İtalya’nın merkez soldan yükselen yeni yıldızı Elly Schlein, kendine özgü bir formatta siyaset yapıyor. 12 Mart’tan bu yana PD’nin (yani Partito Democratico’nun) genel sekreteri olan ve “Elly Pop” olarak da tanımlanan “pop-siyasetçi” Elly Schlein, İtalyan siyasetinde yeni bir rüzgar estiriyor. Ana muhalefet lideri olarak da görülen Elly, büyük ilgi çekiyor. Schlein, iş reformu ve iklim değişikliğiyle mücadele konusundaki görüşlerinin yanında, göçmen ve eşcinsel haklarını da savunan bir lider.
Basın toplantısı yapmak yerine, talk-show’lara çıkıp piyano çalmayı tercih eden Schlein’ın, talk-show’daki tarzıyla kürsüde siyaset yaparkenki tarzı da farklı. Meydanlarda daha sert ve ciddi bir görünümü olan Elly Schlein, talk-show’larda ise daha dağınık. Mesela kemer takmadığı için gömleği sağa sola dağılabiliyor.
İtalya nereye gidiyor?
İtalya, birkaç yıldan beri, kendi durumundan çok memnun olmayan bir ülke. İşsizlik sorunu, Milano başta olmak üzere büyük şehirlerdeki yüksek kiralar, AB bankacılık krizi… “Keşke turizm değil endüstri ağırlıklı bir ülke olsak” düşüncesi… Elly Schlein’ın gördüğü rağbetse, bu gibi konulara önceki siyasetçilerden farklı çözümler sunmasından çok, kendine özgü pop tarzından kaynaklanıyor. Gerçi asgari ücrete dair politikaları da var ve bu bağlamda Giorgia Meloni’ye soldan eleştirileri de oluyor. PD’nin daha sol bir siyasete yönelmesinden yana olan Elly, şimdiye kadar bu partinin genel sekreterliğine gelen ilk kadın ve en genç kişi.
Giorgia Meloni’nin Ekim ayında başbakan olmasından birkaç ay sonra, Elly Schlein, merkez solun en büyük partisi PD’nin genel sekreterliğine seçildi. Meloni’nin başbakanlığı, İtalyan siyasetinin klasik kalıplarını kıran bir durum olarak görülse de Elly Schlein’dan sonra Meloni’nin de klasik kaldığı söylenebilir.
PD: Partito Democratico
2007’de kurulan PD, orta yaşlı erkeklerin egemen olduğu, CHP’yi andıran bir partiydi. Elly Schlein, Başkan Bonaccini’nin listesine karşı zafer kazanarak genel sekreter konumuna geldi. Başkanın Bonaccini olmasına rağmen, genel sekreter Elly, daha etkili ve daha popüler.
Giorgia Meloni ve Elly Schlein… İtalya’nın ve Avrupa’nın iki zıt kutbunu, iki zıt insan tipini, iki zıt yaşam tarzını temsil eden iki kadın… Roma doğumlu Giorgia ve İsviçre doğumlu Elly… İtalya’nın ilk kadın başbakanı, anne oluşunu vurgulamaktan hoşlanan, komünist babanın (annesi tarafından yetiştirilmiş) sağcı kızı Meloni… Karşısında Yahudi kökenli, biseksüel, global auralı, mülteci dostu, İtalyan siyasetinin aniden beliriveren UFO’su gibi olan, Atlantik’ten Akdeniz’e bir yeşil sosyalist rüzgar gibi esen (ve bu şekilde esen ilk kişi olmayan) Elly Schlein…
Melvin Schlein
Elly’nin babası, Aşkenaz Yahudisi kökenli Amerikalı siyaset bilimci Melvin Schlein. Annesi, Kuzey İtalya’daki küçük bir üniversitede hukuk profesörü. Ağabeyi, Zürih Üniversitesi’nde ders veren bir matematikçi. Ablası, İtalyan hükümeti için çalışan bir diplomat. Elly’nin annesinin dedesi Agostino Viviani ise, İtalya’nın ilk antifaşistlerindenmiş. Yani Elly’nin ailesini tüm Batı düşünce tarihinin küçük bir özeti olarak bile değerlendirmek mümkün.
1985 doğumlu Elly ve 1977 doğumlu Giorgia… 2020’li yıllarda, modern İtalyan kadınının ve Avrupa kadınının iki farklı yüzü… Modernitenin klasik (Giorgia) ve postmodern (Elly) varyantı belki… Bazı yorumlara göreyse, bu iki siyasetçinin arasında hem zıtlık hem benzerlik var… Giorgia Meloni ve Elly Schlein’ın benzer yaklaşım içinde olduğu konulardan biri, Rusya-Ukrayna meselesi. Her ikisi de Ukrayna’yı destekliyor.
