Cumhuriyet Halk Partisi Lideri Özgür Özel, dün yapmış olduğu zafer konuşmasında, “CHP artık başının üzerindeki görülmez yüzde 25’lik tavanı söz verdiğimiz gibi kırmıştır, tuzla buz etmiştir” diyerek liderliğinde partisinin başarısının altını çizdi. Gerçekten de Türkiye genelinde CHP’nin almış olduğu %37’lik oya bakarsak, CHP tarihindeki en önemli başarılardan biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Gelin bu rakamları analiz edelim.
Seçimlerde önemli olan, günün sonunda adayların almış olduğu oranlar. Ancak kapsamlı bir analiz veya geleceğe yönelik bir perspektif elde etmek istiyorsak çoğu zaman oranlar tek başına yeterli olmayacağı gibi bazı durumlarda yanıltıcı bile olabiliyor.
SANDIĞA KATILIM ÇOK DÜŞÜK
31 Mart 2024 seçimlerinde katılım oranının %78,6’da kaldığını görüyoruz. Bu oran bir çok Batı demokrasi için yüksek bir oranken Türkiye son 10 yıllık seçim ortalamasının(%84,4) anlamlı şekilde altında bir oran.
Türkiye’de seçim katılım oranları
Seçim öncesi yaptığımız ölçüm ve değerlendirmelerde seçime katılım oranının düşük olacağı zaten bekliyorduk. İktidara yakın seçmen yılların biriken tortusu ile uyarı niteliğinde sandığa soğuk bakarken, muhalefet ise üzerinden henüz 1 yıl geçmemiş olan seçim yenilgisinden sonra ümitsizlik içerisinde sandığa soğuk yaklaşıyordu.
Dün ortaya çıkan sonuç sonrası verileri detaylı ve bölgesel analiz ettiğimizde iktidara yakın seçmenin katılım oranının muhalefete yakın seçmene kıyasla çok daha düşük olduğunu görüyoruz.
Örneğin; Ak Parti’nin kalelerinden olan Adıyaman’da 2019’da katılım oranı %80,6 iken, Son seçimde bu oranın %69,7‘ye geriledi.
Buna karşın İstanbul-Beşiktaş’ta katılım oranı %81,4‘den %80‘e gerilemiş.
Daha sistematik bir analiz ile, 2019’da her iki partinin %60’ın üzerinde oy aldığı seçim bölgelerini karşılaştırdık.
Ak Parti’nin %60 üzerinde oy aldığı seçim bölgelerindeki seçime katılım %8‘e yakın oranda düşerken, CHP ağırlıklı bölgelerde katılım %3,6 düşmüş.
Daha ileri bir analizle ilgili seçim bölgelerini rakip partinin değişim oranından ayıkladığımızda fark daha da artıyor.
Örneğin CHP’daki kaybı bulmak için analize dahil ettiğimiz Çanakkale’de geçmiş dönem Ak Parti oy oranı ortalaması %30 civarındayken, Konya’da CHP %10 civarında bile değil.
Bu ağırlıklar ile kayıp oranlarına baktığımızda Ak Parti ağırlıklı bölgelerde katılım %7,83 oranında düşerken, CHP ağırlık bölgelerde katılım oranındaki düşüş %1,92‘de kalıyor.
Sandık bazlı sonuçlar açıklandığında sandık karşılaştırmalı olarak daha hassas oranlara ulaşabiliriz.
AK PARTİ SEÇMENİ KİMLERİ TERCİH ETTİ ?
Seçim öncesinde Ak Parti seçmenine yönelik yapmış olduğumuz kalitatif, kantitatif ve sosyal medya ölçümlerinde Ak Parti seçmeninde 2 yönelim tespit etmiştik.
Birincisi yukarıdaki verilerinde ortaya koymuş olduğu sandığa gitmeme eğilimi.
Diğer yaklaşım ise seçim bölgesine göre değişen alternatif adaylara yönelim.
Bu yönelimlere baktığımızda Ak Parti seçmeninin “şer ekseni” olarak görmediği partilere veya adaylara yöneldiğini görüyoruz.
Bir çok seçim seçim bölgesinde bu geçmiş seçimde Cumhur İttifakı’na destek veren Yeniden Refah Partisi iken, Sivas’ta Büyük Birlik Partisi, Nevşehir’de İYİ Parti olarak kendini gösteriyor.
CHP’ye yönelim ise çok daha kısıtlı. İl bazlı baktığımızda her seçim standart olarak görülen geçişkenlikten anlamlı olarak ayrışan tek ismin Mansur Yavaş olduğu görülüyor. Ak Parti seçmenindeki Mansur Yavaş’a yönelim %20 civarında.
GENÇ SEÇMEN KİMİ TERCİH ETTİ?
2019 seçimlerinden bugüne 4 milyon 300 bin, 2023 seçimlerden bugüne 800 bin yeni seçmen vardı.
Yeni seçmen tercihleri incelediğinde farklı projeksiyonlar ile CHP’ye sempati %50’lere yaklaşırken, Ak Parti’ye yaklaşım %22 civarında seyrediyor.
Benzer projeksiyonu sonraki yıllara taşırsak 2028 seçimlerinde yaklaşık 2 milyon potansiyel CHP seçmeni daha kümeye dahil olacak.
Özetle; 31 Mart Seçimleri’nin analizi, katılım oranlarındaki düşüşten, seçmen tercihlerine kadar geniş bir yelpazede önemli bilgiler sunuyor. Bu veriler, sadece bir seçim sonucunu değil, aynı zamanda Türkiye’nin siyasi manzarasının geleceğine dair de ipuçları veriyor.
* 2019’dan beri faaliyet gösteren ve pazar araştırma, sosyal ve siyasal araştırma teknolojileri geliştiren Datailor Teknoloji ve SocialInsight Veri Analiz şirketleri kurucu ortağı ve genel koordinatörü.