TÜİK verileri, 2023 yılında Arap ülkelerinden Türkiye’ye gelen turist sayısının ve Arap ülkelerine yapılan ihracatın azaldığını ortaya koymuştu.
Arap turistlerin geçtiğimiz yıllarda yoğun ilgi gösterdiği Trabzon’da turizm sektöründen isimlere, 2024’teki Arap turist ilgisini sorduk.
“Kötü muamele turist sayısını düşürüyor”
Bu yılki Arap turist sayısıyla ilgili gözlemini sorduğumuz, Trabzon Bölgesel Turist Rehberleri Odası Başkanı Ragıp Pirselimoğlu, Ortadoğu pazarının eskiden beri sürekli bir destinasyon değişikliği içinde olduğunu belirterek şunları söyledi:
“1977-1978 yıllarında İstanbul Sarıyer adeta bir Arabistan köyü gibiydi. 8-9 sene sonra bu hareketlilik Yalova’ya, oradan 7-10 sene sonra Bursa’ya kaydı ve aynı süre sonunda Trabzon’a geldi. Destinasyon değişiklikler ve turist sayısındaki azalmalar, doğal bir sürecin parçası.
Ancak turistlerin karşılaştıkları kötü muamele de bu süreci hızlandırıyor. Bu süreci hızlandıran etkenleri maalesef biz yaratıyoruz. Pahalılık ile esnafımızın ve genel olarak bizlerin turistlere karşı tavrı bu olumsuz süreci hızlandırıyor. Biz maalesef misafirlere misafir gözüyle bakmaktan çok, onlara bir nevi yolunacak kaz gözüyle bakıyoruz. Onları sanki sürekli gelecekmiş, arkası bitmeyecekmiş gibi görüyoruz ama günü geliyor, böyle tutuşuyoruz.”
Pirselimoğlu, “Bu süreçle ilgi size aktardığımı sayın Valimize de söyledim. İl Kültür Turizm Müdürü’ne de söyledim. AK Parti İl Başkanı’na da söyledim” dedi.
Vali, İl Kültür ve Turizm Müdürü ile AK Parti İl Başkanı’nın kendisine ne cevap verdiği sorumuza, Pirselimoğlu, “Onlar cevap vermekten çok dinlemeyi tercih eden büyüklerimiz’’ diye yanıt verdi.
“Bölgede denetimsizlik Everest’i geçti’’
Pirselimoğlu, sözlerine şöyle devam etti:
“TÜRSAB İl Başkanımız Volkan Kantarcı birkaç gazeteye konuşmuştu. Volkan Bey’in söylediğini söylüyorum: ‘Bölgede denetimsizlik Everest’i bile geçti.’ Trabzon’daki otel oda sayısı tüm Karadeniz’dekinden fazla. Trabzon Meydan’da göstermelik iki tane lokantayı kapatmakla bu iş olmuyor. İnsanları bilinçlendireceksiniz, otelciyi bilinçlendireceksiniz, evlerini kiralayanları bilinçlendireceksiniz hatta gerekirse cezasını verip kapatacaksınız.”
“Trabzonlu iş insanları Bosna’ya turizm yatırım yapıyor”
Arap turistler için son dönemde Bosna’nın cazip bir yer haline geldiğini belirten Pirselimoğlu, Bosna’da turizm yatırımı yapan, otel satın alan Trabzonlu iş insanları olduğunu söyledi.
“Irkçılık, Arap turistleri kaçırıyor”
Arap turistlerin Trabzon’da yoğun olarak ziyaret ettiği yerlerin başında gelen Uzungöl’de Özkan Otel ile Okseya Lounge isimli restoranın işletmeciliğini yapan Ahmet Özkan, turist sayısındaki düşüşün en önemli nedeni olarak “Arap turistlere karşı ırkçı tavırları” gösterdi.
“Arap iş insanlarına bıçak sallanan videonun ardından gelmekten vazgeçenler oldu”
Özkan, geçen ay sosyal medyada viral olan, İstanbul Maslak’ta kaydedilen, bıçaklı saldırganın kafede oturan Arap iş insanlarına “Ben Türk’üm, Arap marap anlamam” diyerek tehditler savurduğu video ile ilgili olarak şunları söyledi:
“Bu yaz Suudi Arabistanlı bir arkadaşımın kız kardeşleri gelecekti ancak bu videoyu gördükten sonra gelmek istemediler. Ortamın güvenli olduğundan şüphe ettiler, korktular. Hatta bu videonun yayılmasından sonra 4-5 mesaj aynı anda geldi bana, ‘Neden böyle oluyor’ diye. Ben de bu tip olayların münferit vakalar olduğunu kendimce açıklamaya çalıştım. Araplar, inanılmaz derece güzel internet kullanan insanlar, etkileşimleri çok yüksek. Böyle şeylerden anında haberleri oluyor ve kendi aralarında hızlı bir şekilde yayılıyor. Daha önce Trabzon’da Kuveytli bir turiste yumruk atılmasının ardından da Araplar arasında Türkiye aleyhinde boykot kampanyaları yapanlar olmuştu.”
