[8 Nisan 2016] “Olmayan” savaşın “barış” bildirisi’nin (Serbestiyet, 1 Nisan) devamını, güya hemen ertesi gün, daha olmadı en çok iki gün içinde getirecektim. Olmadı; üzerinden bütün bir hafta geçti. Araya bir yurt dışı faslı girdi. Otobüslerde, uçaklarda, hava alanlarında yazmayı denedimse de, beceremedim bu sefer. Açıkçası, işten kaçtım; kendimi birikmiş kitap ve dergileri okumaya, kasıtlı olarak Türkiye’ye uzak konular arasında dolaşmaya verdim.
Neyse ki konu eskiyecek gibi değil; daha doğrusu, eskimeyecek boyutları söz konusu. 1128’ler metni için kullanılan “barış bildirisi” nitelemesi, daha doğrusu apolojisini eleştirmenin ilk ayağında şunu bir kere daha göstermeye çalışmıştım: Burada düpedüz, savaş çizgisi ve askerî eylemlerinden zerrece söz edilmeyen PKK’nın irade dayatmasına hükümetin toptan boyun eğmesi, silâhlı ilçe işgallerini sona erdirmeye kalkmaması ve bu kentlerin halkını — “Kürt siyasî iradesinin talepleri”nin temel alınması adı altında — KCK iktidarına terketmesi istenmekte. Dolayısıyla “barış” sözcüğü “Barış İçin Akademisyenler”in ayıbının üzerine örtülmek istenen yapmacık bir incir yaprağı ve “barış çağrısı yaptık-yapıldı-yaptılar” denmesi de insana ister istemez 20. yüzyıl tarihindeki başka “barış” sahtekârlıklarını hatırlatıyor. 1930’lara dönün: Hitler hep “barış” istediğini ilân etmiyor, “barış” sözü vermiyor muydu 1933-39 arasındaki her yeni saldırganlık adımında? “Ruhr bölgesini yeniden askerîleştiriyorum; bunu kabul edin, başka bir şey istemiyeceğim ve barış gelecek. Avusturya’yı “birleşme” (Anschluss) adı altında ilhak ediyorum; bunu kabul edin, başka bir şey istemiyeceğim ve barış gelecek. Çekoslovakya’nın sadece Almanların çoğunlukta olduğu Südetler bölgesi Üçüncü Reich’a ait olmalı; bunu kabul edin, başka bir şey istemiyeceğim ve barış gelecek. Şimdi en son, gene büyük bir Alman nüfusunu barındıran ‘Polonya koridoru’ veya ‘Danzig koridoru’nu bana verin; başka bir şey istemiyeceğim ve barış gelecek.” Böyle bir “barış” demagojisiyle ve karşısında, kâh İngiltere ve Fransa’nın, kâh son anda Sovyetlerin (Molotov-Ribbentrop Paktı’nda somutlanan) körlüğü, kısa vâdeli çıkarcılığı ve yatıştırmacılığıyla varılmadı mı, 1 Eylül 1939’a?
Evet, biliyorum, çok aşırı bir karşılaştırma; kimsenin kolay kolay aklına gelmez, Nazi yayılmacılığı ile PKK’nın şiddete dayalı alan hâkimiyeti arayışı ve bölgesel hegemonya inadını (konumuz açısından, bilhassa her ikisini savunmak için geliştirilen söylemleri) yanyana koymak. Bir kere, muazzam bir ölçek farkı söz konusu. Bir tarafta, altı yıllık İkinci Dünya Savaşı; neredeyse bütün Avrupa’nın işgali; (Holokost dahil) 70 milyon ölü; toplama ve ölüm kampları; Gestapo’lu, SS’li işgal rejimleri. Diğer tarafta, Türkiye’nin güneydoğusunda 10-15 kadar ilçe merkezi; delik deşik duvarlar, yaşanmaz hale gelmiş mahalleler, yerini yurdunu terkedip kaçan “alt tarafı” (!) birkaç yüz bin Kürt; ister son otuz yılın tamamına, ister PKK’nın haksızlığının artık alabildiğine netleştiği 2015-16’nın şu son dokuz ayına, Temmuz-Nisan arasına bakın, her iki taraftan “alt tarafı” (!) onbinlerle sayılan ölümler. İkincisi, en azından ilk bakışta sanıklar, sorumlular arasında büyük bir ideolojik tezat var (gibi). Bir yanda, tarihin en menfur canavarları saydığımız, adı üstünde Faşizm ve Nazizm; diğer yanda, çok ayrı ve farklı düşündüğümüz (düşünegeldiğimiz ve düşünmeye de devam etmek istediğimiz) bir sol gelenek. Kimimize göre ikincisi, kötünün karşısında iyi, hattâ en iyi ve değişmesi mümkün olmayan, ezelî ve ebedî bir iyi. Kimimize göre, Stalinizm somutluğunda dahi Hitlerciliğe kıyasla ehveni şer. Öyleyse nasıl olur da ak ile kara bu kadar fütursuzca aynı sepete konabilir?
