Pakistan’ın eski başbakanı İmran Han’ın tutuklanmasına ve partisi Pakistan Adalet Hareketi’nin (PTI) karşılaştığı engellemelere rağmen, partinin desteklediği bağımsız adaylar, Ulusal Meclis’te 93 sandalye kazanarak seçimi önde bitirdi.
Ancak hükümeti kurmak için gerekli olan 169 sandalye sayısına ulaşamadı.
Bir diğer eski başbakan Navaz Şerif’in Pakistan Müslüman Birliği Navaz (PML-N) ise 75 sandalyeyle ikinci oldu. Ülkenin güçlü ordusunun desteklediği Şerif’in zafere ulaşması bekleniyordu.
Aristokrat bir aileden gelen Bilawal Butto Zardari liderliğindeki Pakistan Halk Partisi (PPP), 54 sandalyeyle üçüncü oldu.
Pakistan anayasasına göre siyasi partilerin seçim gününden üç hafta sonrasına kadar hükümet kurmaları gerekiyor.
Ulusal Meclis’te 266’sı doğrudan seçilen ve 60’ı kadınlara, 10’u gayrimüslimlere ayrılanlarla birlikte toplam 336 sandalye bulunuyor.
Bunlar meclisteki her partinin gücüne göre dağıtılıyor.
İslamabad’dan BBC Urduca’ya konuşan siyasi analist Rafiullah Kakar, “Hiçbir partinin salt çoğunluğu elde edemediği için ortak bir zemin bulmaları veya var olmak için koalisyon kurmaları gerekecek” dedi.
Hem PTI hem de PML-N zaferini ilan etti ancak koalisyon hükümeti kaçınılmaz görünüyor.
Seçimlerin güvenilirliğine dair soru işaretleri de var.
Kazanamayan bağımsız adaylar seçimlerde hile yapıldığı iddiasıyla yargıya başvuruyor.
PTI destekçileri ülke genelinde Seçim Komisyonu ofislerinin önünde protestolar düzenliyor.
Peki bundan sonra ne olabilir? İşte bazı senaryolar:
Şerif ve Butto güçlerini birleştirebilir
Batı Avustralya Üniversitesi’nden Prof. Samina Yasmeen BBC’ye verdiği demeçte, olası senaryolardan birinin PML-N’nin PPP ve daha küçük partilerle koalisyon kurması olduğunu söylüyor.
İki parti, Han’ı 2022’de iktidardan uzaklaştırmak için ittifak kurmuş ve geçen Ağustos’a kadar iktidarda kalmıştı.
Yasmeen, “Bir sonraki başbakanın kim olacağı, cumhurbaşkanının buna ve yerel yönetimler arasındaki bölünmeye göre pozisyonu gibi konularda çatışmalar olabilir” diye ekledi.
PML-N, 17 sandalye kazanan sosyal liberal Birleşik Halk Hareketi ‘ne (MQM) göz kırpıyor.
Aynı zamanda bağımsız adayları da kendi tarafına çekmeye çalışıyor.
Butto, Pazar günü Şerif’in kardeşi Şehbaz liderliğindeki bir PML-N heyetiyle Lahor’da buluşurken, PPP seçeneklerini değerlendirmek için zaman kazanıyor gibi görünüyor.
Partinin merkezi yönetim kurulu Pazartesi günü İslamabad’da toplanacak.
PPP, Han’ın partisi PTI ile ittifak kurabilir
PPP’nin kıdemli lideri Sherry Rehman, BBC Urduca’nın partinin PTI ile çalışmaya istekli olup olmadığı sorusuna partinin kapılarının tüm siyasi güçlere açık olduğunu söyledi.
Ancak İmran Han’ın medya danışmanı Zulfi Bukhari BBC’ye, PTI’nın çoğunluğu sağlayamaması durumunda koalisyon kurmak yerine muhalefet sıralarında oturmasının yüksek ihtimal olduğunu söyledi.
İmran Han, 2018’de koalisyon hükümetinin zayıf olacağını, ülkenin içinde bulunduğu krizleri atlatabilmesi için güçlü bir hükümete ihtiyacı olduğunu söylemişti.
Partisi yine de MQM gibi daha küçük partilerle koalisyon kurmaya devam etmişti.
PML-N, PTI ve diğer partilerle koalisyon kurabilir
Lideri hapse atılan, parti sembolü elinden alınan ve çok sayıda destekçisi gözaltına alınan bir parti için bu dikkate değer bir geri dönüş olacaktır.
PML-N’nin kıdemli lideri Azam Nazeer Tarar’ın “herkesin el ele vermesi gereken” bir “katılımcı koalisyon hükümeti” çağrısı, PTI’nin göz ardı edilemeyeceğinin zımni kabulü gibi görünüyor.
Georgetown Üniversitesi’nden Uday Chandra BBC’ye, “Daha önce İmran’a oy vermeyenler bile ordunun kendisine ve partisine haksızlık ettiğini hissedebilir. Bölge genelinde yaygın olan demokratik adalet duygusu ihlal edilmiş gibi görünüyor” dedi ve ekledi:
“Seçmenler Bağımsızları seçerek orduya açık bir mesaj gönderiyor: Sivil demokrasinin hakim olmasına izin verin.”
PTI destekli bağımsızlar daha küçük bir partiyle birleşebilir
Tartışılan olasılıklardan biri, PTI destekli adayların koalisyon hükümeti kurmak amacıyla daha küçük bir partiye katılmaları.
Bunun amacı, sandalyelerini birleştirmek ve ayrıca kadınlara ayrılan 60 Ulusal Meclis sandalyesinden yararlanmak.
Bir siyasi parti kazandığı her 3,5 sandalye için bir kadın vekile ayrılmış sandalye alıyor.
Bağımsız adaylar herhangi bir partiye mensup olmadıkları için bundan yararlanamıyor.
Seçim sonuçları kesinleştikten sonraki 72 saat içinde partiye üye olma veya bağımsız milletvekili olma niyetlerini de beyan etmeleri gerekiyor.
Ancak Lahor Yönetim Bilimleri Üniversitesi’nden Asma Faiz, PTI’nın bir koalisyon hükümeti kurması olasığının “oldukça düşük” olduğunu, çünkü daha küçük partilerle yapılan ittifakların bile onları çoğunluktan mahrum bırakacağını söylüyor:
“PTI için bu küçük partilere ulaşmanın sayısal bir avantajı yok “.