Röportajı Serbest TV’de izlemek için:
Türkiye kamuoyunda “Balıkçı” rumuzuyla da bilinen yazar ve siyasetçi İlhami Işık, sosyal medyada büyük bir iyilik hareketini organize ediyor. Kendisine gelen ödenememiş faturaları, faturada yazan ismi kapatarak paylaşan ve yardımcı olmak isteyen insanlara ulaşmasını sağlayan Işık’la bu dayanışma ağının hikâyesini konuştuk.
Nasıl başladı, ne zaman başladı, nasıl gelişti? Buradan başlayalım…
İlk defa yaklaşık 7-8 yıl önce böyle bir girişimde bulunduk. O zamanlar kış aylarıydı ve Suriye’deki iç savaştan kaynaklı çadırlarda çıplak ayakla kalan çocuklara yardım etmek için ‘Çocuklar üşümesin’ adında bir kampanya düzenlemiştik. Kendi çapımızda, yine Twitter üzerinden bu kampanyayı duyurmuştuk. Çok büyük bir ilgi olacağını tahmin etmiyorduk, gelecek yardımları kargoyla göndeririz diye düşünüyorduk fakat öyle büyük bir ilgi oldu ki biz bu yardımları tırlarla gönderdik. 84 bin insana ulaştı. Hiç beklemediğimiz bir ilgiydi.
Bu yardım kampanyasını Twitter’da organize ederken o zamanlar tek tük faturalar geliyordu. Ama son iki yılda, özellikle de son bir yılda çok sayıda fatura gelmeye başladı. Türkiye’nin her yerinden geliyor. Bir tek Çorum kalmıştı, o da bugün geldi.
81 il tamamlandı yani. Peki en çok hangi şehirlerden faturalar ulaşıyor elinize?
Evet, tüm iller tamamlanmış oldu. 81 ilden faturalar geliyor ama ağırlıklı olarak İstanbul ve Diyarbakır’dan…
Şu ana kadar kaç liralık fatura ödendi? Günlük, aylık kaç adet fatura elinize ulaşıyor, bunların ne kadarı ödeniyor?
Şu anda 7 milyon TL’yi geçtik. Sosyal medya kampanyası için iyi ve büyük bir rakam. Aile olarak 17 bin ailenin faturası ödendi. Her ailenin 2 ya da 3 faturası olduğunu düşünürsek, bazı ailelerin de gecikmiş, birikmiş faturaları olduğunu göz önünde bulundurursak 50 binden fazla ailenin faturaları ödenmiş diyebiliriz. Miktar olarak bu son zamlardan sonra çok arttı gelen faturaların tutarları. Diyelim ki eskiden 20 fatura 5 bin lira ederken bugün 5-10 fatura o miktarı ediyor. Sadece doğalgaz faturası, çok kullanmayan ailelere 500-600 TL geliyor. 400-500 TL arası elektrik, 150-200 TL arası da su faturası geliyor ortalama ailelere. Yani bir ailenin 3 faturası 1200 lira gibi bir rakam ediyor.
Günde 30 ila 50 arasında fatura geliyor bize. Miktarı da çok fazlalaştı. Sadece dün mesela 17 bin liralık fatura ödendi. Bugün daha o miktara ulaşmadık. Kimi günler çok sayıda ödeniyor, bazı günler de daha düşük oluyor tabii. Bazen tahminlerimizi de aşan faturalar aynı günde ödenmiş oluyor.
Sonuç olarak şunu söyleyebilirim ki bize gelen faturaların yüzde 99’u ödeniyor. 1-2 gün gecikmeyle de olsa.
Yılbaşındaki zamlardan sonra bu faturaların arttığını söylediniz. Hem size gelen fatura adedinde hem de faturaların tutarlarında nasıl bir artış söz konusu rakamsal olarak?
Yüzde 100’den fazla bir artış var. Hem fatura sayısı arttı hem de fatura tutarları arttı. Daha evvel bizde tek tük 400-500 liralık faturalar oluyordu. Ortalama 200-300 liralık faturalar geliyordu. Ama şu anda en az iki katı gelmeye başladı. Sadece bu değil, dediğim gibi, fatura sayısı yani bu faturaları ödeyemeyen insan sayısı da çok arttı.
Şu anda biriken günlük fatura sayısı 70’e çıktı ortalama. Bu büyük bir rakam.
Twitter kullanmayan ya da sizi daha önce tanımayan insanlar arasından merak edenler olabilir diye soruyorum: İnsanlar ödeyemedikleri faturaları size nasıl gönderiyor ya da fatura ödemek isteyen insanlar ödemeyi nasıl gerçekleştiriyor?
Twitter üzerinden mesaj atarak ya da beni etiketleyip tweet atarak gönderebiliyor fatura göndermek isteyenler. Bazen tanıdıklar aracılığıyla, Twitter kullanmayan insanların faturaları bize iletiliyor. Çoğu ödemeler de Twitter’daki mesajlaşma sistemi üzerinden oluyor. İnsanlar arıyor ya da mesaj atıyor “İlhami Bey bana 2-3 fatura ayırın” diyor örneğin. Fatura ödemek isteyen insanlar, faturasını gönderenlerin paylaşımında yer alan fatura numarasını internet üzerinden girerek ödemesini yapabiliyor. Biz sadece faturasını paylaşanlar ile faturayı ödemek isteyenler arasında aracılık yapıyoruz.
Düzenli ödeyenler var, “Bana her ay düzenli 500 liralık fatura ayırın” diyenler var. Çoğu faturayı Twitter’da paylaşmadan direkt kişilere göndererek ödenmesini sağlıyoruz. Çünkü insanlar önceden fatura ayırtıyor bazen. Öğrenciler bile yapıyor bunu. Bana yazıyorlar, “Eğer 100-150 liralık fatura olursa lütfen bana ayırın” diyorlar. Herkes bütçesine göre el atıyor.
Herkes bütçesine göre, karınca kararınca yardımcı olmaya çalışıyor yani.
Öğrencisinden tutun ev hanımına, asgari ücretle çalışandan devlet memuruna her sınıftan, her katmandan insan fatura ödüyor bütçesine göre. Aynı şekilde her sınıftan, her katmandan insandan da fatura geliyor bize.
Geçtiğimiz günlerde bir takipçinizin size yazması ve sizin de bu mesajı paylaşmanız üzerine, elektriğe gelen zamları protesto amacıyla 5 dakikalık bir ışık kapatma eylemi gerçekleştirdiniz. Katılım nasıl oldu, bu konuda neler söylemek istersiniz?
Beklediğimden fazla ilgiyle karşılaştık bu konuda. İki gün içerisinde, kendiliğinden oluşan bir protestoydu. Twitter üzerinden bir çağrıyla oluştu fikir. İnsanlar katıldılar Türkiye’nin her yerinden. Çok sayıda olmadı tabii çünkü hem bir Twitter çağrısıydı hem de iki günde ulaşabileceği kişi sayısı sınırlıydı.
İktidar her türlü sorunu ve bu sorunlara karşı gelişen protestoları bir darbe girişimi gibi algıladığı için insanlar temel haklarını bile kullanmaktan ürküyorlar. En azından bu psikolojik bariyeri kırmak için önemli ve değerliydi diye düşünüyorum.