Bülent Şahin Erdeğer

ABD yönetimi, Esad rejiminin eski Deyr-i Zor Valisi Semir Osman eş-Şeyh’i Los Angeles kentinde tutukladığını duyurdu. Eş-Şeyh, 2011 yılında Suriye’de başlayan olaylardan bu yana yabancı bir ülke tarafından tutuklanan ilk rejim yetkilisi. Eşi ABD vatandaşı olduğu için 2020'den bu yana siyasi kimliğini gizleyerek ABD'de de ikamet izni alan eski Vali ABD'den çıkmaya çalışırken fark edilip tutuklandı

Said Nursi’nin müzeye dönüştürülen Barla’daki evini ziyaret eden bir grubun çektiği videoda bozkurt işareti yapmaları Nur cemaatleri arasında tartışma yarattı. Nurcuların haber sitelerinden Risalehaber olaya “provokasyon” derken, Said Nursi’nin milliyetçilik ve ırkçılığa karşı karşı yazdıkları paylaşıldı.

Umman’ın Vadi el-Kebir bölgesindeki Şiilere ait caminin yakınında meydana gelen silahlı saldırıda 9 kişi öldü.

Esad, Erdoğan’ın normalleşme çağrılarına karşı ılımlı sayılabilecek mesajlarını sandık başında vermişti. Nüfusunun yarısı ülke dışında olan Suriye’de Esad’ın kontrolü altındaki şehirlerde parlamento seçimleri yapıldı. Gözlemciler göre seçim esas sonucu İran’ın Halk Meclisi’nde Suriye'deki kollarını güçlendirmesi. Tahran rejimi, Suriye'de birlikte hareket ettiği bazı uyuşturucu ve silah tüccarlarına 'milletvekili dokunulmazlığı' kazandırdı.

Bir dönem Suriye muhalefetinin liderliğini yapan Alptekin Hocaoğlu: Türkiye’nin etkin olduğu bölgenin yönetimi ‘At hırsızı’ komutanlara verildi. 5 milyon kişinin yaşadığı bölgeyi 3-5 komutan yönetiyor. Sınırlar çizildikten sonra ailemin bir kısmı Suriye’de kalmış bir Türkmen olarak söylüyorum: Türkiye, Suriye tarafında sadece Türkmenlere oynayarak Türkmenlere büyük kötülük yapıyor. Çünkü Türkmen-Arap-Kürt ilişkilerini bozuyor. Büyük bir kısmı Kürt nüfustan oluşan Afrin’de Kürtçe tabelaların silinmesi, sanki Türkiye'nin bir iliymiş gibi davranılması PKK unsurlarının taban kazanmasına yol açıyor.

Erdoğan Esad’a barış mesajları gönderse de Şam rejimi normalleşme için TSK’nın Suriye’den çekilmesini şart koşuyor. Putin’in Erdoğan ve Esad’ı Ankara’da ya da Bağdat’ta buluşturabileceği de iddialar arasında.

Pezeşkiyan rejim lideri Hamaney’in ultra muhafazakarları dengeleme çabasının sonucu olarak aday olabildi. Yeni dönemde karşısında derin devleti ve muhafazakarların elindeki Meclis’i bulacak olan Pezeşkiyan’ın Türkiye ve Batı ile ilişkileri düzeltmesi bekleniyor. Yeni dönemin Gazze ateşkes müzakereleri ile İran nükleer müzakerelerine nasıl yansıyacağı ise merak konusu.

7 Ekim’den bu yana Gazze’de katliamlar sürerken dünyanın en prestijli tıp dergisi Lancet ölü sayısının 186 binden fazla olduğunu açıkladı. Dünyaca ünlü edebiyatçı ve insan hakları aktivisti Abulhawa ise doğrudan ve dolaylı ölümlerin 194 binden 514 bine kadar yükselebileceğini ifade ediyor.

