Türkiye ile Mısır bölgedeki en büyük ticari ortak değiller. Ayrıca Mısır poundu Türk lirasına endeksli de değil.
Bununla birlikte Mısır halkı, Türkiye’nin döviz krizini yakından takip ediyor. Türk lirasının döviz kurları karşısındaki düşüşünden ötürü Mısır’da bir sevinç havası var.
Hatta Mısırlı bazı yazılımcılar, Mısır poundu dâhil olmak üzere yabancı para birimleri karşısında liranın değer kaybını canlı takip etmek için “Lira Metre” adında bir uygulama dahi geliştirdiler. Uygulamada Türk lirasının 24 saatlik dalgalanması izlenebiliyor.
Arap Çalışmaları ve Araştırma Enstitüsü’nden Mohamed Rabie, Al-Monitor’a verdiği demeçte “Mısırlılar Türkiye’nin son on yılda Mısır’a yönelik olumsuz politikaları nedeniyle Türk parasındaki krizi sevinçle karşılıyorlar” dedi.
Türkiye ve Mısır son yıllarda ideolojik yelpazenin karşıt kutuplarını oluşturuyor. Şimdilerde cumhurbaşkanı, o dönemde ise başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan ve hükümeti, 2013 yılında Mısır’da Müslüman Kardeşler’in lideri Muhammed Mursi’ye karşı düzenlenen askeri darbeyi hoş karşılamadı.
Bununla yetinmeyen Erdoğan, Mursi’ye karşı ayaklanan askeri cuntaya öncülük eden Abdülfettah el-Sisi’yi de sert bir dille eleştirdi. Sisi daha sonra yapılan seçimlerde cumhurbaşkanlığını ezici bir farkla kazandı ve halkın gözünde meşru bir lider konumuna geldi.
Ancak Erdoğan, Mısır’daki Müslüman Kardeşler’e verdiği desteği sürdürdü. Bununla kalmadı, Mursi ve diğer Müslüman Kardeşler üyelerini cezalandırdıkları için Mısır mahkemelerine de tepki gösterdi.
Mısır ise bu dönemde Müslüman Kardeşler’in partisini kapattı ve bu hareketi yasakladı. Hareketin ülkedeki ofisleri kapatıldı ve mal varlıklarına el konuldu. Ayrıca Mısır, Müslüman Kardeşler’i radikal terör gruplarının fikri öncüsü addederek, harekete karşı bölgesel bir savaş başlattı.
İslamcılık üzerine uzmanlaşmış Mısırlı yazar Muneer Adeeb, Al-Monitor’a şunları söyledi:
“Erdoğan özellikle Müslüman Kardeşler’i çökerttiği için Mısır’a kızgındı. İhvan, Türk cumhurbaşkanının sadece Mısır’da değil tüm bölgede Osmanlı İmparatorluğu’nu canlandırma aracıydı”.
Bölgede Müslüman Kardeşler’in meşruiyetini sağlamlaştırmak için Türkiye, uluslararası forumlar da dahil olmak üzere bölgesel ve uluslararası teşebbüslerde bulunarak Mısır’ın bu politikasını baltalamaya çalıştı. Mısır’ın güney komşusu Sudan’da ve batı sınırındaki Libya’da faaliyetlerini artıran Türkiye, ülkeyi kuşatmaya çalıştı ve buna devam ediyor.
Bununla birlikte Türkiye, yeni keşfedilen doğal gaz zenginliği göz önüne alındığında, Mısır için jeo-stratejik önemi artan Doğu Akdeniz’de, bölgedeki istikrarı bozacak politikalarını da sürdürüyor.
Rabie, “Bu politikalar, Türk hükümetinin Libya ile imzaladığı 2019 Deniz Güvenliği ve Sınırları anlaşmalarının yanı sıra Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de müstakil doğal gaz arama çalışmalarında da kendini gösterdi” diyor.
Ayrıca Türkiye, Mısır’ın su ihtiyacının yüzde 90’ından fazlasını temin eden Nil Nehri’nin en büyük kolu olan Mavi Nil üzerinde devasa bir baraj inşası için Etiyopya’yı destekledi.
