Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından yayımladığı “Ne batı ne doğu, bu Türk’ün yolu” başlıklı videoda, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde tarihi İpek Yolu’nu canlandıracağı sözünü verdi.
Türkiye’den Çin’e yeni bir ticaret ve taşıma koridoru açacağını açıklayan Kılıçdaroğlu, projenin hayata geçebilmesi için Çin’in Uygurlara zulmü durdurması gerektiğini söyledi:
“Bu proje Çin adına büyük bir fırsat teşkil edeceği için Türkistan’a uyguladıkları zulmü durdurmaları ön şartlarımızdan biri olacak. Biz oradaki canımızı, kanımızı kaderine terk etmeyeceğiz.”
Türkiye’deki Uygurlar, Kılıçdaroğlu’nun Çin’e yaptığı zulmü durdurma çağrısını olumlu karşıladı.
Uygur diaspora temsilcileri ve aktivistler, Kılıçdaroğlu’nun açıklamasındaki Uygur vurgusunu Serbestiyet’e değerlendirdi.
“Oyum Kılıçdaroğlu’na”
Çin’de yaşayan aile bireyleri, uluslararası toplumun “toplama kampları” diye bahsettiği merkezlere gönderilen Uygurları tarafından oluşturulan Kamp Mağdurları Platformu kurucularından, Türkiye vatandaşı hukukçu Cevlan Şirmehmet, oyunu Kılıçdaroğlu’na vereceğini söyledi.
Cevlan Şirmehmet.
2018’de annesi toplama kampına gönderilen Şirmehmet şöyle konuştu:
“En güçlü iki adaydan biri olan Erdoğan’ın seçim sürecinde henüz Uygur Soykırımı’yla ilgili hiçbir vurgusu olmadı. Geçtiğimiz yıllarda görevi boyunca da çok sönük ve birkaç kelimelik açıklamalar yaptı.
Yıllardır hiçbir haber alamadığım anneme, babama, kardeşime, yakınlarıma ulaşmak için Çin elçiliklerinde ailelerimize ulaşma çabalarımız sırasında, etkinliklerimizde engellemelerle karşılaştık. Hak etmediğimiz karşılıklar aldık. Bunlar sırasında iktidar kanadından hiç destek görmedik. Bizim yanımızda hep muhalefet milletvekilleri oldu.
Şirmehmet, Çin İstanbul Başkonsolosluğu önünde bir Uygur etkinliğinde…
Kılıçdaroğlu daha önce de Uygur konusuyla ilgili açıklamalar yaptı. Bu çıkışı yapıcı buluyorum. Çin’de kamplara atılan yakınlarımıza, ailelerimize ulaşmak için bu çıkışın yararlı olabileceğini umut ediyorum.
İktidara gelmesi halinde bu sözün de takipçisi olacağız. Türkiye vatandaşı bir Uygur Türkü olarak benim oyum Kılıçdaroğlu’na.”
“Cumhurbaşkanı adayları arasında Uygurlarla ilgili ilk olumlu açıklama”
Kamp Mağdurları Platformu Başkanı Medine Nazımi:
Medine Nazımi.
“Kılıçdaroğlu’nun açıklaması en azından umutlandırıcı. Cumhurbaşkanı adayları arasında Uygurlarla ilgili ilk olumlu açıklama gelmiş oldu.
Benim gibi Türkiye vatandaşı olan kardeşim Mevlüde Hilal, altı yıldır Çin zindanlarında. Çin’in zindanlarına atılma nedeni de Türkiye’de yaşamış olması, Türkiye’de eğitim görmüş olması.
Senelerdir her yerde etkinlikler düzenledik, bulduğum her fırsatta haykırdım. Türkiye vatandaşına sahip çıkmalıdır. Tüm Uygurlar, Türkiye’nin kardeşidir. Vatandaşı olan Uygurlar için ise çok daha fazla uluslararası girişimde bulunma imkanı vardır. Türkiye’nin vatandaşına, kardeşine sahip çıkmasını istiyorum. Biz senelerdir ailelerimizin sesini bile duyamıyoruz.
Kılıçdaroğlu’ndan, eğer Cumhurbaşkanı seçilirse bu vaadine uygun bir şekilde Uygurlarla ilgili gerekli girişimleri başlatmasını talep ediyorum. Türkiye vatandaşı Mevlüde Hilal ve diğer vatandaşlarımız başta olmak üzere tüm Uygurlar için Çin nezdinde elden gelecek her türlü girişimi başlatmasını istiyorum. Kim seçilirse seçilsin Doğu Türkistan’daki soydaşlarını unutmamalı.”
“’Uygurlar Cumhur İttifakı’nı destekliyor’ genellemesi gerçeği yansıtmıyor”
Erkin Emet.
Ankara Üniversitesi DTCF öğretim üyesi Prof. Dr. Erkin Emet:
“Kılıçdaroğlu’nun Uygurlarla ilgili çıkışı olumlu ve memnuniyet verici. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan, Cumhur İttifakı’ndan da böyle bir çıkış duymak isteriz.