Hamaney’in işaret ettiği muhafazakar aday Galibaf ikinci tura kalamadı. 5 Temmuz’daki ikinci tur; diğer muhafazakar aday Said Celili ile Hamaney’in yarışa girmesine onay verdiği tek reformist aday Pezeşkiyan arasında. İki aday da Türk asıllı. Celili, bütün muhafazakarları birleştirmeyi hedefliyor, Pezeşkiyan ise ilk turda “hiçbirşey değişmiyor” diyerek sandığa gitmeyen yüzde 60’ın ikinci turda sandığa gitmesini umuyor. İlk turdaki yüzde 40 katılım 1979’dan bu yana İran’daki en düşük katılım oranı.

İsrail gazetesi Haaretz ve Balkan Insight, Belgrad'ın İsrail'e büyük miktarlarda silah ve mühimmat ihraç ettiğini ve Gazze'deki mevcut savaşın ortasında bu yıl ihracatı artırdığını ortaya çıkardı. Sırbistan'ın İsrail askeri uçakları ve Yunan hava sahasını kullanan bazı sivil uçaklar aracılığıyla İsrail'e gönderdiği silahlar arasında Sırp devlet şirketi Krusik'in ürettiği ve Gazze’de kullanılan 155 mm'lik topçu mermileri de var.

“Türkiye’nin Suriye’de neler yaptığı” konusu Türkiye kamuoyunda çok az gündem olduğundan bölgeden Türkiye’ye yönelen tepkiler, protestolar da “nankörlük” olarak yorumlanabiliyor. Ama bölgeyi yakından takip edenler için bu tepkiler sürpriz değil. 2016’dan beri Suriye’deki politikasını anti-Esad’dan, anti-YPG’ye doğru değiştirmeye başlayan Türkiye, kontrol altında tuttuğu bölgelerde işbirliği yaptığı silahlı grupların baskıcı politikalarının faturasını ödüyor. Son olayların arka planında Türkiye’nin göz yumduğu HTŞ’ye yönelik Mart ayından beri süren gösteriler ve Türkiye’nin yeni açılacak sınır kapısını Suriye rejimiyle birlikte yöneteceği haberlerine tepkiler var.

Saadet Partisi’nde çoklu genel başkan adaylarıyla gidilen genel kongre bir yıl ertelendi. Partideki tartışma ise AK Parti ve CHP ile ilişkiler üzerinden başlayan bir fikri bölünmeye dayanıyor. Haymana’da yaptıkları toplantı sonucunda yayınladıkları bildiri nedeniyle Haymanacılar olarak anılan grup kimlik eksenli politikalardan yana, Altılı Masa’ya ve CHP’yle ittifak görüntüsüne, sola açılmaya karşı. Bu gruptan bazı isimler Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’ın desteklenmesini savundu. Bu grubun karşısında ise Birol Aydın liderliğindeki kanat var. AK Parti’ye daha fazla muhalefet, muhalefetle işbirliği yanlısı grup kimlik yerine insan hakları merkezli siyasetten yana.

Paris Temyiz Mahkemesi 2013’te Şam’ın Guta ve Duma banliyönlerine kimyasal silahlarla düzenlenen saldırıların sorumluları olan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ve kardeşi Mahir Esad’ı tutuklama kararını onadı.

Caner Taslaman: “Evrene veya insan fıtratına baktığımızda Allah'ın varlığıyla ilgili elimizde güçlü argümanlar var. Bunları bir kenara bırakmak bir Müslüman'ın kendine atabileceği en büyük kazıktır. ‘Taşlayarak öldürme dinde var mı? Dinden dönenin öldürülmesi İslam'da var mı? Müzik haram mı?’ gibi birçok soru geliyor. Şimdi bu sorulara Kur'an'ı merkeze alırsak vereceğimiz cevaplarla, Kur'an dışında geri kalan kaynakları Kur'an gibi kabul edersek verilecek cevaplar arasında büyük bir fark var. Kur'an'da olmayan haram, haram değildir. Kur'an'da olmayan farz, farz değildir.”