“Suudi turist, ‘Reisiniz bize Türkiye’ye gelin diyor sizin ettiğiniz muameleye bak’ dedi”
Trabzon Havalimanı’ndaki tanık olduğu bir olayı anlatan Özkan, bir vatandaşın, karşılaştığı Suudi Arabistanlı turistlere, “Memleketinize dönün, istemiyoruz sizi’’ şeklinde çıkışmasına karşılık olarak Suudi Arabistanlı kadının “Sizin reisiniz bize Türkiye’ye gelin diyor ama sizin bize ettiğiniz muameleye bak’’ şeklinde Arapça karşılık verdiğini aktardı.
“Devlet eliyle turizme balta vuruluyor”
Tüm dünyada olduğu gibi Arap turistler arasında da en çok kullanılan çevrimiçi rezervasyon sitesinin Booking.com olduğunu söyleyen Özkan, Türkiye içi rezervasyonlara engel getirilmiş olmasının kendilerini olumsuz etkilediğini ifade ederken bir diğer rezervasyon hizmeti sunan çevrimiçi seyahat acentesi olan Etstur’un Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a ait olduğunu hatırlattı. Booking.com’la ilgili olarak Özkan, “Yalnızca yurtdışından alınan rezervasyonlar sistemimize düşüyor ve rezervasyonlardan da ekstra vergi talep ediliyor. Yani devlet eliyle turizme balta vuruluyor aslında’’ şeklinde konuştu.
“Arap turist için avantajlı çeşitlilik turizm için de avantajlıdır”
Özkan, 1 Ocak 2024 yürürlüğe giren Airbnb düzenlemesiyle ilgili olarak, “Bunlar tamamen büyük sermayeyi korumak adına yapılıyor. Lokal işletmeler kapansın, insanlar butik lokal, daire şeklinde yerler açmasın diye ellerinden gelenleri yapıyorlar’’ dedi.
Arapların kalabalık ailelere sahip bir toplum olduğunu hatırlatan Özkan sözlerine şöyle devam etti:
“10-15 kişi geliyor ve otel odalarında kalmak istemiyorlar. Kendi yemeklerini kendileri yapmayı tercih edebiliyorlar. Ayrıca bu insanların hepsi de otellerde kalacak kadar zengin değil. Araplar için avantajlı olan bu tip çeşitlilikler, turizm için de avantajlıdır.”
“Kültür Turizm Müdürlüğü rakamları paylaşmıyor”
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Doğu Karadeniz Bölge Temsil Kurulu Başkanı Volkan Kantarcı, Trabzon’a bu yıl gelen turist sayısıyla ilgili sorumuza şöyle cevap verdi:
“Önceki seneler Trabzon İl Kültür Turizm Müdürlüğü’nden düzenli olarak rakamlar geliyordu. Ancak son bir yıldır Turizm Bakanlığı’yla paylaşıyorlar. Rakamların bakanlık üzerinden duyurulacağını bildiriyorlar. Rakamları paydaşlar olarak bizlerle paylaşmıyorlar.”
2023 yılının rakamlarına göre Trabzon’da yılda 600 bin yabancı turistin ağırlandığını belirten Kantarcı, bu sene gözlemlenen düşüşle ilgili olarak gerçek sonucun rakamlar açıklandıktan sonra ortaya çıkacağını ve geçen yıla oranla ciddi bir düşüş olmayacağını düşündüğünü söyledi.
“Doluluk oranını düşüren ilk etken Arapların azalması değil otellerin artması”
Kantarcı, kişi başına bırakılan gelir ve harcama yapan yabancı müşteri portföyündeki düşüşün 2018-2019 sezonunda başladığını ve devam ettiğini, bu düşüşün Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) yatırımları dahil diğer teşviklerle birlikte yapılan yatırımların fazlalığıyla doğrudan ilişkili olduğunu ifade etti ve şöyle söyledi:
“Otel odalarının doluluk oranlarındaki azalma, gelen turist sayısının düşmesinden çok, teşvikler sonucu artan otel sayısıyla bağlantılı.”
“Vergi kaydı olmayan tesisler var; denetim yetersiz”
Kantarcı, 1 Ocak’ta yürürlüğe giren Airbnb yasasıyla ilgili olarak şunları söyledi:
“İşletme belgesi almak için hiç başvuru yapmamış, vergi kaydı olmayan, kimlik bildirim sistemini kullanmayan, sigortalı eleman çalıştırmayan konaklama tesisleri var. Birçoğunun sahibi de yabancı uyruklu vatandaşlar.”
Kantarcı, denetimlere başlanmasında geç kalındığını ve mevcut denetimlerin de yetersizliğini ilettikleri Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün de yetersiz personelden yakındığını söyledi. Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nden, “Bakanlığa personel talebi ilettik. Ancak olumlu karşılık bulamadık” dendiğini aktardı.