Şimdi biraz durup düşünme zamanı. Karşıtlık duygularına, akıl dışı senaryolara, klişe cümlelere ara verip, kendimizi tanıma zamanı…
Talat Aydemir’in son derece kişisel kalan aşırılığı dışında, şimdiye kadar “post”olanı da dâhil hepsi başarılı olmuş darbeler tarihinden geliyoruz. Bu kez olamadı… Neden?
Bu soruya verilecek kestirme cevaplardan birisi “komuta kademesinin yer almadığı, hiyerarşik işleyişin dışında bir cunta girişimiyle sınırlıydı” olabilir. Evet, bu önemlidir bence de. Fakat bu cevabın iki önemli zaafı var.
Birincisi; eğer ordu bütün vücuduyla darbenin içinde yer alsaydı belki bu darbe bastırılamazdı ama ne kadar “başarılı” olurdu o meçhul. Korkunç katliamlar, yönetilemez bir ülke ve belki de bir iç savaş… Zayıf ihtimal diyebilir miyiz?
Fakat daha önemlisi, bu cevap yeni bir soruyu davet ediyor ve o nedenle eksik. Neden ordunun komuta kademesi ve önemli bir bölümü bu girişimin içinde yer almadı? İdeolojik ve siyasi formasyonu Erdoğan çizgisinde olduğu için mi?
* * *
Meşruiyet dediğimiz “muğlak” kavrama başvurmadan olanları anlayamayız.
Türkiye 2000’li yıllar boyunca “demokratik meşruiyet” kavramının odakta olduğu bir mücadele sürecine sahne oldu. Yönetme gücünün seçimlerle belirlenmesi ilkesi; karşı çıkanı, hukukun ötesinde ahlaken de açığa düşürecek ortak bir zihinsel kabule dönüştü. Bunun gönüllü benimsendiğini, içselleştiğini ve açık bir bilinç ürünü olduğunu söylemiyorum. Ama meşruiyet standartları zaten böyle değişir. Onu elle tutamayız, gözle göremeyiz; hava gibidir. Varlığını; nefesimizle soluyarak, tenimizle hissederek sezeriz. Farkında bile olmadığımız bir belirsizlikle kuşatır bizi. Onun için “madde” olmayı yakıştıramayız ona; “zamanın ruhu”kavramı boşuna üretilmemiştir…
Siyasi aktörlerin, sosyolojik öznelerin ve komuta kademesinin darbeyi yalnız bırakmasının nedeni işte bu “demokratik meşruiyet” standardındaki değişmedir.