Belarus ve lideri Lukaşenko, AB yaptırımlarının intikamını almak için göçmenlere turist vizesi vererek AB bölgesine kolayca geçmelerine yardım etmekle suçlanıyor.
Ryanair uçağını havadan indirip gazeteci alıkoyan, hile yapmakla suçlandığı seçimlerde muhalif adayları tutuklayan Lukaşenko, AB yaptırımlarına olan kızgınlığını ve AB’yi cezalandırma niyetini şu cümlelerle dile getirmişti:
“Eskiden burada sürü halinde göçmen yakalardık. Şimdi boşverdik, gidin kendiniz yakalayın hadi.”
Litvanya İçişleri Bakanı’nın BBC’ye verdiği bilgilere göre Belarus hükümetinin AB’yi göçmenler üzerinden cezalandırma girişimleri, “Iraklı turistlere Avrupa’ya geçmeleri için vize kolaylığı sağlanacağına” dair verilen işaretle başladı.
Fırsatı gören merdiven altı seyahat acenteleri “Avrupa’ya gidiş hiç bu kadar kolay ve güvenli olmadı” sloganıyla Facebook ve WhatsApp gruplarında kişi başı 5 bin dolara Iraklıları Belarus üzerinden AB ülkelerine götürmeyi vaat ettiler.
Sistem şöyle işliyordu:
- Facebook ve WhatsApp gruplarından erişilebilen tur acentalarına ulaşma ve iyice kolaylaşan Belarus vizesi alma.
- Erbil ve Bağdat’tan Dubai aktarmalı olarak Minsk’e uçuş.
- Minsk otellerinden birinde konaklama ve sınır ülkelerine geçiş girişimlerine başlama.
- Kaçakçıların arabasıyla sınıra bırakılma (son zamanlarda Polonya’ydı) ve genelde Belarus polisinin yardımıyla sınırı geçme.
- Ormanlık alanda birkaç gün geçirme ve sonra başka bir araçla Batı ülkelerine ilerleme.
Özellikle Kuzey Iraklı Kürtlerin Mart ayında Litvanya sınırında fark edilen hareketliliği Polonya sınırına genişledi, sonrasında Belarus’un başkenti Minsk’te hayli kalabalık, çoğu Kuzey Iraklı Kürt göçmen toplulukları belirdi.
Akdeniz’de tekneyle tehlikeli yolculuklar yapmak yerine, şimdi göçmenlerin tek yapması gereken Belarus’a uçmak, birkaç saat boyunca sınıra gitmek ve ardından üç komşu AB ülkesi Polonya, Litvanya ve Letonya’dan birine yürüyerek geçmekti.
Bu cazip yollar, Belarus sınırlarına AB Sınır Güvenliği Frontex’in konuşlanmasıyla kesildi. AB bölgesine geçiş denemeleri defalarca başarısızlıkla sonuçlanan göçmenler sefalet, açlık ve susuzlukla karşı karşıya kaldı.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başkanı Barzani’nin Pazartesi günü Beyaz Rusya büyükelçisini “düzensiz göçü önlemek için gerekli önlemleri” görüşmek üzere acilen toplantıya çağırmasının ardından Irak’tan göçmen akışının çok azalacağı anlaşılmıştı.
Irak Dışişleri Bakanlığı, Belarus’a Bağdat ve Erbil’deki konsolosluklarını kapatma talimatı verdi. Roj News, Belarus’un Erbil’deki fahri konsolosluğu önündeki Belarus resmi bayrağının indirildiği bir video yayımladı.
Irak rotasının kesilmesiyle sınır krizinin hafiflemesi bekleniyordu. Fakat Belarus’un bu arada Suriye ve Filistin’le görüştüğü ve göçmen rotasını bu ülkelere kaydırdığının ortaya çıkmasıyla sorun tazelenmiş oldu.
Sınır krizini yakından takip eden Belaruslu gazeteci Tadeusz Giczan, 3 Kasım’da ortaya çıkan yeni gelişmeyi şöyle duyurdu:
“Görünüşe göre Suriye ve Filistin, Lukaşenko rejimi için ana göçmen kaynağı olarak Irak’ın yerini alacak. Büyükelçiler Beyaz Rusya Dışişleri Bakanlığı’nı ziyaret etti, Batı yaptırımlarına karşı gelmeyi kabul etti. Belarus sadece Minsk’e değil, ayrıca diğer sınır şehirlerinin havalimanlarına da yeni tarifeli uluslararası uçuşlar duyurdu.”
Öte yandan Polonya Sınır Muhafızları, Belaruslu yetkililerin AB sınırını aşmaları için başka bir büyük göçmen grubunu hazırladığını iddia ettikleri bir video yayımladı.
Belaruslu gazeteci Giczan’ın aktardığı bilgilere göre, Minsk’te bir araya gelen göçmenler Kuznica-Bruzgi sınır kapısına hareket etme kararı aldı ve büyük bir grup halinde sınırı geçme girişiminde bulundu:
“Sürücüler, ‘o kadar çok taksi var ki trafik oluştu’ diyor.”
Giczan ayrıca sınırdan bir video paylaştı:
“Lukaşenko’nun IŞİD militanları gibi giyinmiş silahlı haydutları, kelimenin tam anlamıyla kadınları ve çocukları Polonya sınır çitinden itiyor ve Belarus’a dönmelerini önlemek için bir canlı kalkan oluşturuyor.”