Ahmet Turhan Han ile söyleşiyi izlemek için:
https://www.youtube.com/watch?v=qPO2n_FL0Wo
Öncelikle bu seçim sistemden bahsedeyim. D’Hondt sistemi diye adlandırıyoruz bu seçim sistemini. Bu aslında önceki seçimlerde ve dönemlerde uygulanan bir sistemdi. Burada ilgili seçim bölgesindeki toplam oy sayısının önce kendisi alınıyor. Sonra oy sayısı ikiye, üçe, dörde, kaç milletvekili çıkartıyorsa o sayıya kadar bölünüyor. Ve bu şekilde partilerin aldıkları oy sayıları yan yana dizilerek o seçim bölgesindeki partilere vekiller dağıtılıyor. Bu zaten önceki senelerde de uygulanan bir sistemdi.
Bu dönem şöyle bir şey değişti. Geçen dönem ittifaklar arası dağılımda, oy oranı ittifaktaki diğer partiye yazılıyordu. Örnek verelim: AK Parti-MHP ortaklığında bir seçim bölgesinde MHP’nin yüzde üç oyu oluyor. Ama bu yüzde üç oyla MHP’nin herhangi bir vekil çıkarma ihtimali yok. AK Parti diyelim bir tane vekil çıkardı. MHP’den gelecek yüzde üçle, AK Parti’nin ikinci bir vekil çıkarma ihtimali de olabiliyordu. Böyle bir sistemdi. Yeni sistemle birlikte artık Millet İttifakı’nın birlikte hareket etmesi bir zorunluluk.
Bu dönem bunu değiştirdiler. Yeni seçim sisteminde bunu tamamen ortadan kaldırdılar. Eğer bir parti ilgili bölgede çok güçlü değilse, yani bölgesel bir gücü yoksa o partiler için dezavantajlı bir sistem oldu. Bu yeni sistem avantaj sağladığı en büyük partiyi (diyelim AK Parti’yi veya bölgesel faaliyet gösteren HDP’yi) çok etkilemiyor. Küçük partilerin, mesela TİP’in tek başına hareket etmesi ise çok riskli.
Örneğin yeni sistemde İYİ Parti, Saadet ve diğer partilerin katılımı ile birlikte ortak liste çıkarılırsa Malatya’da çok rahat iki vekil çıkarabilecekler gibi görünüyor.
Tek vekilli illerde yapacak bir şey yok. Mesela Tunceli. Tunceli için çok yapacak bir şey yok. Zaten orada birinci parti kim ise o alıyor.
İstanbul gibi üç seçim bölgesi olan iller ya da İzmir, Antalya, Ankara. Buralarda da aslında seçim bölgeleri ve seçmen sayısı büyük olduğu için tüm partiler oralarda genelde ayrı ayrı girme eğilimindeler. Ama burada da hata yapıyorlar. Birlikte hareket ettiklerinde toplamda çıkaracakları vekil sayısı büyük seçim bölgelerinde daha da artıyor. Oradaki bir vekil alacağız hissine kapılmayıp ortak listeyle hareket etmek çok daha sağlıklı. Aksi bir durumda Cumhur İttifakı kıl payıyla meclis çoğunluğunu alabilir.