Necip Fazıl Kısakürek’in “İlim Beldesinin Kapısı Hazreti Ali” (Büyükdoğu Yayınları) kitabını okuyorum. Necip Fazıl bu kitabında üçüncü Halife Osman’la Hz. Ali arasındaki mücadeleyi bir roman tadında anlatıyor. Tabii Muaviye ve Hz. Ali arasındaki rekabeti de izliyoruz. Oğullarının rolünü de…
Kitabın sonunda ise Necip Fazıl şöyle bir hükme varıyor: “Malum davada Hazreti Ali mutlaka haklı, Hazreti Muaviye de haksız değildir!!!” Bu gerekçesini ise şöyle savunuyor: “Tezat gibi görünen bu hükmün inceliğini ancak sır idrakine malik bir vicdan sahibi anlar. İçindeki su yarı yarıya dolu bir bardağa bakınca iyimser “yarı yarıya dolu”, kötümser ise “yarı yarıya boş” der. Aynı incelik…”
Necip Fazıl’ın bu kanaate varması halifeler devrinden kalma öyküleri kaynak almasıdır. Sonuç olarak Hazreti Ali ile çocuklarının öldürülmesiyle iktidar Muaviye ve çocuklarına geçer. Tarihi kazananlar yazdığı için İslam dünyasında Muaviye’yi haklı görenlerin sayısı da az değildir. Ben de uzun yıllar İslamiyet’in doğduğu ve yayıldığı dönemi bir araştırmacı gözüyle inceledim.
Bu araştırmamın bir bölümü Hz. Ali (İslam’ın doğuşu ve ilk ayrılıklar) kitabımda yer aldı. Necip Fazıl’ın dayandığı kaynaklar, o günden günümüze ulaşan daha çok Sünni bakış açısını yansıtan kaynaklar. Kaynakları farklı yorumlamak da mümkün.
İlk yazılı kaynak
Hz. Ali kitabımda ben o dönemin bilgilerinin nasıl bugüne ulaştığını da incelemiş ve şöyle özetlemişim: Ne yazık ki bu temel eserlerin hiçbirisi İslam kurucularının yaşadığı çağda yazılmamış… Hazreti Ebubekir’in halife seçildiği yer olan Saide Çardağı’ndaki gelişmeleri anlatan en eski kitabın yazarı İbni İshak bu kitabı Halife Mansur’un isteği üzerine yazmıştır.
İbni İshak, Peygamberin ölümünden 72 yıl sonra doğmuştu. Yani bu durumda Hz. Muhammed dönemini anlatan ilk yazılı eser ölümünden yaklaşık yüzyıl sonra yazılmıştı. Bu kitabın da aslını bugün bulamıyoruz. İslam’ın ilk kuruluş dönemine ilişkin kaynakların sınırlılığı ve ilk yazılı eserlerin 150-200 yıl sonra kaleme alınmış olması İslam tarihi araştırmacıları için bir sorun.
Tabii Arapların sözlü anlatım gücünü de unutmamak gerekir. Birçok konu dilden dile ulaşarak tarih kitaplarına yansımıştı. Orada da dönemin egemen görüşlerinin hatıralar ve rivayetler üzerindeki etkisini unutmamak gerekir. Necip Fazıl da bu kaynakların etkisiyle bir kanaate varıyor.