“Malcolm X’i kim öldürdü?” sorusu, cinayetin üzerinden 56 yıl geçmesine rağmen tam bir cevaba kavuşmadı. Suikasttan sonra tutuklanan 3 kişi ömür boyu hapse mahkûm edilmişti.
Bu 3 kişiden ikisi 1985’e kadar hapis yatan Muhammed Aziz ve 2009’da yaşamını yitiren Halil İslam’dı.
Avukatlarının ve Manhattan başsavcısının dün (Çarşamba) yaptığı açıklamaya göre, Malcolm X suikastından hüküm giyen bu isimler hakkındaki suçlamalar bugünkü duruşmada düşürülecek.
İki ismi savunan Masumiyet Projesi’nin sivil haklar avukatı David Shanies, yeniden açılan ve yaklaşık iki yıl süren soruşturmada, yetkililerin şu anda 83 yaşında olan sanık Muhammed Aziz ve daha önce hayatını kaybeden Halil İslam’ın lehine olan kanıtları sakladığını tespit etti.
Innocence Project’in kurucu ortağı Barry Scheck ise yaptığı açıklamada, “Malcolm X suikastı, titiz bir soruşturma ve kovuşturma gerektiren tarihi bir olaydı, ancak bunun yerine şimdiye kadar gördüğüm en bariz adalet ihlalleri yapıldı” dedi.
Bölge Savcısı Cyrus Vance Perşembe günkü duruşmada, mahkûmiyetlerin kaldırılması talebinde makamının avukatlarla aynı tarafta olacağını belirtti. Vance Jr., gelişmeleri ilk kez duyuran The New York Times’a verdiği demeçte, “Bu adamlar hak ettikleri adaleti göremedi” dedi.
Norman 3X Butler olarak da bilinen Muhammed Aziz
20. yüzyılın en ikonik şahsiyetlerinden Malcolm X, 39 yaşında, 21 Şubat 1965’te Harlem’deki Audubon Balo Salonu’nda bir konuşmaya başlarken vurularak öldürülmüştü.
Aziz, İslam ve “Talmadge Hayer” ya da “Thomas Hagan” olarak da bilinen Mücahid Abdül Halim, Mart 1966’da cinayetten suçlu bulunmuş ve ömür boyu hapse mahkûm edilmişti.
Hagan, Malcolm X’i vuran üç silahlı kişiden biri olduğunu, ancak diğer suçlanan isimler olan Aziz ve İslam’ın olaya karışmadığını söylemiş, daha sonra “Norman 3X Butler” ve “Thomas 15X Johnson” olarak bilinen bu ikili, baştan sona masum olduklarını söylemişti. Daha sonra onları suçla ilişkilendiren hiçbir somut kanıt bulunamamıştı.
Malcolm X’i vurduktan sonra Hagan’ın yakalandığı anlar
Hagan, 1977’de verdiği yeminli ifadesinde, “Thomas 15X Johnson ve Norman 3X Butler’ın bu olayla hiçbir ilgisi yoktu” demişti. Hagan 2010’da şartlı tahliye edildi.
The New York Times, yeniden açılan soruşturmada FBI’ın ele geçirdiği belgelerin, Aziz’in cinayet sırasında bacağından sakat olarak evde yattığını kanıtladığını yazdı.
New York Times’a göre, yetkililerin daha önce hiç görüşmediği ve ismi yalnızca “J. M.” harfleriyle verilen bir tanık, cinayetin işlendiği gün Aziz ile ev telefonundan konuştu.
Yeni soruşturmadaki incelemeler, savcıların silah patladığı sırada salonda görevli gizli polislerin olduğu bilgisine sahip olmasına rağmen bunu hiçbir zaman açıklamadığını; aynı şekilde polisin cinayet gününün erken saatlerinde birinin Daily News of New York’u arayarak “Malcolm X öldürülecek” dediğinden haberdar olduğunu ortaya koydu.
Aziz 1985’te serbest bırakıldı. İslam ise iki yıl sonra serbest bırakıldı ve 2009’da öldü. Her ikisi de aklanmaları için ısrarlı bir mücadele verdi.
1998’de İslam Cemaati tarafından, öldürülen liderin vaaz verdiği caminin imamı olarak görevlendirilen Aziz ilk vaazında “Malcolm X’i ben öldürmedim” demişti.
Serbest bırakılmalarından sonra, İslam ve Aziz, Malcolm X’in suikastçıları etiketiyle yaşadı.
Shanies yaptığı açıklamada, “Bu adamları aklamak, gerçek karakterlerinin haklı ve adil bir teyididir” dedi. Ofisinde bir avukat olan Deborah Francois, mahkûmiyetleri “ağır resmi görevi kötüye kullanmanın ve siyah insanların aleyhine işleyen ceza adalet sisteminin ürünü” olarak nitelendirdi.
Manhattan bölge savcılığı, Netflix’in geçen yılki “Malcom X’i Kim Öldürdü?” belgesel dizisini yayımlamasının ardından dosyanın yeniden açılacağını açıklamıştı.
Belgesel dizide bilim adamları, “İslam ve Aziz’in masum olduğu ve bazı gerçek katillerin kaçtığı” teorisini araştırmış, Malcolm X cinayetinin etrafındaki kimi senaryoları ele almıştı.
Bu iddialardan birine göre cinayeti FBI kurgulamış, suikastı beyaz ırkçılar gerçekleştirmişti. Belgeselde Aziz ve İslam’a karşı çok az sayıda kanıt olduğu belirtiliyordu.
Netflix’in “Malcolm X’i Kim Öldürdü?” yapımında Aziz suikast gününü, “Koltukta ayaklarımı uzatmış yatıyordum ve radyoda duydum” diyerek anlatıyordu.