Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin iktidarı şahsileştirdiği, en tepedekinin dışında kalan bütün otoritelerin, yanlış yapma korkusuyla yasal yetkilerini bile kullanmaktan çekindikleri tespiti, yaşanan büyük depremle birlikte gözle görülür, elle tutulur bir hale geldi. Özellikle valilerin bu süreçte adlarının bile duyulmaması dikkat çekti. Oysa 7269 Sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınması Gereken Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” ve “İller İdaresi Kanunu” başta valiler olmak üzere mülki amirlere geniş yetkiler veriyor.
7269 sayılı kanunun 6. ve 7. maddeleri şöyle:
6. madde: “Afetlerin meydana gelmesinden sonra vali ve kaymakamlar (Askerler ve hakim sınıfından bulunanlar hariç olmak üzere) 18 – 65 yaş arasındaki bütün erkeklere görev vermeye, bedeli, ücreti veya kirası sonradan ödenmek üzere canlı, cansız, resmi ve özel her türlü taşıt araçlarına ve gerekli makina, alat ve edevatına el koymaya ve hiçbir kayda ve merasime tabi olmaksızın tedavi, kurtarma, yedirme, giydirme ve barındırma gibi işlerle bu gibi işlerin gerektirdiği acil satınalmaları ve kiralamayı yapmaya, Devlete, mahalli idarelere, evkafa, İktisadi Devlet Teşekkülleri ile bunlara bağlı kurumlara ilişkin her türlü taşınmaz malları; yetmemesi halinde de diğer tüzel kişiler ile gerçek kişilere ait bina ve müştemilatı ile bahçe ve arsa gibi araziyi geçici olarak işgale yetkilidir.”
7. madde: “Afet bölgelerinde veya civarında bulunan ordu, jandarma, kıta birlik ve müessese kumandanları, hazarda, kendilerinden vali veya kaymakamlar tarafından istenilecek yardımları üstlerinden emir beklemeksizin yapmaya mecburdurlar.”
Bütün sitelerde aynı sekiz içerik
Ne var ki valiler bu yetkilerinin hiçbirini kullanmadı. Deprem bölgesindeki illerin valileri, enkazlardaki arama kurtarma çalışmaları ve depremzedelere yardım organizasyonlarında etkisiz kaldı.
Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Şanlıurfa, Adana illerinin valiliklerinin internet sitelerinde depremden bu yana aynı sekiz içerik girilmiş durumda.
Bu içerikler, deprem bölgelerinden tahliye edilen depremzedeler, bölgeye giden jandarma arama kurtarma timleri ve gönüllü polisler, AFAD’ın çadır dağıtımı gibi deprem faaliyetleriyle ilgili bilgileri kapsıyor. Valiliklerin internet sitelerinde bunlardan başka Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuyla ilgili iki konuşması da yer alıyor.
Valilerin kendi sosyal medya hesaplarında da özgün faaliyetlere dair açıklamalar yer almıyor.
Valilerin çok nadir olarak basında ve yerel basında çıkan açıklamaları da görev yaptıkları illerde tespit edilen ölü ve yaralı sayıları ile yıkılan bina sayılarını duyurmakla sınırlı kaldı.
Hataylı olan eski milli futbolcu Gökhan Zan, Çarşamba günü (8 Şubat) katıldığı bir televizyon yayınında “Onlarca vinç, kepçe ve kamyon burada görev almak için bekliyor. AFAD yetkililerinin onayı olmadan hareket edemeyiz diyorlar” diye konuşmuştu.
Zan’ın bu sözleri AFAD’ın depremle ilgili faaliyetlerde diğer kurumların her açıdan önüne geçtiğini, oradan bir talimat gelmedikçe valiliklerin dahi bekleyen araçları hizmete koşamadıklarını ortaya koymuştu.