Bülent Şahin Erdeğer

ABD’de yaşayan Pakistan kökenli araştırmacı yazar Nouman Ali Khan: “İslam’a karşı Ateizm, İslam’a karşı LGBT gibi bir söylem geliştirdiğimizde sanki bir ideolojiye karşı başka bir ideolojiyi tartışıyormuşuz gibi oluyor. Bunlardan etkilenen milyonlarca insanın boşuna oralara gitmediğinin, onların özgür insanlar olduğunun farkında değiliz. Bu kesimlerle insani bir diyaloğa ihtiyacımız var. Ateist olmuş genç bir grupla tartıştım. Çok geçmeden annem babam bunu yaptı ya da hükümet şunu yaptı demeye başladılar. Bu psikolojik bir etken. Evet felsefi bir temeli olsa da psikolojik faktörü gözardı ediyoruz.”

Oil Change International adlı sivil toplum örgütü, 21 Ekim 2023’den, 12 Temmuz 2024’e kadar İsrail'e yapılan 65 petrol ve yakıt sevkiyatını inceledi. Rapora göre İsrail’e ham petrol ihracatında yüzde 28 ile Azerbaycan listenin zirvesinde. Azerbaycan’ı yüzde 22 ile Kazakistan ve Gabon izliyor. Jet yakıtlarının da içinde olduğu rafine yakıt tedarikini ise yüzde 80 ile ABD, Rusya ve Brezilya karşılıyor. Arnavutluk, Yunanistan ve İtalya da İsrail’e rafine yakıt gönderiyor. Rapora göre Türkiye, Yunanistan, İtalya ve Kıbrıs ile birlikte İsrail’e yakıt aktarımda merkezi rolde.

Filistin Cumhurbaşkanı Mahmud Abbas’ın TBMM’de yaptığı konuşmada verdiği mesajlar hem kendi itibarını yenileme hem de Gazze’yi en az zararla işgalden kurtarma hedeflerini içeriyordu. Haniye’ye lider demesi ve onun için Fatiha okutması Abbas’ın “Hamas terör örgütüdür biz Filistin yönetimini muhatap alıyoruz” şeklinde özetlenebilecek Batı yaklaşımını ve Türkiye’de CHP’den duyduğumuz söylemi boşa çıkarttı. Konuşmasındaki en önemli mesajlar Gazze’nin Filistin Devleti’nin bir parçası olduğuna dair vurgulardı. Abbas İsrail’i zorlamak için Gazze’ye gideceğini söyledi, savaş sonrası için Gazze’nin Batı Şeria ve Doğu Kudüs’le birlikte Filistin Yönetimi’nin kontrolünde olması gerektiğinin altını çizdi.

Bugün TBMM’de konuşacak olan Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ya da El Fetih’teki kod adıyla Ebu Mazen, Arafat’ın en başından beri yanında olan isimlerden biri oldu. Moskova’da doktora yapan Abbas’ın “köstebek” kod adıyla KGB için çalıştığı ortaya çıkmıştı. 2000’de Camp David’de, 2008’deki barış görüşmelerinde masadaki müzakareciydi. El Fetih-Hamas bölünmesi, yolsuzluklar ve otoriter politikalar ve 7 Ekim sonrası kendisine bağlı Gazze’ye olan ilgisizliği nedeniyle eleştirilen 89 yaşındaki Abbas, Türkiye’ye gelmeden önce Moskova’da Putin’le görüştü.

Eskişehir’de cami bahçesinde oturan insanlara saldıran Arda K. bir çok ezoterik ve aşırı sağcı sembol kullandı. Genç saldırganın küresel aşırı sağ ağına yaptığı göndermelerin ucu beyaz soykırımı komplo teorisi ve kara güneş sembolizmine çıkıyor.

İsrail’in Gazze’de sivillerin sığındığı bir okula sabah namazı sırasında düzenlediği ve en az 100 kişinin öldüğü hava saldırısından korkunç detaylar: Bütün cesetler parçalanmıştı. İsrail’in okulda öldürülen teröristler listesinde namaz kıldıran imam da daha önce ölmüş siviller de var.

