16 Nisan 2017 referandum sonuçlarından çıkan ilk izlenimler:
1- Sonuçlar ne Evet kampı için ne de Hayır kampı için zafer de değil, hezimet de. AK Parti ve MHP koalisyonunun desteği ile sandığa giden tasarı, bu iki partinin Kasım ayında gerçekleşen seçimlerde aldığı oydan çok daha düşük olmasına rağmen, Evet kazandı. Fakat bu Evet cephesi için bir zafer anlamına da gelmiyor.
2- Seçmene kızmak, küsmek siyasetin doğasına aykırı. MHP lideri Devlet Bahçeli'nin Evet çağrısına rağmen, MHP tabanında ciddi bir Hayır oyu olduğunu görmek mümkün. MHP içi muhalefetin, bu sonuçlardan sonra Devlet Bahçeli'ye karşı tepkisinin artmasına şaşmamak gerekiyor.
3- Bununla beraber Kasım seçimlerinde AK Parti'ye oy vermiş belli bir kitlenin de Hayır dediği aşikâr. Üsküdar, Eyüp, İstanbul, Ankara, Antalya geneli gibi örnekler bunu gösteriyor. Taşralı muhafazakâr seçmenin oy verme davranışında bir değişiklik görünmese de, şehirli muhafazakar seçmenin sebebini ilerleyen zamanlarda anlayacağımız nedenlerden dolayı rahatsız olduğunu gösteriyor. Türkiye, 2019 yılında başkanlık seçimlerine giderken, siyasi aktörler bu tepkinin nedenini iyi analiz etmek durumunda. Siyasette tasfiyeciliğin sonucunun ne olduğunu görmek için Türkiye'de solun durumuna bakmak kâfi. Seçimlerin kucaklayıcı ve sağlam ittifaklar ile kazanıldığını görmek için de siyaset bilimci olmaya gerek yok sanırım.
4- Seçim sonuçlarının ironik tarafı, referandum sürecinde AK Parti'nin MHP ile ittifak yapmış olmasına rağmen, seçimi kazandıran oyların Kürtlerden gelmesi oldu. Kürt illerinde beklenenden fazla 'evet'in çıkması, HDP ve PKK'ya olan tepkiyi ve Kürtlerin önemli bir kısmının barış sürecinin bozulmasından dolayı bu aktörleri sorumlu tuttuğunu gösteriyor.
5- Türkiye'deki seçim sonuçlarına karar veren Türkiye halkıdır ve Türkiye kamuoyu dış müdahalelere dirençli olduğunu bir kere daha göstermiştir. Batı kamuoyunun Türkiye'deki referanduma dair tek taraflı tavrının, Türkiye'deki seçmen davranışını etkilemediği bu seçimle tekrar teyit edildi.
6- Anket şirketlerinin çoğu yine bu seçimlerde yanıldı. En temel varlığı itibar olması gereken bu şirketlerin bir kısmının bundan sonra ciddiye alınması için bir sebep var mı?