Taliban’ın Afganistan’da kontrol ettiği alanların giderek genişlemesi ülkede yeni bir göç dalgası başlattı. İlerleyen Taliban güçlerinin ele geçirdiği köy ve kasabalardan kaçan binlerce mülteci sınırı geçerek, İran üzerinden Van’a geldi. Kentin kırsal kesimleri ve dere yatakları mültecilerle doldu. Sınırı geçerken yaralanan bazı mülteciler ise evlerde tedavi ediliyor. Bazı arkadaşlarının sınırı geçerken yaşamını yitirdiğini de belirten Afgan mülteciler, aç ve susuz kaldıklarını dile getirdiler.
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre Taliban saldırıları nedeniyle yılbaşından bu yana 223 bin Afgan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Fakat ABD’nin Afganistan’dan çekilme sürecini hızlandırdığını ve Ağustos sonuna kadar çekilmenin tamamlanacağını açıklamasından sonra ülkeden kaçışlar daha da yoğunlaştı; BM verilerine göre bu sayı sadece geçen hafta 56 binin üzerindeydi.
Suriye’den sonra en çok mülteci üreten ikinci ülke olan Afganistan’dan başlayan yeni göç dalgası trajik hikâyeler de barındırıyor.
Dere yataklarında barakalar oluşturuldu
Afganistan’dan başlayıp Van üzerinden İstanbul ve batı illerine devam eden yolculuklar beraberinde ciddi sorunları da getiriyor. Ağırlığını eğitimli, memur ve muhalif kesimlerin oluşturduğu mülteci yolculuğunda büyük engeller yaşanıyor. Sınırlardan geçerken yaralanan bazı mülteciler ise kentin farklı mahallelerinde aileler tarafından tedavi ediliyor.
Mülteci trajedisi her zaman olduğu gibi bu kez de insan kaçakçıları için bir ticari kazanç alanı. Özellikle kentin kırsal alanlarında yapılan barakalarda binlerce mülteci aç ve susuz günlerce bekletildikten sonra kaçak yollarla batı illerine taşınıyor. Kentte yüzlerce noktada mülteci bekleyişleri devam ederken, bazı noktalarda asker ve polislerin yakaladığı Afgan mülteciler mülteci toplama merkezinde belirli bir süre bekletildikten sonra araçlarla İran sınırına götürülüyor ve dağlık bir kesimde sınır dışı ediliyor. Kuraldışı yöntemlerle sınır dışı edilen mültecilerin büyük bölümü yine farklı yollarla kente geri dönüyor.
“Aç ve susuz kaldık”
Afganistan’dan kaçarak 20 günlük yolculuk sonrası Van’a gelen ve kenar bir mahallede dere içinde kurulan barakalardan birinde yüzlerce arkadaşıyla yaşam mücadelesi veren Ahsen Asif isimli mülteci, gözüne günlerce uyku girmediğini dile getirdi. Yolda bazı arkadaşlarının yaşamını yitirdiğini de belirten Asif, yaşananları şöyle dile getirdi: “Biz Afganistan’da yaşanan savaştan kaçtık. İran üzerinden Van’a geldik. Amacımız buradan batı illerine oradan da Avrupa’ya gitmektir. Yol boyunca çok sorun yaşadık. Aç ve susuz kaldık. Bazı arkadaşlarımız bu yürüyüşe dayanamadı ve yaşamını yitirdi. Biz memleketimizden çıkmak istemiyorduk. Ancak mecbur kaldık. Biz istiyoruz ki yemeğimiz olsun, suyumuz olsun, yani yaşamak istiyoruz.”
Gece Türkiye sınırını geçtiklerini, sınırda askerlerin saldırısına uğradıklarını kaydeden Asif, “yaşanan şiddetten dolayı yaralanan ve kolları kırılan arkadaşlarımız oldu. Kafaları kırılan oldu. Kayalardan düşenler oldu. Üzerimizde ekmek parası bile kalmadı. Burada belki bir ekmek parası buluruz diye yola çıktık. Ancak aç ve susuz kaldık. Ülkemizde savaş var bunun için kaçıyoruz. Bize sahip çıkmalarını bekliyoruz” diye konuştu.
Büyük bir grupla geldiler
26 gündür yollarda olduğunu belirten Ağacan isimli Afgan da günlerdir uyumadığını söyledi. Geçtikleri bütün sınırlarda asker ve polis saldırılarına maruz kaldıklarını dile getiren Ağacan Van’ın kenar mahallelerinden birinde, yakalanmamak için arkadaşlarıyla birlikte gizlendiği dere yatağında yaşananları şu sözlerle dile getiriyor: “Biz büyük gruplar halinde Afganistan’dan yola çıkarak buraya geldik. Günlerdir uykusuz, aç ve susuzuz. Biz sadece ölmeden yaşamak istiyoruz. Muhacir olarak. Taliban’dan kaçtık. Sınırlardan geçmemize izin vermiyorlar. Çok zor şartlar altında geçiyoruz. Yolda bir arkadaşımız yaşamını yitirdi. Onu öyle bırakıp geldik. Burada sadece bir ekmek istiyoruz.”