Bu yıl yaza denk gelen hac mevsiminde Mekke’de sıcaklıklar 52 dereceye kadar çıktı. Küresel ısınmayla her yıl artan derecelere, ucuza kaçak yollarla Mekke’ye gelen hacıların kötü yaşam şartları, tedbirsizliği, nüfus artışı ve Riyad’ın organizasyon yetersizliği de eklenince bu yıl rekor sayıda hacı hayatını kaybetti.

Mardin ve çevresinde faaliyet gösteren Kadiri-Rufai şeyhlerinden 33 yaşındaki Muhammed Bütün, sosyal medyada “edep” için annesinin karnında 4 yıl bekleyip doğmayan mezhep imamlarını, kendi cesedini yıkayan şeyhleri, Ramazan’da annesini emmemiş şeyhlerin kerametlerini anlattığı videolarla konuşuluyor. İsmailağa medreselerinden yetişen Bütün, Suriye’den göç eden bir Rifai şeyhi olan Ali es-Sebsebi’yi il il dolaştırıp mürit toplayan Bütün, Rıfai tarikatının geleneksel gücü ile İsmailağa ve Menzil’in imkanlarını birleştirmeyi başardı.

BM, Sudan'ın Kuzey Darfur eyaletinde 1,8 milyon kişinin yaşadığı Faşir kentine yönelik paramiliter grup Hızlı Destek Kuvvetleri’nin kuşatmasının kaldırılmasını talep etti. Darfur’da 2004’tekine benzer yeni bir soykırımın yaşanmasından endişe ediliyor.

Hafta başında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden ABD’nin teklifiyle geçen ateşkes kararına rağmen İsrail’in olumlu bir cevap vermemesi ve Hamas’ın plana dair yeni öneriler getirmesi müzakereleri zora sokuyor. Gazze’de ateşkes G-7 Zirvesi’nin de ana gündem maddeleri arasında yer alıyor.Ateşkese ulaşmak için arabulucular, tarafların şartlarını gözden geçiriyor.

Sağ hareketler üzerine çalışan siyaset bilimci Sinan Baykent: “Kitlesel göçün yarattığı bir takım sosyolojik kültürel rahatsızlıklar, Brüksel'in Avrupa uluslarının ulusal egemenlik pratiğini çiğnemesi, pandemi sonrası yükselen enflasyon, düşen alım gücü ve İklim Yasaları’nın Brüksel bürokrasisi eliyle dayatılması, Ukrayna savaşı çok ciddi rahatsızlıklar yarattı. Aşırı sağ Avrupa'daki yerli emekçi sınıfının ekmek davasını kültürel bir temelde siyasallaştırmayı başardı. Ulusalcılar Avrupa sosyolojisindeki orta sınıfın güvenlik kaygılarını ve yaşam tarzı kaygılarını kültürel bir düzlemde siyasallaştırdı. Bu iki dinamiğin harmanı olarak bugün gördüğümüz makro konsept ortaya çıktı.”

Uzmanlar Hz. İsa'nın Çocukluk İncili'nin en eski el yazmasını deşifre etti. Dinler tarihçileri bir papirüs üzerine yaptıkları çalışma sırasında Hz. İsa’nın çocukluğunu anlatan incilin en eski nüshası olduğunu keşfettiler. Keşfedilen “Çocukluk İncili” Dört İncil’de anlatılmayan bölümler içeriyo.

Seçimlerde 6 aday yarışacak. Reformist Pezeşkiyan ile muhafazakar adaylar Kalibaf ve Celili favori. Ama seçimlere ilgi düşük. Reisi’nin kazandığı son seçimlerde katılım oranı %48’di.

Dünya kamuoyu gözlerini Gazze’ye çevirmişken Sudan iç savaşı şiddetlenerek sürüyor. Sudan ordusu ile HDK arasındaki çatışmalara ek olarak HDK’nin sivillere yönelik işlediği savaş suçlarına 150 kişilik bir katliam eklendi. HDK milisleri Orta Sudan’da bir köye saldırdı.

