Alper Görmüş

Cumhurbaşkanı Erdoğan, sonrasında dilinden düşürmeyeceği “yerli ve milli” kavramını ilk kez Haziran 2015 seçim propagandası sırasında kullandı. Erdoğan böylece o andan itibaren ülkede oluşturmaya çalışacağı saflaşmayı da ilan etmiş oluyordu: “Millî bir çizgi izleyenler” ve “millî bir çizgi izlemeyenler…” Bu, devlet içindeki Kemalizmden daha ‘milliyetçi’ çevrelere verilmiş ilk selamdı, akabinde başlatacağı Misak-ı Milli tartışması ise bir ittifak çağrısı…

Zamanında Erdoğan’ın en yakınındaki kişilerden biri olan Yalçın Akdoğan 24 Aralık 2013’te Star gazetesinde kaleme aldığı yazısında, çok kısa bir süre öncesine kadar iktidar ortağı olan Gülen Cemaati’ni “Kendi ülkesinin milli ordusuna, milli istihbaratına, milli bankasına, milletin gönlünde yer edinen sivil iktidarına kumpas kuranlar” olarak tanımladığında herkes çok şaşırdı. Yazının yayın tarihinin 17-25 hadisesinin göbeğine denk gelmesi herhalde tesadüf değildi. O yazı bir ittifak çağrısıydı.

İngiltere Parlamentosu’nda önceki gün (14 Aralık) çok ilginç bir oylama oldu. 100’eyakın muhafazakâr milletvekili, kendi liderlerinin kurduğu hükümetin getirdiği Covid-19 önlem paketine karşı çıktı. Fakat paket yine de geçti, çünkü 20 İşçi Partisi milletvekili teklife olumlu oy verdi. Bu, parti içindeki en büyük ‘isyan’ ama öncesinde defalarca ‘lidere rağmen’ oy vermiş çok sayıda muhafazakâr milletvekili var İngiliz parlamentosunda.

Ekonomide işlerin o kadar da kötü olmadığını, olduğu kadarından da dış güçlerle ‘iş tutan’ muhalefetin, ‘stokçu’ büyük marketlerin sorumlu olduğunu anlatmak için neler buluyorlar neler… En favori olanı, en sık tekrarlananı, işin çok olduğuna fakat insanların iş beğenmedikleri için işsiz kaldıklarına dair haberler… TL’nin değerinin düşüşü konusunda Yeni Şafak güzel bir iş çıkarmıştı. Bugün de gıda fiyatlarındaki artış konusundaki teziyle Yeni Akit devrede…

İktidar kanadından gelen ‘müjdeli’ vaatlerle ‘yeni ekonomik model’in altı ay sonra bireylerin refahına yansıyacağı propagandasını birlikte mütalaa edince akla ‘baskın seçim’ ihtimalinin gelmemesi mümkün değil… “Altı ay sonra süper olacağız” vaadinin laf olarak hiçbir inandırıcılığının olmadığını muhakkak ki Erdoğan da biliyor. Fakat iktidar, alım gücünün geçici olarak yükselmesinin yaratacağı iyimserlik hissiyle bu vaadin etki gücünün ve inandırıcılığının artacağını hesap ediyor olabilir. Yani ‘atı alanın altı ay dolmadan Üsküdar’ı geçmesi’ üzerine kurulmuş bir hesap…

Cumhuriyet mitingleri günlerinde biri çıkıp da 15 yıl sonrasında devletle AK Parti’nin ilişkisinin karşılıklı düşmanlıktan karşılıklı muhtaçlık biçimine dönüşeceğini öne sürseydi, muhalifinden muvafıkına herkes ona deli muamelesi çekerdi. Fakat işte şimdi o noktadayız. Peki buraya nasıl gelindi? Erdoğan, devletin gönül tellerini ilk ne zaman titretti ve sonrası nasıl gelişti? Bugün ve önümüzdeki birkaç yazıda: Erdoğan’la devletin simbiyotik ilişkisinin özet tarihi.

AİHM, haklarının ihlal edildiğini söyleyerek kendisine müracaat eden TC Devleti vatandaşı Osman Kavala’yı haklı buluyor ve tutukluluğuna son verilmesini istiyor. Peki, “Evet, ben AİHM’nin bütün kararlarını -doğru bulsam da bulmasam da- uygulayacağım” sözünün altına imzasını koyan TC devleti ne yapıyor? Kararı uygulamıyor. Hangisi daha haysiyetli? Ne olursa olsun sözünde duran bir devlet mi yoksa kâh bir kabadayının kâh bir çocuğun mantığı ve tutumuyla verdiği sözü tutmayan bir devlet mi?