Tüm bunlar, Türk para krizini takip eden Mısırlıların hafızasında yer eden politikalar.
Şimdilerde ulusal neşe, sosyal medyada da sokakta da görülüyor.
Sokaktaki insanlar Türk lirasındaki krizi Erdoğan’ın Mısır’a verdiği zararın bir bedeli olarak görüyorlar.
Al-Monitor’a konuşan kırklı yaşlardaki orta düzey bir memur olan Sameh Osman, “Türk parasındaki krizi en başından itibaren takip ediyorum. Önümüzdeki dönemde Türk lirasının daha da değer kaybetmesini bekliyorum” diyerek sevincini belli ediyor.
Mısır halkı liradaki değer kaybının tarihi bir tekerrür olduğunu da düşünüyor. 2016 yılı sonlarında Mısır para biriminde dalgalanmalar yaşandığında Türkiye’nin desteğini alan Müslüman Kardeşler aktivistleri, bu durumu coşkuyla kutlamışlardı.
Mısır Merkez Bankası, o dönemde gelişen paralel döviz piyasasını ortadan kaldırmak ve yabancı sermayenin güvenini yeniden sağlamak için döviz kurunu serbestleştirmek zorunda kalmıştı.
Ancak bu karar Mısır poundunun önemli ölçüde değer kaybına neden oldu. Dış ticaret, ithalat-ihracat işlemleri ABD dolarıyla yapıldığı için Mısır poundu o dönemde ABD doları karşısında müthiş bir değer kaybı yaşadı.
Yerel ekonomistler, Türk lirasındaki son dönemlerde yaşanan değer kaybının Mısır ekonomisine birçok yönden fayda sağlayacağını söylüyor.
Capital Ekonomik Araştırma ve Çalışma Merkezi Başkanı Khaled Al-Shafie, Al-Monitor’a verdiği demeçte şunları söyledi: “Özellikle önümüzdeki dönemde Türkiye’deki döviz krizi daha da derinleşirse, yabancı yatırımcı için Mısır, Türkiye’ye alternatif bir yatırım merkezi olarak öne çıkabilir. Ayrıca Türk mallarının değerinde beklenen düşüş, Türkiye’den hammadde ithalatına bağlı olan Mısır sanayi sektörünün üretimi artırması için önemli bir fırsat olacaktır.”
Mısır ile Türkiye arasındaki ticaret gerilmiş siyasi ilişkilerden etkilenmedi, geçtiğimiz yıl 4,7 milyar doları buldu. Mısır’daki Türk yatırımları ise 2,5 milyar doların üzerinde.
Kahire ve Ankara gergin ilişkileri onarmak için adımlar atarken, liranın değer kaybetmesi Mısır kamuoyunda coşku uyandırıyor. İki ülkenin hükümet yetkilileri geçtiğimiz aylarda birkaç kez bir araya gelmişlerdi.
Raporlar, Mısır’ın Türk tarafına Müslüman Kardeşler’e desteğin sonlandırılması, Mısır’a yönelik medya saldırılarının durdurulması ve Libya’daki Türk askeri varlığının sonlandırılması dahil bir talep listesi verdiğini söylüyor.
Türk lirasındaki krizin coşkuyla karşılanması, Mısır halkının hafızasının güçlü olduğunu gösteriyor diyen uzmanlar, siyasiler anlaşma sağlasa dahi halkın kamuoyu baskısı oluşturacağı görüşünde. Mısırlılarının Türkiye’yi son on yılda yaptıklarından ötürü affetmesi uzun sürecek gibi görünüyor.
Rabie, “Sorun, Mısır halkının Türkiye ile ikili ilişkileri düzeltme girişimlerini dahi onaylamıyor olması. Mısır hükümeti Türkiye’yle ilişkilerini düzeltme yolunda ilerlemeye devam ederse, bu, halk nezdinde güvenirliğini yitirme bedelini göze alarak yapılacaktır” diyor.
Çeviren: Enes Özkan
Makalenin orijinali:
https://www.al-monitor.com/originals/2021/12/egypt-elation-turkish-currency-crisis