Türkiye’ye gelselerdi
Bu iki siyasetçi turist olarak Türkiye’de dolaşsa ve ünlü kişiler olmasalar (gerçi Elly Schlein’ı bizde zaten pek tanıyan çıkmaz diye düşünüyorum) ortalama Türk insanı aradaki bu “zıtlığın” en azından birazını sezebilir miydi?
Elly Schlein, İsviçre’nin İtalyanca konuşulan bölgesinde, Amerikalı bir baba ve İtalyan bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş. Oturuşu-kalkışı Stephen Hawking’i andırabilen, erkeksi, dağınık ve neredeyse otistiğimsi görünümlü Elly Schlein’ın Amerikan-Anglosaksonvari bir tipi var. Bizde “İtalyanlıkla özdeş” sayılan özelikleri taşımıyor. Diğer İtalyan siyasetçilerinden çok, aspergerli çevre aktivisti Greta Thunberg’i andıran fikirlerinin olduğu da söylenebilir. Elly, İsviçre’de yetiştiği için “zengin aile kızı” olarak tanımlansa da kendisi buna itiraz ediyor ve “Evet okula İsviçre’de gittim ama özel okul değil devlet okulu” diyor. “Aşırı sağcılar, İsviçre doğumlu herkesin milyoner olduğu propagandasını yapsalar da bu gerçek değil” diye de devam ediyor.
Barack Obama
Elly Schlein, Giorgia Meloni kadar çok iş değiştirmemiş, geçmişte Meloni gibi barda değil Barack Obama’nın kampanyasında (gönüllü olarak) çalışmış… Schlein, iklim aktivizminin aşırılıklarını da savunabilen bir politikacı. İtalya’da da bu konu önem taşıyor. Mesela son olarak bir iklim aktivisti yaklaşık bir ay önce Floransa’da tarihi bir saraya saldırdı. Elly Schlein işte böyle eylemlere ılımlı gözle bakabilen azınlığın parçası. Genel olarak da “woke” dediğimiz kişilik yapısının çoğu özelliğini bünyesinde topladığı söylenebilir. Örneğin uyuşturucunun da serbest bırakılmasından yana. Eşcinsel evliliği, eşcinsellerin çocukları evlat edinebilmesini savunuyor.
Dış görünüş farkları
Giorgia Meloni de bizdeki “tüm İtalyanlar esmerdir” klişesiyle örtüşmeyen şekilde açık tenli ve renkli gözlü olsa da en azından el-kol hareketleri bağlamında tam bir İtalyan. Elly Schlein’a kıyasla Akdenizli tipli, “daha az pembe” tenli. İki kadın arasında giyim tarzı olarak da fark var. Elly Schlein sırt çantalı bir kadın, hatta bu yönüyle ilgili espriler de yapılıyor. Giorgia Meloni, klasik giyimli. Meloni’ye yaranmaya çalışan bir siyasetçi Meloni’nin Rolex saate, Elly Schlein’in Casio saate benzediğini söylemiş.
Kim ne derse desin, Giorgia Meloni ve Elly Schlein arasında dramatik bir yaşam tarzı farkından söz etmek zor. Zaten Batı’da sağcılar ve solcuların yaşam tarzı farkları bizdeki kadar yüzeye ve fiziksel yaşama yansımaz, daha “derinden derine” farklar söz konusudur. Elly Schlein ile Giorgia Meloni arasındaki bir farksa, Elly Schlein’ın bir “enternasyonal-İtalyan”, Giorgia Meloni’nin “klasik İtalyan” olması.
Tolkien etkisi
Giorgia, Roma’nın işçi mahallesinde yetişmiş. Çocuk bakıcılığı, garsonluk, hatta barmaid’lik yapmış. 11 yaşında Tolkien’den etkilenip Hobbit kostümüne girmiş olan ve gene neredeyse çocuk yaştan itibaren yoğun sağcı görüşlere meyleden Giorgia Meloni’nin yaşam öyküsü, Türkiye “normal”lerine, en az Elly’nin düşünce dünyası kadar uzak. Yani yaptığım bu karşılaştırma için “burada bizlik bişey yok” diyenler, çok haksız olmayabilirler. Elly’nin düşünce dünyasının Türkiye’de kısmen de olsa karşılık bulma şansı olabilecek boyutu ise, yoksulluğa yaptığı vurgu olabilir.
Yılmaz Morgül
Giorgia Meloni belki Avrupa’da modernitenin klasik yüzünü temsil ediyor olsa da, bu pek de bizdeki anlamıyla klasiklik sayılamaz. Batı’nın “klasiği” (bkz: Meloni) bizim “klasik”ten çok farklı. Sonuçta Klasik Avrupa müziğinde Beethoven devleşiyor, Klasik Türk Müziğinde ise Yılmaz Morgül.
Elly Schlein’a ve partisine dönersek… Partito Democratico, son seçimlerde yüzde 19’luk oy oranına ulaşmıştı. Bakalım, Elly Schlein’ın enerjisi, bu partinin daha yüksek seviyelere gelmesini sağlayabilecek mı?