Rusya Adalet Bakanlığı, özel medya kuruluşu TV Rain’i (Dozhd) “yabancı ajan” olarak sınıflandırdı. Kararın alındığı 20 Ağustos tarihinden bu yana Rain’in internet sitesinde en üstte ve sosyal medya hesaplarında şu ifadelerin yazılı olduğu bir uyarı bandı yayınlanıyor:
“BU YAYIN, YABANCI BIR AJANIN İŞLEVLERİNİ YERİNE GETİREN BİR YABANCI KİTLE İLETİŞİM ARACI VE (VEYA) BİR YABANCI AJANIN İŞLEVLERİNİ YERİNE GETİREN BİR RUS TÜZEL KİŞİLİĞİ TARAFINDAN OLUŞTURULDU VE YAYILDI.”
Rain’de yayınlanan programların başlangıcı ve bitiminde de aynı zorunlu duyuru ekrana konuluyor.
Rain’in baş editörü Tikhon Dzyadko, kişisel sosyal medya hesaplarından yaptığı paylaşımla hukuka ve sağduyuya aykırı karara itiraz edeceklerini duyurdu.
“Dozhd TV kanalı yabancı bir ajan değildir. Dozhd TV kanalı bir Rus medyasıdır” diyen Dzyadko, kanalın mali tablolarını internet sitesinden şeffaf olarak yayınladıklarını belirtti.
The Daily Beast’e konuşan Dzyadko, kanalın 2016 yılında Rus ve yabancı kuruluşlardan yaklaşık 67,000 dolar hibe aldığını ve bu fonları devlet yetkililerine bildirdiğini söyledi.
“Yabancı ajan” damgası son dönem arttı
Rusya’da 2012 yılında çıkan bir yasaya göre yurtdışından fon alan kişi ya da kurumlara “yabancı ajan” etiketi verilebiliyor.
“Yabancı ajan” tanımlamasını alan kuruluşların mali tabloları çok sıkı takip ediliyor ve sosyal medya paylaşımları dahil her türlü faaliyetlerinde “yabancı ajan” olduklarını vurgulayan etiketi yayınlamaları yasal zorunluluk haline geliyor.
Son aylarda internet üzerinden yayın yapan haber portalları VTimes, Meduza, The Insider ve Open Media da “yabancı ajan” olarak damgalanmıştı. Önceki yıllarda “yabancı ajan” etiketi verilen bazı basın kuruluşları sponsor ve reklam desteği bulamadıkları için kapanmıştı.
Rain’in yayınlarının başlangıç ve bitişinde 15’er saniye zorunlu metin ekranda duruyor
https://tvrain.ru/teleshow/here_and_now/zabrali_pasporta_i_ne_otdavali-536811/
(Kararın çıkmasından bu yana Rain’in tüm sosyal medya sayfalarında zorunlu metin kullanılıyor. Twitter adresinde paylaştığı haberlerinin tweet metninde çok kısa bir başlık dışında, metnin tamamı zorunlu duyuruyla doluyor.)
Rain’in internet sitesinde de en üstte zorunlu bant duruyor. Anasayfa ve tıklanan tüm sayfalarda da aynı uyarı metni en üstte duruyor.
“Özgür olmak için yaptık”
Bazı yöneticileri ve editörleri bakanlık tarafından Rain ile birlikte “yabancı ajan” statüsüne konulan online haber platformu Vazhnye Istorii, internet sitesinden kısa bir açıklama yayınladı:
“Bir yıl önceki kuruluşumuzdan bu yana yurt dışında kayıtlı olduğumuzu okuyucularımızdan gizlemedik.
“Bunu özgür olmak için yaptık. Ve Rus devlet medyası gibi, emredildiğinde havlayan hükümetin bilgi servisine dönüşmemek için.
“Yabancı ajanların listesine gelince, içinde o kadar çok düzgün insan ve yayın var ki, listede olmamak yakışıksız olurdu.”
Vazhnye Istorii yayın kurulu
Vazhnye Istorii, bir süredir merkezini Letonya’ya taşıdı. Rusya’da bulunan muhabirleri ve Letonya’daki editör ve yazarlarıyla yayınlarına devam ediyor.
Rain ve Vazhnye Istorii çalışanlarının “yabancı ajan” statüsüne alınmasına tepki gösteren bazı gazeteciler Rusya Federal Güvenlik Birimi (FBS) binasının bulunduğu Lubyanka Meydanı’nda protesto gösterisi düzenledi. “Gazetecilik suç değildir” ve “Gerçeklerden korkuyorsunuz” yazılı pankartlar açan 8 gazeteci gözaltında alındı.
Rusya “yabancı ajan” diyor, Ukrayna ise Rusya yanlısı buluyor
2010 yılında yayın hayatına başlayan Rain, Devlet Başkanı Putin ve iktidardaki Birleşik Rusya Partisi’ne eleştirel yayınların yapılabildiği nadir mecralardan biri. 2014 yılında Kremlin’in baskısıyla, servis sağlayıcılar tarafından kara listeye alınarak kablolu yayından atılan Rain, yayınlarını internet üzerinden ve ücretli aboneliklerle gerçekleştiriyor.
Rain 2011 yılında seçimlere hile karıştırıldığını öne sürerek sokaklara dökülen eylem dalgası sırasında ön plana çıkmıştı. Son dönem muhalif lider Navalny için düzenlenen protestolara da geniş yer ayırmıştı.
Rusya’nın “yabancı ajan” ilan ettiği Rain’in 2017 yılında Ukrayna’da yayın yapması yasaklanmıştı. Ukrayna karara gerekçe olarak kanalın Kırım’ı Rusya toprağı olarak gösteren yayınlar yapmasını göstermişti.
Af Örgütü: “Yabancı ajan” yasası kaldırılmalı
Rusya’nın medyaya müdahalesine tepki gösteren Uluslararası Af Örgütü Moskova Ofisi Direktörü Natalia Zviagina, yaptığı açıklamada Kremlin’in tarafsız gazeteciliği ve araştırmacı gazeteciliği ortadan kaldırmayı amaçladığını vurgulayarak, “Bu boğucu “yabancı ajanlar” yasası derhal kaldırılmalıdır” dedi.