Bakmayın şimdi çağdaş-seküler kesimlerin, her musibetin altında bir ‘dış güç’ arayan iktidar propagandasıyla dalga geçmelerine… “Bizi bölmek ve parçalamak isteyen dış güçler” söylemi bir zamanlar onların tekelindeydi… Kendin ettin kendin buldun: Şimdi gülünç bulduğun her taşın altında ‘dış güç’ arama mugalatasının, “bunlar da nasıl inanıyor iktidarın bu yalanlarına” diye küçümsediğin insanlar üzerinde bu kadar etkili olmasında senin payın yok mu sanıyorsun?

İnternet çağında akıl almaz bir ‘iletişimsizlik’ hikâyesi: Haziran 2020’de Kolombiya’da ele geçirilen 4 ton 928 kilo kokainin soruşturması bir türlü açılamıyor. Sebebi, iki ülke narkotikçilerinin arasında bir türlü sağlıklı bir bağlantının kurulamaması. İnternet çağında bunun nedeninin ‘iletişim sorunları’ olduğunu kimse söyleyemez. Belli ki mutfakta birileri var fakat onlar yemeği pişirmek için orada bulunan aşçılar değil; tam tersine onlar yemeğin pişmesini engellemek için oradalar.

50+1’in AK Parti’ye kurulmuş bir tuzak olduğundan söz ediliyor… İyi de, başkanlık sistemine geçmeye karar vermiş bir siyasi yapı 50+1’i kabul etmeyerek bu sistemin meşruiyetini savunabilir miydi? Nitekim o günlerde hiç duymadık böyle bir tartışmayı. Bugün bile, sistemin mimarlarından Mehmet Uçum, vazgeçilirse sistemin meşruiyetinin kalmayacağını söylüyor. Yani: Tuzak varsa, başkanlık sistemindeki seçilememe riskini görüp, tartışmayı önce soğutan sonra ortadan kaldıran AK Parti’ye “buyurun, engel olmayacağız” denmesinde vardır.

Ecevit döneminde ekonomiden sorumlu bakan olan Masum Türker CNNTürk’te katıldığı tartışma programında, 20 yıl bekledikten sonra 2001’deki büyük ekonomik krizin, IMF ikinci başkanı Fischer’in Merkez Bankası’na “Halkbank’a para vermeyin” dediği için çıktığını söyledi. İktidar yanlıları fırsatı kaçırmadı: “Nerede diye soruyordunuz, alın size üst akıl…”

Tablomuz şöyledir: Cumhurbaşkanı Erdoğan ortaya atmasaydı kimsenin aklına bile gelmeyecek “faiz sebep enflasyon sonuç” teorisi şimdi ‘ana akım’ medyada yere göğe sığdırılamıyor. Dünyadaki hiçbir iktisatçının savunmadığı bir teori bu… Benzersizliğini “milli” olmasından aldığı, o nedenle de değersizleştirilmeye çalışıldığı söyleniyor. Ne var ki, bizim Cumhurbaşkanımızın “milli” yöneticiler olarak gösterdiği başka hiçbir ülke yöneticisi de savunmuyor bu teoriyi.

Gazeteci Ahmet Dönmez’in “Cemaat içeriden 15 Temmuz’a adım adım nasıl sürüklendi” yazı dizisiyle, AK Parti içinden gelen “50+1 tuzaktı, bizi bu tuzağa sürüklediler” sızlanmaları, eski iktidar ortaklarının bugünden bakıldığında hayli tuhaf görünen hamlelerini (Cemaat için darbe teşebbüsü, AK Parti için Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ve 50+1) biraz daha anlaşılır kılıyor. Ortada bir sürüklenme, tuzağa düşürme varsa “sürükleyen”, “tuzağa düşüren” özne kim olabilir?

AİHM, devletin bazı meşru sırlarının olabileceğini kabul ediyor ve bunlara erişimleri olan memurlara da devletin bu hassasiyetine karşı saygılı olma yükümlülüğü getiriyor. Fakat Mahkeme bu noktada çok önemli bir istisna koyuyor: “Kamu çıkarı” ya da “genel çıkar…” AİHM, bu nitelikteki bilgi ve belgelerin sızdırılmasının memurların “ifade hürriyeti”nin sınırları içinde olduğunu kayda geçiriyor.

