Değerli Meslektaşım Selim Kuneralp geçenlerde yapılan G-20 zirvesi ve bu zirvede ortaya atılan Baharat Yolu hakkında güzel bir yazı yazmıştı. Ben konunun başka bir veçhesini ele almak istedim.
Dünya ticaretini arttırmak için jeopolitik nedenlerin de katkısıyla global ulaşım yolları gündemde.
Çin’in ABD nüfuzunu da azaltmak amacıyla ortaya attığı ve devam eden İPEK Yolu (BRI) projesinin önemli alt yapı projelerini de içeren ve esas itibariyle Asya’yı Avrupa’ya ve Afrika’ya bağlayan girişiminin 3 trilyon dolara mal olacağı tahmin ediliyor. Geçtiği ülkelerde yapılan alt yapı maliyetini karşılayamayan ülkelerin bazı tesislerini alan Çin’e karşı da bir takım ülkelerde bir alerji oluşmuş. Bu ulaşım yoluna 155 ülke katılıyormuş ve global anlamda dünyada GSH’ya 7 trilyon dolar ilave katkı sağlayacağı tahmin ediliyor. G-7’lerden katılan tek ülke İtalya projeden çıkacağını açıkladı. Çin’in özellikle Napoli limanının kullanımını istismar ettiğinden şikayetçi.
Ulaşım yolları tutkusu büyük. AB-Japonya-Tayvan hattı var. Güney Kore’nin INDO-Pasifik projesi var. Bir ara Rusya’nın Finlandiya’yı dahi heyecanlandıran Arktik yolu projesi vardı. Orta Asya ülkeleri ve bilhassa Türkmenistan da ulaşım koridoru olmaya çalışıyor.
Rusya da Mumbai’ye giden bir transit koridoru peşinde..
Derken G 20 nin son zirvesinde bilhassa Hindistan’a çiçek atmak için Baharat yolu ortaya atıldı. Şimdi adı IMEC olarak isimlendiriliyor bazı çevrelerde. (Hindistan-Ortadoğu-AB Koridoru) Bunun jeopolitik amacı da var. Çin’in İpek yolu projesine ve Ortadoğu da artmakta olan faaliyetine karşı olmak.
Burada sıkıntı şu: Mumbai’den kalkıp Süveyş Kanalından geçip Akdeniz’e ulaşmak gibi bir basit yol var. IMEC buna alternatif. Kanaldan geçmek ton başına 7 dolar.
Önerilen yol Mumbai-Dubai deniz yolu. Orada Dubai-Al Hadith 2300 km.(tren veya karayolu) ve sonra Al Hadith- Hafya-Pire deniz yolu. Şimdi indir-bindir ve liman vergileri de var. Ayrıca gerekli alt yapıyı da kurmak icap ediyor.
Baharat yolunun Süveyş Kanalı’ndan gidilmesine göre zamandan yüzde 40 kazanma ve maliyetten yüzde 30 azalma sağlayacağı iddia ediliyor. Haritada ise pek öyle görünmüyor . İyi hesaplanmış mı kuşkulu en azından…
Başka bir sorun da acaba İpek Yolu ile Baharat Yolu ne kadar mal taşır? Ortada bu kadar mal var mı?! Ticarette korumacılık tamamen kalkacak mı ? Yaptırımlar ne olacak?
Bu tür projeler ilk bakışta cazip görünse de sonunda maliyet ve zaman faktörleri ağır basar.
Türkiye’nin “vay bizi nasıl by-pass ederler” diye endişe etmesine gerek yok. Belki oldu olacak Hayfa’dan Pire’ye giderken Mersin Limanı’na da uğrarlar ! Pire limanında çoğunluk hisse ise Çin şirketinde….