İBB Şehir Tiyatroları, pandemide zor günler geçiren özel tiyatrolar için yeni sezon programında 50 özel tiyatro oyununa yer verme kararı aldı. 21 Eylül’de açıklanan yeni sezon repertuvarı içerisinde “Bêrû: Klakson, Borîzan û Birt” oyununa da yer verildi. 1997’de Nobel Edebiyat Ödülü almış İtalyan yazar Dario Fo’ya ait “Yüzsüz: Klakson, Borazanlar ve Bırtlar” oyununun, Kürtçe olarak Şehir Tiyatroları’nın Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde sahnelenmesi kararlaştırıldı. Kültür sanat dünyasına açıklanan ve bilet satışları gerçekleştirilen oyun, sahnelenmesine saatler kala Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından “kamu düzenini bozabileceği” gerekçesiyle yasaklandı.
1981 yılında yazılan oyun, Kültür Bakanlığı’nın Devlet Tiyatroları’nda Türkçe olarak 2014 yılında sahnelendi. Kürtçeye çevrilen oyun, 2017 yılından beri oynanıyordu. İzmir, Diyarbakır, Adana, Ankara, Batman’da izleyicilerle buluşan Bêrû, İstanbul’da da birkaç farklı sahnede gösterildi. İstanbullular; Kadıköy, Taksim ve Esenyurt’ta farklı zamanlarda oyunu izlemişti. Altyazılı olarak izleyiciyle buluşmaya hazırlanan Bêrû, üç yıl boyunca Türkiye’de ve Avrupa’nın farklı şehirlerinde gösterildi. Ulusal ve uluslararası festivallerde sahne aldı. Bazı bölümleri kısaltılarak Kürtçeye çevrilen Bêrû, içeriği değiştirilmeden 100’den fazla kez oynandı.
İmamoğlu: “Kırmızı bültenle aranan teröristi televizyona çıkarmak serbest“
Yasaklama kararına İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu sert tepki gösterdi.
Fikirtepe’de incelemelerde bulunan İmamoğlu soru üzerine Dario Fo’nun oyununun daha önce Devlet Tiyatroları’nca da sahneye konulduğunu hatırlattı ve şöyle dedi:
“Bir Kürtçe oyun. Tiyatro oyunu. Yani vatandaşlarımızın talep ettiği ya da bu tarz grupların olduğu ülkemizde, Kürtçe tiyatro oyunu sergilemek. Size bir şey söyleyeyim mi? Kırmızı bülten ile aranan bir terör örgütü üyesinin televizyonda çıkıp açıklama yapması serbest. Hiçbir sorun yok. Ama Kürtçe oyun oynayan bir grubun, -ki defalarca oynamış- Kürtçe bilen vatandaşlarımızın gidip izleyeceği bir oyunu oynatmak yasak, suç. Yani böyle bir şey olmaz. Devlet aklı denen bir şey var. Devlet aklı, devleti yönetenlerin ortaya koyduğu bu akıldır. Yani o yönetenlerin orada ortaya koyduğu akıl, sudan ucuz bahaneler, geçersiz mesnetsiz bahaneler üretemez. O aklın; geçerli, akıllı, hukuka uygun ve kanunlara uygun bir şekilde hareket etme ve ortaya akıl koyma mecburiyeti vardır. Çok üzülüyorum, sıkıntı duyuyorum bunları görünce. Düşünsenize; bu ülkenin koca bakan yardımcısı, 16 milyonluk kentin koca valisi açıklama yapıyorlar. Neymiş efendim; ‘Terör örgütü propagandası yapılacakmış.’ Ya bu arkadaşlar, bu oyunu 20-30 kez oynadılar. Türkiye’nin, İstanbul’un muhtelif noktalarında 20-30 kez oynadılar. Bugüne kadar neredeydiniz? Burada eğer bir terör suçu varsa, terör örgütü suçu varsa bu işe müdahale edecek olan kişi sizsiniz. Kolluk gücü, idari görevliler sizin elinizde. Yani şimdi akıl mı okuyorsunuz, tahminde mi bulunuyorsunuz, ne yapıyorsunuz? Soruşturma açılacakmış. İnanın tiyatro deyimi ile bu kadar komik bir bahanenin son perdesi. Başka bir şey daha söyleyeyim: Aynı oyun, Devlet Tiyatroları tarafından oynanmış 2014 yılında. Bu oyun, Kürtçe olarak aynı grup tarafından en az 20-30 kez oynanmış. 3-4 yıldır oynuyorlar. Bakın ne diyorum? Dario Fo’nun, -dünya edebiyatının önemli bir ismi İtalyan- bu oyunu, Devlet Tiyatroları tarafından oynanmış. Türkçe oynanmış. Şimdi Kürtçe oynanacak. Ne farkı var? O bakımdan, çok yanlış bir iş, çok kötü bir tarif yapılmış. Yargıya gidecekmiş. E gitsin. Yargıda göreceğiz bakalım ne olacak?”
İmamoğlu’nun, “Bu karardan sonra İBB tiyatrolarında Kürtçe oyun vesaire kültürel aktiviteler olacak mı” sorusuna yanıtı da şöyle:
“İBB, 16 milyon insanın belediyesidir. Bizim, bu şehirde yaşayan her duyguya, kültürler arası her türlü iletişime ortam yaratma mecburiyetimiz vardır. O bakımdan biz, böyle bir sözden geri adım atacak bir yönetim değiliz.”
Oyunun yasaklanmasıyla ilgili İstanbul Valisi Ali Yerlikaya “Gaziosmanpaşa Kaymakamlığımız “BERU” tiyatro oyununu kürtçe dilde olduğu için değil, PKK propagandası içermesi nedeniyle yasaklamıştır” demişti.
İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı da “Yeni bir yalan ve provakasyon daha. Kürtçe tiyatro elbette ki serbesttir. Ancak, PKK terör örgütünün propagandasını içeren tiyatro Kürtçe de olsa, Türkçe de olsa, Arapça da olsa müsaade edilmez. Buna izin verenlerle ilgili de gerekli yasal işlemler başlatılmıştır” ifadelerini kullanmıştı.
Oyun Mart ayında İstanbul Esenyurt’ta oynanmıştı.
2018 yılında Ankara Çankaya’da sahnelenen oyunun afişi.
2017 yılında Batman’daki temsilden...
Beru, Şubat 2018’de İzmir’de…