece ‘biz’i teyit eden teyit sitesi ihtiyacı; sırf bu bile ülkedeki ayrışmanın, kutuplaşmanın hangi boyutlara ulaştığını göstermiyor mu?