Devlet bürokrasisi içinden yeni ve büyük sızıntıların beklendiği bu dönemde, bizzat öznesi olduğum bir AİHM davasının hükmünü burada hatırlatmak istiyorum. Nokta dergisinin 14 Nisan 2007’de askeri mahkeme kararıyla basılıp aranması hakkındaki benim ve beş Nokta çalışanının açtığı dava, 19 Ocak 2016’da Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin mahkûmiyetiyle sonuçlandı. AİHM’nin bu kararı, devlet alanından bilgi sızdıran kamu görevlilerinin (whistle-blowers) korunması hakkında önemli vurgular içeriyor.

2002’den sonraki 13-14 yıl boyunca, laik kesimdeki -CHP’nin ana gövdesinin de desteğini alan- sert Amerikan karşıtlığını bugün neden göremiyoruz? Cevap açık: Çünkü ABD artık bu kesimin iç politik hedeflerinin karşısında değil; Erdoğan iktidarını desteklemiyor, tam tersine bu iktidarla büyük bir gerilim yaşıyor. Yani ‘emperyalizm’e karşı tavrı asıl belirleyen şey, herhangi bir siyasi akımın iç politik hedeflerine ‘emperyalizm’in ne dediği; o hedeflere OK dediğinde, o siyasi akımın anti-emperyalizmi bitiyor.

İktidarın (Erdoğan’ın) birçok hamlesi o kadar kabul edilemez ve akıl dışı ki, samimi taraftarları ancak bunları birilerinin iktidarı zora düşürmeyi hedefleyen provokatif hamleleri sayarak huzur bulabiliyor. Fakat iktidarın hamlelerine sahip çıkması, adeta “onlara kimse başka sahipler, provokatörler tayin etmesin, onlar öz be öz benim hamlelerimdir” demesiyle de yıkılıyorlar.

Türkiye’deki bütün temel siyasi akımlar (muhafazakârlar, milliyetçiler, ulusalcılar, Kürtler) ‘emperyalizm’i ‘mutlak kötü’ olarak tarif etmede ve bunu iç siyasette bir malzeme olarak kullanmada birleşiyorlar, fakat ‘emperyalizm’ herhangi biriyle ortak hareket etmeye meyledince (hatta bazen ‘bir parmak bal’ bile yeterli olabiliyor) onunla işbirliğinde hiçbir beis görmüyorlar. İktidar basınının bugünkü (1 Kasım) hali bunu bir kez daha gösterdi.

On büyükelçiye karşı takınılan tavır gösteriyor ki, bu günler, ‘Muhafazakâr bir lider desteği olmaksızın kurulamayacak Türkiye’lerden biri olan ‘ittihatçı Türkiye’ hayali kuranların bayram günleri… Onsuz hiçbir şeyin yapılamadığı günümüz Türkiyesinin muhafazakâr liderine gelince… Onun büyük problemi ve çaresizliği de şurada: Evet, destek vermediği hiçbir siyasi proje başarıya ulaşamaz, fakat bu onu o siyasi projenin asli sahibi yapmaz, tam tersine asıl sahibi güçlendirmekten başka bir işe yaramaz.

Türkiye bir zamanlar, kaybedilen evlatlarının mezarlarını buldukları için sevinen babaların ülkesiydi, şimdi sevinme sırası babalarının cezaevinde olduğunu öğrenen çocuklarda… Babasının cezaevinde ve sağ olduğunu öğrenip sevinen çocukların hikâyesi 2017’de başladı. Fakat ülke kendi hikâyesini kendi medyasından öğrenemedi.

“Kötü giden her şeyden iktidarı esirgemenin bir yolunu buluyorlar; bunlar yakında ekonomik zorlukların sorumluluğunu da iktidarın sırtından almak için bir şeyler yapacaktır…” Yukarıda okuduğunuz şey, sosyal medyada bir süredir şaka ve espri konusu olarak dile getiriliyordu ama artık -bir süredir- gerçek.