Türkiye’nin uluslararası platformda Uygurlara yapılan zulmü dillendirmesi ve bunu çok etkin bir şekilde savunması en büyük dileğimiz. Bu konuda Türkiye siyasetinde Uygurlara zulmün daha fazla yer etmesi memnuniyet verir. Seçimlerden sonra netice ne olursa olsun, Türkiye’nin dış politikasında Uygur meselesinin daha fazla yer edinebilmesi için çabalayacağız.
‘Türkiye’deki Doğu Türkistanlılar, Uygurlar Cumhur İttifakı’nı destekliyor’ diye bir algı var ya da en azından bazı çevreler böyle bir algı oluşturmaya çalışıyor, ancak böyle bir durum da söz konusu değil. Uygurlar arasında da Cumhur İttifakı’nı destekleyen var, Millet İttifakı’nı destekleyen var, başka partileri destekleyen var. ‘Uygurlar Cumhur İttifakı’nı destekliyor’ diye bir genelleme gerçeği yansıtmıyor. Türkiye’deki Doğu Türkistanlıların çoğu hangi parti Uygur meselesi ile ilgileniyorsa o partiye oy veriyor.”
“Kılıçdaroğlu’nun açıklaması bizi memnun etti”
Abdureşit Abdulhamit.
Dünya Uygur Kongresi Türkiye Temsilcisi ve Dünya Uygur Kurultayı Vakfı Başkanı Abdureşit Abdulhamit:
“Türkiye’nin BM, AB, İslam İşbirliği Teşkilatı gibi aklımıza gelecek, ilişkili olduğu tüm uluslararası platformlarda Uygurların en büyük savunucusu olmasını istiyoruz. Neticede Uygur meselesi, partiler üstü bir meseledir ve Türkiye’nin bu konuda bir devlet politikası olmalıdır.
Türkiye’nin Batı’yla, AB’yle ilişkisinin inişli-çıkışlı seyretmesi nedeniyle son dönemde Rusya ile Çin’e de yakınlaşan bir politika izlenmek durumunda kalındı. Uygurların uğradığı zulme karşı çıkan, Uygurların hakkını savunan bir pencere açılmalı.
Kılıçdaroğlu’nun açıklaması biz Doğu Türkistan kökenli Türkiye vatandaşlarını memnun etti. Bu vaatlerin takipçisi olacağız. Cumhurbaşkanı seçildiği takdirde bu vaatlerin havada kalmaması için çabamızı sürdüreceğiz.
Millet İttifakı’nın paydaşları arasında; İYİ Parti’de, Gelecek Partisi’nde Uygur meselesiyle ilgili çok duyarlı isimler var. Konunun takipçisi olan, sürekli olarak irtibatta olduğumuz isimler var. Cumhuriyet Halk Partisi ve İYİ Parti, Doğu Türkistan meselesi ile ilgili raporlar hazırladı. Gelecek Partisi’nin de parti programında var.
Seçimlerden sonra, yeni oluşacak TBMM’nin; İngiltere’nin, Fransa’nın da aralarında olduğu yedi ülkenin parlamentolarında kabul edilen Uygur Soykırımı’nı tanıması için girişimde bulunacağız.
Bugüne kadar Türkiye’deki Doğu Türkistanlıların çoğunun, özellikle dini hassasiyetler ekseninde AKP’ye destek verdiği söylenebilir. Ancak son dönemde bu desteğin azaldığı gözlemleniyor. Bu seçimler için ‘Doğu Türkistanlıların çoğunluğu AKP’yi destekliyor’ diye bir kanaate ulaşmak söz konusu değil.
Bir Türk vatandaşı Uygur Türkü olarak Türkiye’nin çıkarlarının en ön planda savunulmasın yanı sıra Doğu Türkistan’daki kardeşlerimizin haklarını savunmak da vazifemizdir ve savunmak zorundayız.
Türkiye, biz Doğu Türkistanlılar için öz vatandır. Devletimizden kardeşlerimizin hak ve hukukunu savunmasını talep etmenin, hakkımız olduğunu düşünüyor ve talep ediyoruz. STK olarak yapabileceğimiz her türlü katkıyı sağlamaya hazırız.”
“CHP ve İYİ Partili adaylarının Uygur komisyonu hazırlığı var”
Dilşad Barışçı.
Dünya Uygur Kurultayı Vakfı Başkan Yardımcısı Dilşad Barışçı:
“Uluslararası dengeler gözetildiğinde Türkiye’nin Çin’i hepten karşısına alma ya da Çin’le ilişkilerini kesme gibi bir şansı yok. Bu nedenle Türkiye etkin bir diplomasiyi ticari ilişkileri de gözeterek sürdürmek durumunda. Türkiye, bu eksende Uygurlarla ilgili de yerinde girişimler sunabilir, Uygurların insan haklarını savunabilir.
Kılıçdaroğlu’nun açıklaması da bu doğrultuda bir vizyon sunuyor. Bu açıdan bizler açısından umut verici bir gelişme.
Bu konuda CHP ve İYİ Parti’nin seçilecek sıradaki milletvekili adaylarının da hazırlıkları var. TBMM’de Uygurlarla ilgili komisyon kurma hazırlıkları var. Millet İttifakı siyasetçileri arasında Uygur başlığı masadaki konular arasında.
Bu seçimlerden sonra oluşacak tabloda, Türkiye’deki Uygur diasporasının faaliyetleri açısından daha verimli bir ortam doğabilir diye düşünüyorum.”