Müslüman dünya zor günlerden geçiyor. Konserlerin iptal edildiği de oldu ülkemizde yaşadığımız acıların yoğunluğu yüzünden. Müzik her türlü hissiyatımızı sevincimizi ayrılık ve aşk acımızı, düğün derneğimizi dile getirdiği gibi yas ve haykırışlarımızın da kaynağı.
Bu hafta İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Daire Başkanlığınca Nisan ayında Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda ilk Uluslararası Etno Müzik Festivali düzenlendi. Arakan müziğin ta içinden, ağıtlarla, bozlaklarla, nice farklı form ve makamlarla anıldı, aklımızdan, kalbimizden çıkmadığı ve her daim gündemimizde olduğu ince dille teyit edildi. Kıymetli Arp sanatçısı Şirin Pancaroğlu icraları ve danışmanlığıyla, kaleme aldığı basın bültenleri ve koordinasyonuyla gazeteci Gülcan Tezcan ve daha birçok yapımcı, uzman bu işe emek verdi.
Arakan’ın başına gelenlere dikkat çekmek ve zulme karşı duyarlılığı artırmak için İrlanda’dan Anne-Marie O’Farrell, İngiltere’den Brendan Power, Yunanistan’dan Ross Daly, Fransa’dan Keyvan Chemirani ve Azerbeycan’dan Eytiram Hüseyinov, Elşan Mansurov, Alagha Sediyev ile Kamran Karimov’u bir araya getirmek olağanüstü güzel bir fikir. Onları dinlemek hepimize iyi geldi, ortak insani değerler adına bir kez daha umutlandık ve güçlendik.
***
Uzun yıllardır kimlikleri yok sayılan varlıkları tarumar edilen Arakan halkı Myanman hükümeti tarafından sistematik bir zulme ve kırıma tabi tutuluyor. Evleri ateşe verilen, evlatları öldürülen insanlar, derme çatma sallarla denize açılıp, karşı tarafın ateşi yüzünden, karaya çıkamadan aylarca denizde mahsur kalırken bile dünya ses vermedi ne yazık ki. Türkiye bunun için yoğun diplomatik temaslar gerçekleştirirken sivil toplum da acil yardım ve destek çalışmalarına başlamıştı. Gündem o kadar yoğun ve hızla akıyor ki acılar dinmeden, kalıcı çözümler oluşmadan zihnimiz başka yerlere çoktan kaymış oluyor. İşte bu konser dizisi bize sadece eğlenmek için değil, ağıtlarımızı konuşmak, yavaşlayarak yaşananların üzerinden geçip yası paylaşmak için de bir araya gelebileceğimizi gösterdi. Hatırlama, yası paylaşma, duygudaşlık kurabilme en etkili dayanışma ve direnme biçimlerinden biri. Kalp Arakan’da yaşananları hatırlar ve anarken Orta Doğunun bütün acıları, akan kan ve gözyaşı, bütün dünyaca topyekûn verdiğimiz sınavlar da anıldı.
Gülcan’ın dediği gibi “Dünya üzerindeki bütün acılara dayanabilmemizi ve şahit olduklarımıza rağmen yaşayabilmemizi sağlayan, dil, din, ırk farkını ortadan kaldırarak gözyaşlarını, kederleri ve sevinçleri birleştiren tek şey ise sanat ve elbette müzik.” Her halkın haksızlıkları ölümleri acıları ayrılıkları ayrımcılıkları baskıları dile getirdiği ağıtları vardır. Tolga Akşit’in klarnetinin, Pancaroğlu’nun arpinin dile gelip konuştuğu, Bora Uymaz’ın bizi Arakan’ın içlerine götürdüğü bir geceydi ilk konser. Üç müzisyen “halita” adını verdikleri çalışmada, doğaçlama bir çalma biçiminden yola çıkarak dinleyicileri eski, yeni, bizden ve başka coğrafyalardan müzikler arasında yolculuğa çıkardılar. Bu usulü türler ve kültürler arası bir alaşım olarak birbirine kaynayan, özgür ruhlu bir müzik olarak tanımlıyorlar. Bozlaklara uzun havalara gazel ve ağıtlara Arjantin’in ağıtları ve müzikleri karışıverdi mesela. İrlanda’nın derinliklerinden gelen etnik müziklere son gün Orta Anadolu’nun bozlakları, gökkubbeye atılan çğlıkları karıştı.
***
Ağıtlar arasında Karabağ unutulmamış. Karabağ’ın Sesi bölümünde Azerilerin dünyaca kıymetli özgün etkili müziğini dinlemek nasip işiydi gerçekten. Aliağa Sadiyev, Elşan Mansurov, Kamran Kerimov ve Ehtiram Huseynov’un müziği darmadağın olan ruhları birleştiren bir yapıda. Geleneksel müziklerinin Destgah formunda oluşunu, halk şarkıları, tasnifler, Mugam parçaları dinlediğimizi öğrenmek çok etkileyiciydi. Sanat nedir sorusunu en mütekamil biçimde cevaplayan bu çalışmalar eksik olmasın hayatımızdan.