Ana SayfaGÜNÜN YAZILARIReferandum : Çekici mi Tehlikeli mi?

Referandum : Çekici mi Tehlikeli mi?

Birçok tanınmış hukukçuya göre referandumlar parlamentonun egemenliğini zayıflatır ve müzakere ve ciddi tartışma temelinde alınmayan kararlardır. Bazen de ulusal güvenliğe zarar verebilir.

Referandum   çok demokratik görünmekle beraber ,   konusu ve yapıldığı ülke de önemli. Bazen referandumların sonuçları ülkeyi  güvenlik ,   demokrasi veya ekonomi bakımından sıkıntıya da sokar.

Küçük toplumlarda referandum çoğu kez başarılı sonuç verebiliyor ve gerçekten o yöre halkının nabzını tutuyor. İsviçre’nin kanton referandumları buna iyi bir örnektir. Ya da bir yörede maden araştırılması yapılmasın mı gibi konularda da halkın istekleri doğru tespit edilebiliyor. Bazılarının kanaati bu şekilde.

Ama kalabalık toplumlarda ve teknik konularda referandum beklenmedik sonuçlar vererek siyasal iktidarı ve ülkeyi zora sokabiliyor. 2016 yılı Haziran ayında referandumda Britanya’da beklenmedik bir şekilde Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma yönünde oy kullanıldı. İngilizler pişman ve ekonomik darbe oldu halka. Ama geri dönüş yok. Belki de son seçimlerde Muhafazakarların darbe yemesine de   bu ayrılık  katkıda  bulundu.

Aynı yıl Ekim ayında Kolombiyalılar, %38’lik bir katılımla %50,2’lik en dar çoğunluk ile, hükümet ile FARC’ın solcu gerillaları arasında 52 yıldır devam eden iç çatışmayı sona erdirmek için dört yıldır müzakere edilen barış anlaşmasını reddetme yönünde oy kullanarak dünyayı şok etti .  Kaybeden ülke oldu. Hükümet hala bugünlerde mücadeleye devam ediyor !

Eğitim seviyesi yüksek toplumlarda dahi ekonomik ve güvenlik açılardan beklenmedik ters sonuçlar çıkabiliyor. İngiltere’de  Avrupa Birliği konusunda olduğu gibi.

Moldova’da AB üyeliği konusunda yapılan referandumda kıl payı evet çıktı. Tehlikenin kenarından dönüldü.

Bazen referandumlar siyasal iktidarın mesuliyeti halka yüklemek arzusundan ileri geliyor. Bence İngiltere ve Kolombiya referandumları buna örnektir.

2005 yılında Avrupa Birliği anayasası Fransız halkı tarafından reddedildi. Anketler de hayır çıkacağını gösteriyordu. O sırada CNNTÜRK’de  yorumcu idim . Rahmetli Mehmet Ali Birand’ın ısrarıyla 400 sayfayı aşan metni çalıştım. Fransa’da çok az kişinin bunu yaptığını sanıyorum. Ben de Birand’a hayır çıkar demiştim referandumdan.

Türkiye’de Başkanlık sistemi konusunda yapılan referandum sonucundan    halk genelde şikayetçi.

Temel insan hakları referandum konusu olmamalıdır. Hukukun gereğidir Bu yönden Amerika’daki kürtaj hakkının bazı eyaletlerde referanduma sunulmasını yanlış bulurum. ABD Anayasa mahkemesi tarafından kürtaj konusunda alınan karar siyasetin bulaştığı aynı mahkeme tarafından eyaletlere bırakıldı.

Son ABD seçimlerinde Arizona eyaleti kürtaja karşı olan Trump’a oy verirken eyalet çapında kürtaj konusundaki soruya kürtaj serbestisinin yani hakkının Eyalet Anayasasına konmasına istedi!

Aynı husus idamın yeniden ihdası  için de geçerlidir. Bu konular yasa ile güvence altına alınmalı.

Birçok tanınmış hukukçuya göre referandumlar parlamentonun egemenliğini zayıflatır ve müzakere ve ciddi tartışma temelinde alınmayan kararlardır. Bazen de ulusal güvenliğe zarar verebilir.

Belediyelerin yetkilerinin genişletilmesi çoğu kez iyi sonuç verir. Bizde ise aksi uygulama  var !

Bir anket yapılmış. Türkiye’ye en düşman ülke listesinde ABD önde. Ama nerede yaşamak istersiniz denince gene ABD önde ! Tutarsızlığa bakın… Rusya’yı beğenenler o ülkeye gitmiyor.

Daha önce bizde yapılan referandumlarda da evet diyenler şimdi pişman…

Bazılarına göre halk, seçilmiş politikacılara göre daha az bilgilidir ve fazla siyasi deneyimi yoktur. Bu nedenle, onlara   göre halkın çıkarları, özyönetimden ziyade ‘politikacılar tarafından yönetilen yönetim ile gene de daha iyi şekilde korunur. Ama her zaman değil. Koşullara bakmak gerekir.

Anayasa kısa olmalı. Temel haklar uluslararası standartlara uymalı ve ayrıntılar kanunlara bırakılmalı. Ancak özgürlükçü olmalı ve sık sık değiştirilmemeli.

Tek söylenecek şey metin hem Parlamentoda hem de geniş halk kitlesi tarafından desteklenmeli. Anayasa herhangi bir kanun değildir.50 artı 1 lik yasa hiç değildir.

- Advertisment -