Kamuda partizan kadrolaşma yasası üzerine öğrencilerin ve gençlerin öncülük ettiği ve 300’den fazla kişinin öldüğü protestolar, 16 yıldır ülkeyi yöneten ülkenin kurucu partisi Avami Hareketi’nin lideri ve Başbakan Şeyh Hasina’nın Hindistan'a kaçması ile sonuçlandı. Protestoculara destek veren ordu, şimdilik arka planda durarak sivil geçici hükümete yol verdi. Geçici Başbakan Paris’te yaşayan Nobelli ekonomist Muhammed Yunus oldu. Ama yeni dönemin esas liderinin, Şeyh Hasina’nın en büyük rakibi olan Bangladeş Milliyetçi Partisi'nin altı yıldır hapiste olan lideri ve Bangladeş’in ilk kadın Başbakanı 78 yaşındaki Begüm Hâlide Ziya olması bekleniyor.

İsrail sitesi +972 Magazine, İsrail ordusunun Bilgi İşlem ve Bilgi Sistemleri Merkezi biriminin komutanı olan albayın verdiği "İsrail ordusu için bilişim" konferansının ses kayıtlarını yayınladı. Kayıtlara göre İsrail ordusu Amazon'un bulut hizmetini Gazze nüfusu hakkında gözetim bilgilerini depolamak için kullanıyor. İsrail, 7 Ekim sonrasında askeri saldırıların hedeflerini belirlemek için bu bulutta yer alan verilerden faydalanıyor. İsrail ayrıca Google ve Microsoft'tan da yapay zeka desteği aldı.

Hamas’a yakın kaynaklara göre İsrail 10 gün önce Gazze şehrinin güneybatısındaki es-Sınaa bölgesinde bir tüneli vurdu. Tünelde Hamas’ın siyasi bürosunun iki üyesi ve onlarla birlikte olan üç askeri komutan da bulunuyordu. Hamas’ın çöken tüneldekileri kurtarma operasyonları başarısız oldu. Tünelde ölenlerden siyasi büro üyesi Ruhi Müştehi Hamas’ın lideri Yahya Sinvar’a çok yakın bir isimdi. İkili uzun yıllar İsrail hapishanelerinde birlikte yaşamış, Gilad Şalit anlaşmasıyla 2011 yılında serbest bırakılmışlardı. Hamas’ın son kayıpları örgütte Haniye sonrası liderin kim olacağını da etkileyecek düzeyde.

New York Times, İsmail Haniye’nin Tahran’daki Devrim Muhafızları’na ait misafirhane binasına iki ay önce yerleştirilen bir bombayla öldürüldüğünü iddia etti. Bina, yeni Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın konutuna da sadece 150 metre uzaklıkta. Suikastla ilgili İran sessizliğini koruyor, ortada çok sayıda teori ve iddia var. İsrail Ordu Sözcüsü: "Salı gecesi Lübnan'ı vurduk ve Fuad Şükür'ü öldürdük. Vurgulamak istiyorum, o gece tüm Orta Doğu'da ne başka bir hava saldırısı, ne bir füze ne de bir İsrail insansız hava aracı vardı."

1962 yılında ilk nesil bir Filistinli mülteci ailenin çocuğu olarak Gazze’deki mülteci kampında doğan Haniye, BM okulunda okudu, Gazze Üniversitesi’nden mezun oldu. Genç yaşlarda girdiği Hamas’ta yükseldi. 2006 yılında Hamas seçimleri kazanınca Filistin Başbakanı oldu. Hamas içinde sivil siyaseti savunan kanatta yer aldı. Türkiye ile iyi ilişkiler kurdu. Suikast girişimleri atlattı. Çocukları ve torunlarını İsrail saldırılarında kaybetti.

Paris’te düzenlenen Olimpiyatların açılış töreninde düzenlenen kareografi gerek Hristiyan gerekse de Müslüman dindar ve muhafazakar çevrelerden tepki aldı. Hindu ve Budist çevrelerden de açılış törenindeki gösteriye bir çok olumsuz yorum geldi. Tüm bu olumsuz havanın sebebi gösteride kullanılan sembollerin verdiği mesajda yatıyor

ABD yönetimi, Esad rejiminin eski Deyr-i Zor Valisi Semir Osman eş-Şeyh’i Los Angeles kentinde tutukladığını duyurdu. Eş-Şeyh, 2011 yılında Suriye’de başlayan olaylardan bu yana yabancı bir ülke tarafından tutuklanan ilk rejim yetkilisi. Eşi ABD vatandaşı olduğu için 2020'den bu yana siyasi kimliğini gizleyerek ABD'de de ikamet izni alan eski Vali ABD'den çıkmaya çalışırken fark edilip tutuklandı

Said Nursi’nin müzeye dönüştürülen Barla’daki evini ziyaret eden bir grubun çektiği videoda bozkurt işareti yapmaları Nur cemaatleri arasında tartışma yarattı. Nurcuların haber sitelerinden Risalehaber olaya “provokasyon” derken, Said Nursi’nin milliyetçilik ve ırkçılığa karşı karşı yazdıkları paylaşıldı.