Gerçi Kurtuluş Tayiz çok önemli bazı yazılar yazdı geçmişte, YDG-H milislerinin zorba ve mütehakkim davranış biçimlerini Mussolini’nin Kara Gömleklileri ile karşılaştıran (bkz Akşam ve Serbestiyet, 28 Ağustos 2015). Ama doğru; ne Zizek’in, ne Chomsky’nin, ne Steven Cook’un, ne de İhsan Bilgin’in bütün bunları tasavvur edemiyeceği ve içlerine sindiremiyeceği, neredeyse izahtan vareste. “Doğu Doğudur, Batı da Batı ve ikisi asla bir araya gelemez” (OH, East is East, and West is West, and never the twain shall meet) diyen Kipling gibi, onların da daha eski jeolojik çağlarda oluşmuş kafalarında değişmez doğrular var: Sağ sağdır, sol da sol; her durumda devlet en büyük terör odağıdır; buna karşılık Kürtler ezilen bir millettir; öyleyse onları temsil eden örgütün de meşru talepler için haklı bir savaş veriyor olması gerekir; bu koşullarda bizim görevimiz ise, ne olursa olsun bu mücadeleye arka çıkmak, lâf söyletmemektir (yalancı veya zalim aydın diye bir şey olamayacağı ek varsayımını da sonuna kadar kullanarak). Dolayısıyla onların otomatikman sarıldığı, kolay ele gelen ama alabildiğince yüzeysel ve yanıltıcı benzetme, Nazizm ile PKK’nın “barış” demagojilerinin değil, Hitler ile “diktatör” Erdoğan’ın veya Nazizm ile AK Parti’nin karşılaştırılması oluyor.
Kuşkusuz bunda, teorisist ve apriorist düşünce alışkanlıklarının payı çok büyük; hele Slavoj Zizek (ve İhsan Bilgin), materyalistliğin gereği olan olgulara bakmak, gerçeği olgularda aramak tavrı yerine Marksizmin en kötü Hegelci-metafizik yanlarına yapışıp aforizmatik teori kesme alışkanlığının yaşayan idealist örnekleri gibi. Oysa biraz etraflarına bakıp hoşlanmadıkları şeyleri okuma zahmetine katlansalar, Abdullah Kıran ve Vahap Coşkun gibi bağımsız Kürt aydınlarına zaman ayırsalar örneğin, Armin Şahin’in bölgenin içinden geçtiği özel haberleri inceleseler, ya da (olanca köklü sol alışkanlıklarıyla birlikte) Tarık Ziya Ekinci’nin neden PKK’ya derhal ve tek yanlı ateşkes ilânı çağrısında bulunduğunu düşünseler (o uzun röportajın satır araları üzerine azıcık kafa yorsalar), katı iman tekrarlarının orasında burasında belki bazı küçük gedikler açılabilir.
Gene de geriye çok büyük bir diğer sorun kalır: 1128’lerin sahte “barış” çağrıcılığının, solun barışa geçmişte de hep çifte standartlı bir şekilde yaklaşmış; barışı araçsallaştırmış olması arasındaki ilişki.
Bu da bizi maalesef çok tehlikeli bir yere; Marksizmin ve özellikle 20. yüzyıla özgü Leninist varyantlarının, demokrasi konusunda olduğu gibi barış konusunda da, Faşizmden o kadar farklı olup olmadığını sorgulamaya götürebilir.