Türkiye, vize sorununun aşılması için Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerle ikili temaslarını sürdürse de bunların sahaya olumlu yansıması henüz hissedilmiş değil.
AP, AB Komisyonu’nun yıllık ülke raporunu (eski ilerleme raporu) temel alarak hazırladığı Türkiye Raporu’nda bu soruna da değindi.
AP raporunda, Türk vatandaşlarının Schengen başvurularında “talepteki belirgin artış ve sistemin kötüye kullanılması korkusu” nedeniyle sorunlarla karşılaştığı, bundan “üzüntü duyulduğu” belirtiliyor.
Yirmi yedi sayfalık belge, AP’nin Strasbourg’daki merkezinde 6 Mayıs’ta tartışılacak, 7 Mayıs’ta oylanarak nihai halini alacak.
AP Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor tarafından kaleme alınan belgede, vizelere erişimin iyileştirilmesi konusundaki siyasi kararlılığa dikkat çekiliyor.
Belgede “kalan teknik ve idari engellerin ele alınması için her iki tarafa da yoğun çaba göstermeleri” çağrısında bulunuluyor.
Raporda, AB ülkelerine yönelik çağrı ise “AP, üye devletleri bu konuya ayrılan kaynakları artırmaya çağırır” şeklinde ifade ediliyor.
Türkiye’den 103 bin kişi vize ile iltica başvurusunda bulundu
AB’nin verilerine göre 2022’de Türkiye’den Schengen vizesi için 778 bin 409 başvuru yapıldı.
Bunlardan, 504 bin 220’si çok girişli olmak üzere 645 bin 842 başvuruya olumlu yanıt verildi. Bu da ret oranının %15.7 olduğuna işaret ediyor.
AB’nin geçen yıl yayınladığı son istatistiklere göre ise 2023’te Türkiye’den Schengen vizesi için 1 milyon 55 bin 885 başvuru yapıldı.
Bunlardan, 612 bin 841’i çok girişli olmak üzere, 867 bin 646’sına olumlu yanıt verildi.
Yani %16.1 oranında ret verildi.
Avrupa Birliği, basında çıkan haberlerin aksine “rekor sayıda vize başvurusunun işleme alındığını” söylüyor.
AB ülkelerinin, AP belgesine de yansıyan “sistemin kötüye kullanılması endişesi” de bazı verilere dayanıyor.
BBC Türkçe’ye konuşan bir AB yetkilisi, 2023’te, Schengen vizesi alarak yasal yollarla giriş yaptıktan sonra iltica başvurusunda bulunan 103 bin Türkiye vatandaşı tespit edildiğini söyledi.
Aynı yetkili, bunlara ek olarak Schengen Bölgesi’ne girip çıkış yapmayan Türklerin sayısının “azımsanmayacak düzeyde” olduğunun altını çizdi.
AB sığınma kurallarını sertleştiriyor: Türk vatandaşları nasıl etkilenecek?
Schengen vizesine erişim konusundaki sıkıntılar Türk medyasında sıklıkla işleniyor. Son dönemde “bazı ülkelerin Türk vatandaşlarına vize kapılarını kapattığı” yönündeki iddialar da haberlere konu oldu.
AB’nin Türkiye Delegasyonu tarafından 2 Mayıs’ta yapılan yazılı açıklamada ise bu iddialar yalanlanarak “Aslında Schengen konsoloslukları, salgın öncesi rakamları önemli ölçüde aşarak rekor sayıda vize başvurusunu işleme almaktadır” denildi.
Vize muafiyetinde Türkiye’den adım bekleniyor
Avrupa Parlamentosu, belgede ayrıca vize kolaylığı tedbirlerine destek beyanında bulunuyor.
Bu destek özellikle ticari faaliyetler ve öğrenci değişim programı Erasmus üzerinde yoğunlaşıyor.
AP’nin vize muafiyeti konusunda aynı çizgide olduğunu söylemek ise zor.
Diğer Avrupa Birliği kurumları gibi AP de olası bir vize muafiyeti için adım atması gerekenin Türkiye olduğu görüşünde.
Türkiye 1999 yılından beri Avrupa Birliği aday ülke statüsünde.
AP’nin bu konudaki görüşü metne şu ifadelerle yansıtıldı:
“AP, Türkiye’nin vize serbestisi için gerekli ölçütleri karşılama yönünde hiçbir ilerleme kaydetmemiş olmasından derin bir üzüntü duyduğunu belirtir; Türk makamları, AB vize politikasına uyum sağlarken, açık şekilde bekleyen altı kriteri tüm AB üyelerine karşı ayrımcılık yapmaksızın tam olarak yerine getirir getirmez vize serbestisi sürecini en kısa sürede başlatmaya hazır olduğunu yineler.”
Vize muafiyeti için hangi kriterler karşılanmadı?
Türkiye’nin vize muafiyeti için karşılaması gereken 72 kriterden henüz yerine getirmediği son altı kriter şunlar:
Terörle mücadele yasasında değişiklik.
AB Polis Örgütü Europol ile operasyonel işbirliği anlaşması imzalanması.
Avrupa Konseyi bünyesindeki Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun (GRECO) yolsuzlukla mücadele alanındaki önerilerinin uygulanması.
Kişisel verilere yönelik yasal düzenlemelerin Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirilmesi.
Suç bağlantılı konularda tüm AB üyeleriyle işbirliğine gidilmesi.
Türkiye üzerinden kural dışı şekilde AB ülkelerine geçiş yapan kişilerin geri alınmasına ilişkin Geri Kabul Anlaşması’nın (GKA) tüm unsurlarıyla uygulanması.
‘Katılım sürecinde kestirme yollar yoktur’
Avrupa Parlamentosu’nda tartışılacak belgede sadece vize konusu yok.
AB süreci bağlamında Türkiye’deki tüm gelişmeleri ele alan belge, özellikle insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü konusundaki eleştirileriyle dikkat çekiyor.
Bu alanlardaki eleştirilerin önemli bölümü yıllardır tekrarlanıyor.
AB’ye katılım kriterlerinin mutlak olduğu ve müzakereye açık olmadığı hatırlatılıyor, mevcut şartlarda müzakere sürecine dönülmesinin mümkün olmadığı vurgulanıyor.
Bununla birlikte daha yakın, dinamik ve stratejik bir ortaklık için çalışmaya devam edilmesi isteniyor.
Belgede Türkiye’nin stratejik ve jeopolitik öneminin altı çizilmekle birlikte, “Katılım sürecinde kestirme yollar yoktur ve katılım sürecinin özünde yer alan demokratik ilkeleri tartışmaktan kaçınmak için hiçbir argüman ileri sürülemez” mesajı veriliyor.