Ana SayfaManşetSOLUN KÜLTÜR SERÜVENİ - 1 | Halil Berktay: "Değişimi Kabullenme Sorunu -...

SOLUN KÜLTÜR SERÜVENİ – 1 | Halil Berktay: “Değişimi Kabullenme Sorunu – İster 1908’den ister 1923’den başlatın, bir siyasal ve kültürel paradigma sona erdi, tükendi; çare kültürel melezleşmede”

“İsterseniz 1908 Jön Türk Devrimi’nden itibaren diyelim, isterseniz 1923 Cumhuriyet’in ilanından itibaren diyelim Türkiye’nin içinden yaşadığı belli bir siyasal paradigma ve bunu da çevreleyen bir kültürel paradigma söz konusuydu, o sona erdi, tükendi. Türkiye çeşitli yeni geçişler içinde. Türkiye için çare siyasi bakımından makul demokratik merkezde buluşabilmek, kültürel bakımından da kültürel melezleşmeye ulaşabilmek. Bunun için de hem sol hem de sağ mahallelerin muhasebesini yapması ve zaman içinde kaynaşması lazım. Sol örgütlerin muhasebesi faslı artık kapandı. Ama sol kültür tek tek insanların içinde ve vicdanında yaşıyor. Bu sol kültür hem Marksist alanı hem de Kemalist alanı kapsıyor. Bu kültürün zaman içinde nasıl geliştiğini ve değiştiğini ve zaman içinde nasıl yok olduğunu evet yok olduğunu incelemeye çalışacağım.” Halil Berktay’ın Serbestiyet kanalında başlattığı yeni serisi Solun Kültür Serüveni’nin ilk bölümü şimdi yayında.

“İsterseniz 1908 Jön Türk Devrimi’nden diyelim, isterseniz 1923 Cumhuriyet’in ilanından diyelim; Türkiye’nin içinde yaşadığı belli bir siyasal paradigma, hattâ daha geniş bir halini oluşturan, bunu da çevreleyen bir kültürel paradigma söz konusuydu; o sona erdi, tükendi. Türkiye çeşitli yeni geçişler içinde. Bunların nereye kadar gideceğini veya gidemeyeceğini, ne kadar uzun ömürlü olup olamayacağını hep birlikte göreceğiz. Türkiye için çıkış nedir diye sorduğumda; kısa vâdeli, dar anlamda politik çıkış değil, orta ve uzun vâdeli çıkış nedir diye düşündüğümde, yeni bir kültürün, yeni bir birlikte yaşama tarzının, yeni bir toplumsal varoluş anlayışının gerçekleşmesinden başka çare göremiyorum. Bu siyasi, aynı zamanda sosyal ve kültürel kutuplaşmayı aşabilmemiz lâzım. Bunun için de hem sağın hem solun — bu terimleri konvansiyonel olarak kullanıyorum — her iki mahallenin kendi kendisiyle hesaplaşıp, diğerinden, ötekinden öğrenerek yeni bir şekilde örtüşmesi ve zaman içinde kaynaşmasından başka bir çare göremiyorum. Mahallelerin birbirine erişebilmesi, kaynaşabilmesi, konuşabilir olması lazım. Siyasi bakımından, siyasetin makul demokratik merkezinde buluşabilmek lazım. Kültürel bakımdan da, geçmişin kültürel mahallelerini aşan yeni bir kültürel melezleşmeye ulaşabilmemiz lazım.

“Sol örgütlerin muhasebelerini yapması, kendi geçmişlerini değerlendirmesi gibi bir umuttan bahsetmiyorum. O fasıl kapandı artık. Zaten bunu yapacak aktörler de ortada kalmadı. Ama sol kültür tek tek insanların içinde yaşamaya ve günlük olaylara verdikleri tepkileri yoğun olarak belirlemeye devam ediyor. CHP tabanındaki tipik insanları alalım. Hâlâ Kemalist bir altın çağa dönüşün mümkün olabileceğini hayal ediyorlar. Bu kültürel takıntı siyaset alanında ellerini kollarını bağlamaya, her türlü esnekliği yok etmeye, çok dar bir siyasi çizgi içine onları hapsetmeye devam ediyor. Bu muhasebe, çıkarılması gereken kültürel envanter, örgütsel bir mesele değil. Neydi solun kültürü siyaset yelpazesi? Türkiye somutunda bunun içine Marksist ve sosyalist bir alan giriyor, aynı zamanda ilerlemeci, inkılapçı olduğu ölçüde Kemalist alan da giriyor. Bu kültürün zaman içinde nasıl geliştiğini ve değiştiğini ve zaman içinde nasıl yok olduğunu evet yok olduğunu incelemeye çalışacağım.”

- Advertisment -