İsmail İçen- Kitapta zihnimizin nasıl çalıştığını anlatmaya başlarken neden ‘dokunmanın sihri’ başlığını tercih ettiniz?
Etyen Mahçupyan – Dokunmakla ilgili yapılmış çok araştırma var. Dokunmak normallik ve doğallık duygusu veriyor insana. Şu anda primatlara bakarsak mesela onlar birbirlerine dokunmaya devam ediyorlar. Zihnimizde dokunmanın kendine has olumluluğu bilinçdışımıza yerleşmiş durumda. Evet zihin meselesine böyle giriliyor çünkü zihindeki bütün verilerin hemen hepsi duyularla bağlantılı olan veriler. Önce beş duyumuzla dışımızdaki dünyayı anlıyoruz, çünkü beyin dediğimiz şey kafatasının içinde karanlık bir alanda duruyor. Bir duyu deneyimi yaşadığımız zaman aynı anda bilinçdışımızda algıladığımız duygumuz var.
Dostoyevski’nin Suç ve Ceza’da sorduğu, insanlığın büyük sorularından biri olan ‘din yoksa ahlak olur mu’ sorusuna şempanze gruplarındaki ahlak anlayışıyla bakarsak?
Ahlak çok üst düzey bir kavram, kelimelerin kelimesi gibi düşünelim. Adalet ve eşitsizlik ahlak kavramını oluşturan kavramlar ve anlayışlar. Primatlarda adaletsizliğe karşı çıkışı bir nevi ahlak olarak değerlendirebiliriz. Topluluklarda oluşan kültürler dolayısıyla ahlak oluşur zaten. Bakterilerde bile böyle ‘ahlak’ diyebileceğimiz anlayışlar var kendi aralarında. Koloniler kurulurken tembel bakterileri tercih etmiyor çalışkan bakteriler.
Ahlak dinden mi kaynaklanıyor sorusuna tersinden bakarsak doğada aslında dinlerin ahlaktan çıktığını görüyoruz. Ahlaka eğilimli olan canlıların dini yarattığını söyleyebiliriz hatta.
Güncel meselelerimize dönersek, parti kapatma tartışmalarına zihniyet bağlamında nasıl bakıyorsunuz?
Hiçbir zihniyet bilmiyor olsaydık bile şöyle bir varsayımdan gidiyor olmamız lazımdı; ahlaki açıdan eşit bakışı anlamlı kılmayan bir yaklaşımımız var. Bazı insanlar için hak edilen bir durum bazı insanlar için değil. Bana yapıldığında yanlıştı ama başkasına yapıldığında yanlış değil. Böyle varsayıyor. Nasıl bir bakış böyle bir varsayım yapar? Tabii hiyerarşik bir bakış.
Devamı ve daha fazlası YouTube Serbest Tv ve Serbest Pod kanallarımızda.