Kasım 2020’de ABD’de yapılacak başkanlık seçimlerini kazanmaya çok yakın duran Demokrat başkan adayı Joe Biden’in Aralık 2019’da The New York Times’a verdiği söyleşide dile getirdiği “Erdoğan’ı sandıkta yenmeleri için muhalefete açıkça destek vermeliyiz” sözlerinin Türkiye’de sekiz ay sonra nasıl dolaşıma girdiği tartışılıyor.
Tam da iktidarın içerideki ekonomik sorunlar için “dış mihrakları” suçladığı bir sırada 8 ay önceki videonun dolaşıma girmesini şüpheli bulanlar var.
Gazeteci Murat Yetkin, bloğunda yazdığı “Gelin farklı bir Joe Biden hikâyesi anlatalım” başlıklı yazısında iki komplo teorisi ileri sürdü.
Birinci komplo teorisine göre video, istihbarat dünyasında “sahte bayrak” tabir edilen bir operasyonla, yani Türkiye ile alâkasız gibi görünen kaynaklarca ama aslında Erdoğan yönetiminin bilgisi dahilinde sızdırıldı. Amaç, Biden’ı zor durumda bırakıp özür dileterek onu Erdoğan’la açık temas kurmaya zorlamaktı.
İkinci senaryoya göre ise video, Türkiye ile ABD arasındaki ilişkilerde yeni bir güvensizlik unsuru ortaya çıkarmak isteyen ülkelerden biri tarafından dolaşıma sürülmüştü.
Hürriyet gazetesi yazarı Nedim Şener ise videonun ilk olarak PKK’lı bir hesap tarafından dolaşıma sokulduğunu iddia etti.
Peki gerçek ne?
Aslında The New York Times’ın, Demokrat başkan adayları arasında hangisini destekleyeceğine karar vermek için bütün adaylarla yaptığı geleneksel söyleşilerden biriydi bu. Joe Biden söyleşisinin tam dökümü 1 saat 57 dakikalık video kaydı, yapıldığı 16 Aralık 2019’dan bir ay sonra 17 Ocak 2020’de New York Times’ın sitesine konmuştu. Gazete sosyal medya hesabından da bunu duyurmuştu.
https://www.nytimes.com/interactive/2020/01/17/opinion/joe-biden-nytimes-interview.html
Yani bugün Türkiye’de derin tartışmalara yol açan sorunun cevabı, 7 aydır dünyanın en önemli gazetelerinden New York Times’ın sayfasında açık kaynak olarak durmaktaydı.
Söyleşi üzerine Türkiye’de yaşayan Amerikalı bir akademisyen, Mayıs 2020’de Anadolu Ajansı’nın yorum sayfalarına İngilizce bir eleştiri yazısı dahi yazmıştı.
Ama buna rağmen ne Dışişleri Bakanlığı, ne Bakanlığın basın ataşelerinin olduğu ABD’deki Türkiye Büyükelçiliği ve konsoloslukları, ne de görevi bu yayınları takip etmek olan Basın Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü’nün de bağlı olduğu ve Ankara’da görkemli bir binada hizmet veren Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı bu söyleşiyle ilgili sekiz aydır tek kelime söylemişti.
Ta ki 15 Ağustos günü öğlen saatlerinde, İsveç’te yaşayan, Irak Kürdistan Demokrat Partisi ve Barzani çizgisindeki gazeteci Arif Zerevan’ın, 7 bin 500 takipçili hesabından bu videoyu paylaşmasına kadar.
Arif Zerevan, Biden’ın söyleşide Türkiye ile ilgili soruya verdiği yanıtı keserek İngilizce orijinalinden paylaştı. Tweet tam olarak 14 Ağustos günü öğleden sonra 12:42’de atıldı.
Serbestiyet’in ulaştığı gazeteci Arif Zerevan, “kaynağınız neydi” sorumuza, New York Times’ın yedi ay önce söyleşiyi yayımladığı linkini paylaşarak cevap verdi.
Zerevan, videoyu “Biden’ın Kürtler için söylediklerini önemli gördüğünden” paylaştığını, ancak Erdoğan’a ilişkin sözlerinin bir fırtınaya sebep olacağını da tahmin ettiğini belirtiyor. Kendisiyle ilgili Murat Yetkin ve diğer isimlerin ileri sürdüğü komplo teorilerine ise sosyal medya hesabından tepki göstermiş.
Arif Zerevan’ın İngilizce orijinalinden ilk olarak paylaştığı videoyu onun hesabından alarak Türkiye’de dolaşıma ilk sokanlardan biri Hürriyet yazarı Nedim Şener olmuş.
Nedim Şener’den yarım saat sonra aynı videoyu İngilizce hesabından Sabah yazarı Hilal Kaplan paylaşmış.
Video, Kaplan’ın paylaşımından yarım saat sonra Biden’ın sözlerine Türkçe alt yazı koyan EHA Medya’nin haberiyle sosyal medyada Türk kullanıcılar arasında yayıldı.
Uzun adı Ejder Haber Ajansı olan site ve hesap uzun süredir sosyal medyada aktif. Ayrıca İngilizce ve Almanca içerik ve haberlerin üretildiği sayfa ve hesapları da bulunuyor.
Ama sürekli güncellenen ve üç dilde içerik üreten EHA Medya sitesine girdiğinizde “hakkımızda” bölümüne ulaşılamıyor. Sitede herhangi bir isim ya da iletişim bilgisi yer almıyor.
Muhalefet çevreleri videonun sekiz ay sonra ortaya çıkmasını iktidarın bir operasyonu olarak yorumlayınca, videoyu ilk paylaşan gazeteci Nedim Şener ve videoyu altyazı-çeviriyle yeniden servis eden EHA Medya eleştirilerin odağına yerleşti.
EHA Medya, eleştirilere karşı kendisini sitenin kurucusu olduğu iddia edilen Malik Ejder isimli hesaptan savunmuş:
Nedim Şener ise eleştirilere, haberin ilk olarak Suriye’den yayın yapan PKK yanlısı ANHA/hawarnews sitesi tarafından yapıldığı şeklinde cevap vermiş.
Oysa videoyu ilk olarak Barzani yanlısı Kürt gazeteci Arif Zerevan’ın Twitter’dan paylaştığı, 15 dakika sonra ANHA tarafından videosuz olarak haberleştirildiği açıkça görülüyor.