Programın tamamını Serbest TV’de izlemek için:
Kimsenin pek beklemediği ve enerji bakımından pek dışarıya bağımlı olmayan Kazakistan’daki gelişmeler hepimizi şaşırttı. Adeta ülkede rejimi değiştirecek boyutlara geldi.
Rusya’nın müdahalesiyle işler şimdilik yatışmış görünüyor. Tabii Kazakistan’daki olaylar otokratik diğer Orta Asya ülkelerini de endişelendirdi. Rusya böylece Orta Asya’da en önemli unsur olduğunu ortaya koydu. Çünkü Çin’le rekabet halinde. Bir ölçüde de İran ve Türkiye ile de rekabet halinde ama tabii Çin’e göre o kadar önemli değil bu iki ülke.
Kazakistan’da yaşananlar Türkmenistan’ın gaz projesini etkileyebilir
Taliban’ın iktidara gelmesinin ardından Kazakistan’da böyle bir şeyin olması birbiriyle bağlantılı olmamakla birlikte Orta Asya’da orta vadede birtakım çalkantılara yol açabilir. Belki kısa vade belki de orta vadedeki ikinci olay ise Türkmenistan’ın Afganistan üzerinden Pakistan ve Hindistan’a gaz yollama projesi… Bu konuda tabii Afganistan’daki sallantılı durum projeyi önemli ölçüde engellemiş görünüyordu. Fakat Türkmenistan’ın Taliban ile yaptığı görüşmelerde Taliban bir açıklama yaptı. Dedi ki ‘Biz boru hattına güvence verebiliriz, bunun güvenliği için de 30 bin kişilik bir askeri birim ayıracağız.’
Geriye ne kaldı bu projenin gerçekleşmesi için, kısa adı TAPİ olan? Birisi boru hattının tamamlanması için finansman, diğeri ise Hindistan ile Pakistan’ın gaz fiyatlarına itirazlarının giderilmesi. Bu tabii önemli bir proje. Bu Türkmenistan bakımından çok önemli çünkü gazı çeşitli kanallara yollama imkânı veriyor, tek bir ülkeye bağımlı kalmaktan kurtarıyor. Öbür yanda Hindistan ve Pakistan’ın önemli ölçüde gaz ihtiyacına destek veriyor.
Televizyonda Hindistan’dan nohut ithal ettiğimiz haberini görünce canım yandı
Son konu ise tam dış politika konusu değil, bir kişisel yaşanmışlığım. Hindistan’da büyükelçiyken Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Bey beni tanıyordu, çünkü annem babam Ziraat Fakültesi mezunuydu. Her ikisi de rahmetli, babam Toprak Mahsulleri Ofisi’nde çalışmış. Ahmet Bey dedi ki, ‘Elimizde büyük ölçüde mercimek ve nohut var.’ Halkının büyük oranda vejetaryen olduğu Hindistan için bunlar en önemli gıda maddeleri. Bizim de stoğumuz fazla durumdaydı. Ahmet Bey bir davet verdi, ithalatçıları çağırdık. Ellerindeki mercimek ve nohutu 200 milyon dolara o zaman sattılar. Fazla stoklarını erittiler.
Bunu niye anlattım? Dün bir televizyon kanalında Türkiye’nin Hindistan’dan nohut ithal etmekte olduğu haberini gördüm. Bu benim canımı yaktı. Çok üzüldüm, nereden nereye geldik diye…