‘Yetmez ama evet’i defterden silerek siyaset yapılamaz. Sildiklerini zannederler ama bugün olduğu gibi kendi ‘yüksek’ siyasi hedefleriyle ve hayalleriyle hiç ilgisi olmayan siyasi partilerle ittifakı savunurken ‘yetmez ama evet’çilik yaptıklarının farkında bile olmazlar. Nitekim 2010’daki referandumda ‘yetmez ama evet’ (YAE) diyenlere kan kusturanlar sonrasında defalarca YAE dediler -fakat hiçbirini telaffuz etmediler. Birkaçını hatırlayalım…

Tamer Karadağlı’dan Nihal Yalçın’a: “Bir video çekmiş, ‘Son kez tweet atacak olsan ne yazarsın’, ‘Selahattin Demirtaş’a özgürlük.’ E Selahattin Demirtaş ne dedi? ‘Abdullah Öcalan’ın heykelini dikeceğiz’ dedi. Yani hanımefendi bunu mu savunuyor? Pervin Buldan ona sahip çıkıyor, Canan Kaftancıoğlu ona sahip çıkıyor…” Gel de 22 yıl önce Ahmet Kaya’ya bir ödül gecesinde fırlatılan çatal-bıçakları hatırlama… Ortada henüz çatal-bıçak yok ama sesleri duyuluyor gibi…

Türkiye’nin F-16 hamlesi: Ortada, cevabının ‘hayır’ olacağı bilinen bir talep var ve bu da akla “İktidar neden ‘hayır’ cevabı alacağını bildiği bir talepte bulunuyor” sorusunu getiriyor. Soruyu şöyle de sorabiliriz: İktidar, alacağı ‘hayır’ cevabı üzerine nasıl bir plan yapmış olabilir?

Bu yazının başlığı, 2003’te Irak’ı işgale giden ABD ordusuna ‘embedded’ gazeteci olarak katılan Cüneyt Özdemir’in o tarihte çektiği görüntülerin üzerine 2021 değerlendirmelerini döşeyerek ürettiği ve birkaç gün önce yayımladığı belgeselin adına nazire: “Onlarlaydım ama onlardan değildim…” Bu yazının konusu ise, savaşı Türkiye’den izleyen Türk gazeteciler; yani “onlarla olmayan ama onlardan olanlar…”

Devlet Bahçeli’nin metin yazıcılarının metafor kullanma hevesinin yol açtığı kazaların en komiklerinden birini önceki gün idrak ettik: MHP Genel Başkanı “bölücü kebapçılar” derken aşikâr ki HDP’yi, HDP’lileri kast ediyordu. Fakat bu, garip bir biçimde hiç kimse tarafından anlaşılmadı ve espriler birbirini izledi.

İktidar gazeteleri dünya basınının bir numaralı haberi Pandora Belgeleri’ni sevmedi. İkisi hariç, birinci sayfalarda haber hiç yoktu. O ikisine göre de Pandora’nın kutusundan Shakira gibi, Elton John gibi, Claudia Schiffer gibi “ünlüler” çıkmıştı.

Fatih Çekirge’nin Amerikaları: Yirmi yıl önce ‘düellocu’, mert; bugün hain, emperyalist… Bu karşılaştırmayı yirmi yıl arayla sergilenen iki farklı tutum arasındaki çelişkiyi göstermek için yapmıyorum. Çelişki yok. İki Amerika ve bir Çekirge var. Birinci Amerika güç sahibi olduğu için Çekirge Amerikancı, ikinci Amerika artık güçlü olmadığı için Çekirge anti-Amerikan…

Kıbrıs’ta bazı doktorlar ve bazı otel sahipleri Bülent Ersoy ve arkadaşlarına bariz bir haksızlık yapmış. O da sosyal medya hesabından haykırmış: “Hak aramak nasıl olurmuş, göreceğiz, görüşeceğiz…” Ben mesajında bahsettiği hastaneciler, otelciler ya da Kıbrıslı yargı yetkilileri olsam, doğrusu çok korkardım. Kıbrıs’ı zor günler bekliyor.

Son aylarda, muhtemel bir Millet İttifakı iktidarında Halk TV’nin AHaber’leşebileceğine dair can sıkıcı bir karine belirdi: Halk TV, içeriğine ve önemine bakmaksızın Kemal Kılıçdaroğlu’nun bütün açıklamalarına canlı olarak bağlanmayı ve o anda yayında kim varsa onun sözünü kesmeyi itiyat haline getirdi.