Çin’in Fransız konyaklarına vergi koyması Fransız üreticilerini kızdırdı. Avrupa Birliği’nin Mercusor (Avrupa Birliği’nin bir tür Latin Amerika kuruluşu) ile imzaladığı ticaret anlaşmasına bu kez Fransız çiftçileri isyan etti. Güney Amerika’dan gelecek et ile rekabet edemeyeceklerini söylüyorlar. Yolları kapadılar. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Mercusor ile imzalanan anlaşmayı uygulamayacağını açıkladı.
Avrupa’da birçok araba fabrikası ya kapanıyor ya üretim yerini Meksika gibi el emeğinin daha ucuz olduğu yerlere taşıyor; ucuz Çin arabaları ile rekabet edemiyorlar.
Öte yandan, Donald Trump geliyor. Müstakbel başkan başta Çin malları bütün ithalatı büyük vergilerle azaltacağını açıkladı. Ayrıca, Federal Hükümet bütçelerini büyük ölçüde indireceğini, bu işin başına getirileceği açıklanan Elon Musk söyledi. Trump, gelir ve kurumlar vergilerini düşüreceğini ve azaltılacak federal bütçenin ithalat vergileri ile karşılanacağını söylüyor. Aklı başında ekonomistler bunun hiç gerçekçi olmadığını iddia ediyor. ABD’nin koyacağı ithalat vergilerine Çin ve Avrupa Birliği’nin mukabele etmeyeceğini düşünmek saflık olur. Anlaşılan hazırlıklar bile yapılmış. Sistem sanki bir tür “korumacılığa” dönüyor.
Ekonomistlerin çoğu Trump sisteminin üstelik enflasyona yol açacağını, ucuz mala alışmış halkın zarar göreceğini söylüyor. Bakalım Trump’ın dedikleri bir Amerikan “NAS”ı yaratacak mı !
İkinci Dünya Harbinden sonra başta Amerika ve Batılılar ağırlıklarını serbest ticaretten yana koydu. Teknolojide ileri olduklarından bundan avantaj sağlayacaklarını düşündüler. Bir süre böyle devam etti. Sistemi ucuz malları ile bilhassa Çin bozdu ve Batıyı şaşırttı. Çin şirketleri ucuz el emeği ve bir miktar devlet desteği ile avantajlı duruma geçti. Çin’in elinde diğer ülkelere nisbetle bol para ve ABD federal hisseleri var.
Amerika’nın iç ve dış borçları 35 trilyon doları aşmış! Trump’ı rahatsız eden de bu. Ayrıca, Trump sisteminin gelir adaletsizliğini arttıracağını söyleyen ekonomistlerin sayısı hiç de az değil. Üstelik “ucuz” mala alışmış kitleler şimdi bundan memnun olmayabilir.
Serbest ticaretin mevcut şekilde devam edemeyeceği anlaşılıyor. Ancak, mevcut ticari bloklar içinde serbest ticaret muhtemelen devam edecektir. Avrupa Birliği, Mercusor gibi. Meksika, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada arasındaki NAFTA’nın devamı Trump’a bağlı. İddia o ki serbest ticaret, ayrıca kaçakçılığı ve narkotik dolaşımını arttırdı.
İkinci Dünya Harbinden sonra kurulan sistem çöktü..G-7 ve G-20 gibi kurumlar da çare olamadılar. Yenisi nasıl kurulur veya kurulabilir mi! Dünya bir geçiş dönemine girdi.
Kolay değil, küresel güvenlik ve refahı sağlamak.