Türkiyeli Yahudi gençlerin kurduğu sivil diyalog platformu Avlaremoz, Gazze’de yaşanan katliama karşı Filistin halkıyla dayanışma mesajları içeren açık bir mektup yayınladı. Avlaremoz’ın kurucularından ses tasarımcısı Eli Haligua ile konuştuk: “Bence Türkiye'deki Yahudilerin İsrail konusunda açıklama yapmak zorunda olmaması lazım. Herhangi bir Müslüman ülke bir katliam yaptığı zaman Türkiye'deki Müslümanlar bir bildiri yayınlamak zorunda değil. İnsan, Yahudi olduğu için değil sadece insan olduğu için bu savaşa karşı çıkmalı. İsrail Devleti aslında benim kendi aidiyetimi ve Yahudiliğimi de gasp ediyor. Azra Kohen’i okuyunca kanım dondu: Nefret söylemi cezalandırılmalı. Filistinlilerle ortak eylemler etkinlikler yapmak isteriz”

Filistinliler ve Araplarla ilgili ırkçı sözleri yüzünden tepkilere neden olan, yayınevinin kitaplarının satışını durdurduğu yazar Azra Kohen’in Filistinli ailelerin propaganda için çocuklarını İsrail’e hedef olabilecek yerlere bırakıp videolarını çektiği iddiası kadar hayat hikayesi de kurgusal. Karşımızda adı ve soyadından doğum tarihine, ailesiyle ilgili anlattıklarından aldığı eğitime, mesleki yeterliliğine kadar ustalıkla işlenmiş bir PR çalışması ve sanal bir kariyer var.

İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin ölümünün ardından yeni seçim takvimi 28 Haziran olarak ilan edildi. Seçimlerde yarışmaya aday isimler de belli olmaya başladı. Reisi’nin ultra-muhafazakar çizgisini sürdürmeye aday Celili ile rejimin onayını almış reformist Pezeşkiyan ve Sünniler adına aday adayı olan Celalizade ilk isimler arasında.

İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin cenaze töreni günlerdir sürüyor, cenaazeler şehir şehir dolaştırılıyor, özel salonlarda mersiyeler ve ağıtlar yakılıyor. Aslında herşey Şii kültüründeki cenaze merasimlerine uygun yapılıyor. Çünkü, temelinde yas olan Şii inancı nedeniyle İran’da matem gündelik hayatın en önemli unsuru. Okudukları mersiyelerle kitleleri ağlatan Meddahlar da bu kültürün popstarları.

BM Genel Kurulu'nda Srebrenica Soykırımı karar tasarısı oy çokluğu ile kabul edildi. 84 ‘Evet’e karşı, Sırbistan, Rusya, Macaristan, Suriye’nin aralarında olduğu 19 ülke ‘Hayır’ dedi. 68 ülke çekimser kaldı. Kararla, 11 Temmuz artık Uluslararası Srebrenica'yı Anma Günü oldu. Peki bu karar neden önemli?

Balkanlar BM Güvenlik Konseyi’nin 11 Temmuz tarihini Srebrenica Soykırımı Anma Günü olarak belirlenmesine yönelik 23 Mayıs oturumuna odaklandı. Belgrad soykırım kararı çıkarsa Türkiye’yi de soykırımla suçlayacak.

Kosova Başbakanı Albin Kurti’nin Başdanışmanı Prof. Dr. Elvis Hoxha ile Balkanlar, Kosova, Arnavutlar ve Türkiye ilişkilerini konuştuk. Hoxha aynı zamanda felsefeci akademisyen kimliği ile öne çıkan bir entelektüel. Hoxha Türkiye-Arnavut ilişkilerinin Osmanlı’dan günümüze gelişimine ve eksiklerine dikkati çekerken Ankara’nın Rusya ile ilişkilerinin Balkanlardaki elini zayıflattığını düşünüyor.

Şahların Şahına karşı mücadele eden devrimci bir genç Şahinlerin Şahini bir statüko muhafızına nasıl dönüştü? İbrahim Reisi’nin son 45 yıllık öyküsü