Velid Canbolat'la Beyrut'taki evinde Arap dünyasının içinden geçtiği buhranı ve geleceğe dair tahminlerini konuştuk.
Canbolat, Dürzî inancının hem siyasi hem dinî lideri olarak kabul ediliyor. Dünyada toplam 1 milyonu aşkın Dürzî'nin yaşadığı tahmin ediliyor. Bu nüfusun çoğu Lübnan'da olsa da, İsrail, Suriye, Ürdün'le beraber diasporada da Dürzîler yaşıyor. Dürzîlik, Şiilik şemsiyesinin içinde sayılan "heterodox" bir inanç…
Sayıları az olsa da Dürzîler, bölge tarihinde kritik noktalarda önemli rol oynadı. Haçlılara karşı Selahaddin Eyyübi ve Memlüklüleri desteklediler ve bu anlamda askerî zaferin sağlanmasında önemli rol oynadılar. 17. yy'da ise, Lübnan dağlarında Maruniler ile ittifak yapıp Osmanlı'ya karşı ayaklandılar.
Canbolat ailesi 20. yy'da Dürzîler için en önemli aile oldu. Velid Canbolat şu anda başında olduğu İlerici Sosyalist Partisini, babası Kemal Canbolat'tan miras aldı. Bölgede yine sancılı günlerin yaşandığı, 1949 yılında Kemal Canbolat bu partiyi “insani sosyalizm" şiarı ile kurdu. Sovyetler'e karşı net bir duruş alan Canbolat, Arap milliyetçiliğine inanıyor ve Mısır lideri Cemal Abdul Nasır'ı destekliyordu. 1970 yılında Hafız Esad Suriye'de iktidara geldi. Bundan 6 sene sonra, Lübnan'da 30 yıl sürecek bir Suriye işgalini başlattı. Bu süreçte kendine direnen siyasetçileri hedef aldı. Kemal Canbolat bunlardan biriydi.
Babasının öldürülmesinden beri, Lübnan'da ve başka ülkelerde yaşayan Velid Canbolat, Orta Doğu'da sadece azınlıkların değil, farklı grupların da desteğini alan bir siyasetçi. Siyasetçi vasfının yanı sıra, Canbolat birçok gözlemci tarafından önemli bir siyasi analist ve düşünür olarak kabul ediliyor.
Canbolat sohbete Arap tarihinde iki dönüm noktasının yıl dönümünde olduğumuzu hatırlatarak başlıyor. Sykes-Picot'nun 100. yıl dönümü ve 1967 savaşının 50. yıl dönümü…
Sykes-Picot, Osmanlı coğrafyasını yeni ve yapay sınırlar ile bölerken, 1967 savaşı ile Arap dünyası büyük bir yenilginin içinde buldu kendisini.
Canbolat'a göre şu andaki durum bu anlamda pek parlak değil.
Sykes-Picot'nun 100. yılında, Canbolat sınırların yeniden dizayn edildiğini düşünüyor, “yeni bir Arap dünyası, yeni bir Orta Doğu çıkıyor bu harabeden. Yeni bir bölgesel düzenin oluşmasını izliyoruz” diyor.
Bununla beraber, İsrail'in tarihinde kendini en güvende hissettiği dönemde yaşadığımızın altını çiziyor: “Suriye ve Irak'ın çözülmesi ile beraber ne yazık ki İsrail'in çevresi hiç bu kadar güvenli olmamıştı… İsrail hiçbir dönemde bu kadar küstah ve güçlü olmadı…”
Peki İran'ın durumu? Buradan devam edeceğim…