Hurşit Külter, Demokratik Bölgeler Partisi’nin (DBP) Şırnak İl Teşkilatı’nda görev yapıyordu. 27 Mayıs 2016’da sırra kadem bastı. Partisi, ailesi ve arkadaşları Külter’in gözaltına alındığını ve bir daha kendisine ulaşılamadığını iddiasındaydılar. Buna göre, özel harekât timleri tarafından kullanıldığı belirtilen bir sosyal medya hesabından Külter’in gözaltına alındığına dair paylaşımlarda bulunulmuştu. Uzun bir vakit dair bir habere ulaşılamaması Külter’in hayatından duydukları endişeyi artırmıştı.
Mesele siyasi arenaya taşındı, basında yankı buldu. DBP ve HDP içte ve dışta buldukları her platformda sözü Külter’in kaybolmasına getirdiler. Emniyet güçlerince gözaltına alınan Külter’den devletin sorumlu olduğunu söylediler. CHP’nin milletvekilleri, devletin eski alışkanlıklarının nüksettiği yönünde beyanlar verdiler. Dış dünya da konuya ilgisiz kalmadı. Gerek basın ve gerek siyasi çevreler (ABD Dışişleri Sözcüsü Kirby gibi) duyarlılıklarını esirgemediler. Aralarında benim de bulunduğum birçok kişi –hem köşe yazılarında hem de katıldıkları programlarda- Külter’in akıbetinin aydınlatılması gereğine değindiler. (https://serbestiyet.com/yazarlar/vahap-coskun/kulter-nerede-capraz-neden-tutuklu-702293)
Kaybolmasının üzerinden 133 gün geçtikten sonra Külter, Kerkük’te basının karşısına çıktı. Sağdı, salimdi, sıhhati yerindeydi. Külter’in ortaya çıkmasından sonra Türkiye’de bu konu etrafında yürütülen tartışmalar yeniden alevlendi. Tartışmanın iki boyutu var:
Kara propagandanın neferleri
Birincisi, Külter’in kendisini göstermesinden sonra, onun hakkında yazıp çizen ve Külter’in nerede olduğunu sorgulayanların eleştirilmesiyle alakalı. Deniliyor ki, “Hükümeti/devleti iç ve dış kamuoyunda zor duruma düşürmek için bir oyun/tiyatro kurgulandı. ‘Külter nerde?’ diye soranlar -bilerek ya da bilmeyerek- bu oyuna düştüler ve kara bir propaganda da kullanıldılar.”
Olabilir. Bütün yaşananlar bir oyun olarak önceden kurgulanmış olabilir. Yine de bu, Külter’i soranların hepsinin kara propagandanın bir neferi olarak damgalanmalarını haklı kılmaz. İnsan hakları, salt devletler tarafından çiğnenmez. Silahlı gruplar, şiddet yapılanmaları, terör örgütleri vb. de insanların hakları için bir tehdit oluştururlar. Ancak insan haklarını ihlal edebilecek en büyük potansiyel güç, devlettir. Eğer devlet haklar mevzuunda sabıkalı bir sicile sahipse ve bir de yoğun çatışmaların olduğu bir evreden geçiliyorsa, bu takdirde devletin/devletlerin haklarını ihlal etme ihtimali daha da büyür.
Bu sebeple devlete karşı sürekli müteyakkız olunmalıdır. Bir hak ihlali iddiası gündem düşmüşse ve muhatap olarak devlet işaret edilmişse, gerçeği ortaya çıkarmak adına devlete sual etmek meşrudur. Devletin mükellefiyeti, olayın açıklığa kavuşması için bilgileri kamuoyunun ve ilgililerin dikkatine sunmaktır. Hukuk devleti iddiasını taşıyan rejimlerde işler böyle yürür.
Peki, bu kötüye kullanılabilir mi? Elbette. Bazıları kendi menfaatleri doğrultusunda toplumu manipüle etmek için insan hakları hassasiyetini sömürmek isteyebilirler. Şüphesiz bu gayri-ahlaki tavır faş edilmelidir. Böyle davranışlara tevessül edenlere karşı sert bir tutum durulmalıdır. Lakin bu, demokratik sistemlerde devletin denetim altında tutulması ve bilgi vermesi gereğini ortadan kaldırmaz. Dolayısıyla hiç kimse, bir ihlal şüphesini devlete sorduğu gerekçesiyle suçlanamaz.
Toplumun aklıyla dalga geçmek
İkincisi, Külter’in anlattığı öykü ve bu olayın doğurduğu sonuçlardır. Külter’in kaçış hikâyesi özetle şöyle: 13 gün boyunca polisler tarafından yoğun fiziksel ve ruhsal işkenceye tabi tutulmuş. Kendisine sürekli infaz edileceği söylenmiş. Polislerin kendisini bir üst kata çıkarmalarından istifade ederek kaçmış. 40-45 gün boyunca şehir içinde yıkık-harabe evlerde kalmış. Sonra “direnenler” ile birlikte şehir dışına çıkmış. Güvenlik sebebiyle kaçtığını duyuramamış. Adını veremediği kişilerin yardımıyla Kerkük’e gelmiş ve tam anlamıyla emniyet sağladığına kanaat getirdiğinde hayatta olduğunu açıklama mecburiyeti duymuş. Zira kendisi için kampanya düzenleyenlere karşı kendisini sorumlu hissediyormuş.
Tamam, saf olabiliriz. Evet, insanların beyanlarına büyük bir değer biçebiliriz. Ama aklımızla da alay edilmesin lütfen! Külter’in söyledikleri akla ziyan! Herhalde buna inanan tek bir kişi bile yoktur. Külter anlattığı öyküyle, merkezinde yer aldığı olayın bulanık noktalarını durulaştırmadı tersine daha da koyulaştırdı. Tutulabilir hiçbir tarafı yok. Her yanından çelişki akıyor. Eşelendikçe alttan çok daha kötü kokular gün yüzüne çıkacaktır.
Tezgâha gelmek
Dolayısıyla ortada bir tezgâh olduğunu söylemek mümkün. Bu tezgâhın ne olduğunu, nasıl kurulduğunu ve ne biçimde yürütüldüğünü ilerleyen zamanlarda öğreneceğimizi umarım. Fakat şimdiden bu kirli tezgâhtan neşet edecek iki muhtemel neticeye değinilebilir:
Biri, kampanyanın bayraktarlığını DBP ve HDP yaptı. Bilhassa HDP, bir bütün olarak, kamuoyunu oluşmasında birincil derecede rol oynadı. Ancak HDP’nin itham ve imaları boşa çıktı. Bu sebeple artık herkes bu cenahtan gelecek iddialara çok mesafeli yaklaşacaktır.
Diğeri de, hak ihlalleri mevzuunda devlete muazzam bir gollük pasın atılmasıdır. Bundan böyle hakkın-hukukun askıya alındığına ya da çiğnendiğine dair her iddianın bir oyundan ibaret olduğu söylenecek ve bu misalden hareketle bu tür iddialar itibarsızlaştırılacaktır.
Külter olayının neden olduğu en büyük kötülük de budur.