Umman’ın Vadi el-Kebir bölgesindeki Şiilere ait caminin yakınında meydana gelen silahlı saldırıda 9 kişi öldü.

Esad, Erdoğan’ın normalleşme çağrılarına karşı ılımlı sayılabilecek mesajlarını sandık başında vermişti. Nüfusunun yarısı ülke dışında olan Suriye’de Esad’ın kontrolü altındaki şehirlerde parlamento seçimleri yapıldı. Gözlemciler göre seçim esas sonucu İran’ın Halk Meclisi’nde Suriye'deki kollarını güçlendirmesi. Tahran rejimi, Suriye'de birlikte hareket ettiği bazı uyuşturucu ve silah tüccarlarına 'milletvekili dokunulmazlığı' kazandırdı.

Bir dönem Suriye muhalefetinin liderliğini yapan Alptekin Hocaoğlu: Türkiye’nin etkin olduğu bölgenin yönetimi ‘At hırsızı’ komutanlara verildi. 5 milyon kişinin yaşadığı bölgeyi 3-5 komutan yönetiyor. Sınırlar çizildikten sonra ailemin bir kısmı Suriye’de kalmış bir Türkmen olarak söylüyorum: Türkiye, Suriye tarafında sadece Türkmenlere oynayarak Türkmenlere büyük kötülük yapıyor. Çünkü Türkmen-Arap-Kürt ilişkilerini bozuyor. Büyük bir kısmı Kürt nüfustan oluşan Afrin’de Kürtçe tabelaların silinmesi, sanki Türkiye'nin bir iliymiş gibi davranılması PKK unsurlarının taban kazanmasına yol açıyor.

Erdoğan Esad’a barış mesajları gönderse de Şam rejimi normalleşme için TSK’nın Suriye’den çekilmesini şart koşuyor. Putin’in Erdoğan ve Esad’ı Ankara’da ya da Bağdat’ta buluşturabileceği de iddialar arasında.

Pezeşkiyan rejim lideri Hamaney’in ultra muhafazakarları dengeleme çabasının sonucu olarak aday olabildi. Yeni dönemde karşısında derin devleti ve muhafazakarların elindeki Meclis’i bulacak olan Pezeşkiyan’ın Türkiye ve Batı ile ilişkileri düzeltmesi bekleniyor. Yeni dönemin Gazze ateşkes müzakereleri ile İran nükleer müzakerelerine nasıl yansıyacağı ise merak konusu.

7 Ekim’den bu yana Gazze’de katliamlar sürerken dünyanın en prestijli tıp dergisi Lancet ölü sayısının 186 binden fazla olduğunu açıkladı. Dünyaca ünlü edebiyatçı ve insan hakları aktivisti Abulhawa ise doğrudan ve dolaylı ölümlerin 194 binden 514 bine kadar yükselebileceğini ifade ediyor.

Hamaney’in işaret ettiği muhafazakar aday Galibaf ikinci tura kalamadı. 5 Temmuz’daki ikinci tur; diğer muhafazakar aday Said Celili ile Hamaney’in yarışa girmesine onay verdiği tek reformist aday Pezeşkiyan arasında. İki aday da Türk asıllı. Celili, bütün muhafazakarları birleştirmeyi hedefliyor, Pezeşkiyan ise ilk turda “hiçbirşey değişmiyor” diyerek sandığa gitmeyen yüzde 60’ın ikinci turda sandığa gitmesini umuyor. İlk turdaki yüzde 40 katılım 1979’dan bu yana İran’daki en düşük katılım oranı.

İsrail gazetesi Haaretz ve Balkan Insight, Belgrad'ın İsrail'e büyük miktarlarda silah ve mühimmat ihraç ettiğini ve Gazze'deki mevcut savaşın ortasında bu yıl ihracatı artırdığını ortaya çıkardı. Sırbistan'ın İsrail askeri uçakları ve Yunan hava sahasını kullanan bazı sivil uçaklar aracılığıyla İsrail'e gönderdiği silahlar arasında Sırp devlet şirketi Krusik'in ürettiği ve Gazze’de kullanılan 155 mm'lik topçu mermileri de var.

