İsrail’de genel grev yayılıyor. Tel Aviv Havaalanı grev nedeniyle uçuşlara kapatıldı. Birçok üniversitenin de genel greve katıldığı görülüyor. HAMAS’ın elindeki rehinelerden altısının önceki gün ölüsünün bulunması, İsrail’de değişik tepkilere neden oluyor. Göstericilerin sayısı, her geçen gün artıyor. Görünen o ki Netanyahu’nun işini zorlaştıracak en önemli birikim İsrail’in içinde oluşabilir. Yakın zamanda yapılacak ABD başkanlık seçimleri, sorunun çözüm konusunda bir dönüm noktası olabilir.
Hamas seçeneği ve İran
Tahran’ın orta yerinde HAMAS lideri İsmail Haniye’nin bombayla vurulması, yeni bir dönemin başlangıcıydı. 7 Ekim’de, Hamas, kabul edilemez bir saldırı gerçekleştirdi. Netanyahu demek ki bir “fırsat” bekliyormuş. Vahşi, acımasız bir yola başvurdu. Halen vahşet sürüyor. Batı devletlerinin bir kesimi Netanyahu’yu haklı görüyor. 31 Temmuz 2024 gecesi HAMAS liderlerinden İsmail Haniye’nin öldürülmesine, cevap olarak İran’dan büyük bir askeri hamle bekleyenler hayal kırıklığına uğradı. HAMAS askeri ve siyasi olarak ağır bir darbe yedi. Onu destekleyen ve HAMAS’ı bir seçenek olarak İslam dünyasının önüne koyan İran da ağır bir prestij kaybına uğradı.
Türkiye
Mahmud Abbas, TBMM’de yaptığı konuşmada, dolaylı olarak HAMAS seçeneğine karşı, meseleyi müzakere masasına getirme tercihini ifade etti. Türkiye’nin bu koşullarda Mahmud Abbas’a gösterdiği yakınlık dikkat çekti. İsrail’in dört bir yanında başlayan kitle protestoları, Netanyahu’nun şiddet politikasını sürdürebilmesini daha da zorlaştıracak gibi görünüyor. Öte yandan, bölgede, İran’ın merkezini oluşturduğu silahlı kargaşa, kutuplaşma ve şiddetle çözüm konusu, yeni bir boyut kazandı. Bölgenin güçlü ülkeleri, Hamas ve İran konusunda daha temkinli hareket ediyor. Tabii burada bir mesele de Avrupa’nın, Türkiye’nin, bölgedeki Müslüman ülkelerin bir gelişmeye nasıl adapte olabilecekleri.
15 Ağustos 2024 tarihinde TBMM’de Mahmud Abbas’ın yaptığı konuşmanın içeriği, yeni dönemin manifestosu veya ipucu olarak değerlendirilebilir. Filistin’de işte bu yeni eğilim nasıl bir karşılık bulabilir, onu görmemiz gerek. “Batı Şeria’da Mahmud Abbas’ın hiçbir gücü yok” tezi, gerçeği yansıtmıyor. Orada silahlı güçleri olan Hamas’ın toplum üzerinde maddi-manevi bir baskı yarattığı inkar edilemez. Önümüzdeki dönemde, Gazze’de de Batı Şeria’da da yeni iktidar ilişkileri oluşabilir. Peki İsrail’de büyüyen hoşnutsuzluk Netanyahu’nun sonunu getirebilir mi? Tel Aviv’de başlayan ve bütün İsrail’e yayılan gösteriler, büyük ihtimalle yeni bir paradigmaya güç verecek. Türkiye, bu yeni şekillenen ve İran’ın çaptan düşmesiyle ilerleyen çözüme katkı verebilecek etkili güçlerden biri. Erdoğan-Sisi buluşması, yeni çözüm yolları üretebilir.