“Türkiye’nin Suriye’de neler yaptığı” konusu Türkiye kamuoyunda çok az gündem olduğundan bölgeden Türkiye’ye yönelen tepkiler, protestolar da “nankörlük” olarak yorumlanabiliyor. Ama bölgeyi yakından takip edenler için bu tepkiler sürpriz değil. 2016’dan beri Suriye’deki politikasını anti-Esad’dan, anti-YPG’ye doğru değiştirmeye başlayan Türkiye, kontrol altında tuttuğu bölgelerde işbirliği yaptığı silahlı grupların baskıcı politikalarının faturasını ödüyor. Son olayların arka planında Türkiye’nin göz yumduğu HTŞ’ye yönelik Mart ayından beri süren gösteriler ve Türkiye’nin yeni açılacak sınır kapısını Suriye rejimiyle birlikte yöneteceği haberlerine tepkiler var.

Saadet Partisi’nde çoklu genel başkan adaylarıyla gidilen genel kongre bir yıl ertelendi. Partideki tartışma ise AK Parti ve CHP ile ilişkiler üzerinden başlayan bir fikri bölünmeye dayanıyor. Haymana’da yaptıkları toplantı sonucunda yayınladıkları bildiri nedeniyle Haymanacılar olarak anılan grup kimlik eksenli politikalardan yana, Altılı Masa’ya ve CHP’yle ittifak görüntüsüne, sola açılmaya karşı. Bu gruptan bazı isimler Cumhurbaşkanlığı seçiminde Erdoğan’ın desteklenmesini savundu. Bu grubun karşısında ise Birol Aydın liderliğindeki kanat var. AK Parti’ye daha fazla muhalefet, muhalefetle işbirliği yanlısı grup kimlik yerine insan hakları merkezli siyasetten yana.

Paris Temyiz Mahkemesi 2013’te Şam’ın Guta ve Duma banliyönlerine kimyasal silahlarla düzenlenen saldırıların sorumluları olan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ve kardeşi Mahir Esad’ı tutuklama kararını onadı.

Caner Taslaman: “Evrene veya insan fıtratına baktığımızda Allah'ın varlığıyla ilgili elimizde güçlü argümanlar var. Bunları bir kenara bırakmak bir Müslüman'ın kendine atabileceği en büyük kazıktır. ‘Taşlayarak öldürme dinde var mı? Dinden dönenin öldürülmesi İslam'da var mı? Müzik haram mı?’ gibi birçok soru geliyor. Şimdi bu sorulara Kur'an'ı merkeze alırsak vereceğimiz cevaplarla, Kur'an dışında geri kalan kaynakları Kur'an gibi kabul edersek verilecek cevaplar arasında büyük bir fark var. Kur'an'da olmayan haram, haram değildir. Kur'an'da olmayan farz, farz değildir.”

Bu yıl yaza denk gelen hac mevsiminde Mekke’de sıcaklıklar 52 dereceye kadar çıktı. Küresel ısınmayla her yıl artan derecelere, ucuza kaçak yollarla Mekke’ye gelen hacıların kötü yaşam şartları, tedbirsizliği, nüfus artışı ve Riyad’ın organizasyon yetersizliği de eklenince bu yıl rekor sayıda hacı hayatını kaybetti.

Mardin ve çevresinde faaliyet gösteren Kadiri-Rufai şeyhlerinden 33 yaşındaki Muhammed Bütün, sosyal medyada “edep” için annesinin karnında 4 yıl bekleyip doğmayan mezhep imamlarını, kendi cesedini yıkayan şeyhleri, Ramazan’da annesini emmemiş şeyhlerin kerametlerini anlattığı videolarla konuşuluyor. İsmailağa medreselerinden yetişen Bütün, Suriye’den göç eden bir Rifai şeyhi olan Ali es-Sebsebi’yi il il dolaştırıp mürit toplayan Bütün, Rıfai tarikatının geleneksel gücü ile İsmailağa ve Menzil’in imkanlarını birleştirmeyi başardı.

BM, Sudan'ın Kuzey Darfur eyaletinde 1,8 milyon kişinin yaşadığı Faşir kentine yönelik paramiliter grup Hızlı Destek Kuvvetleri’nin kuşatmasının kaldırılmasını talep etti. Darfur’da 2004’tekine benzer yeni bir soykırımın yaşanmasından endişe ediliyor.

Hafta başında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden ABD’nin teklifiyle geçen ateşkes kararına rağmen İsrail’in olumlu bir cevap vermemesi ve Hamas’ın plana dair yeni öneriler getirmesi müzakereleri zora sokuyor. Gazze’de ateşkes G-7 Zirvesi’nin de ana gündem maddeleri arasında yer alıyor.Ateşkese ulaşmak için arabulucular, tarafların şartlarını gözden geçiriyor.